Planlama Dergisi - Planning: 32 (3)
Cilt: 32  Sayý: 3 - 2022
DIÐER (YARIÞMA, ARAÞTIRMA ÖZETLERI, ODA GÖRÜÞ VE DEÐERLENDIRMELERI)
1. 
Ön Sayfalar
Frontmatters

Sayfalar I - IX

EDITÖRYAL
2. 
Editöryal
Editorial

Sayfa X

ARAÞTIRMA MAKALESI
3. 
Burasý Eskiden Evimizdi! Kentsel Dönüþümden Kaynaklý Yerinden Edilmelerin Sonuçlarýna Ampirik Bir Bakýþ
It Used to be Our Home! An Empirical Aftermath of Displacements Caused by Urban Regeneration
Uðurcan Ayýk
doi: 10.14744/planlama.2022.14471  Sayfalar 329 - 344
Türkiye’de kentsel dönüþüm projeleri 2000’li yýllardan sonra aktif bir kentsel müdahale aracý olarak tercih edilmektedir. Gerek Türkiye gerekse de dünyada projelere dair yapýlan araþtýrmalar uygulamalarýn en yaygýn etkilerinden birinin ilk kullanýcýlarýn yerinden edilmesi olduðunu ortaya koymaktadýr. Fakat yerinden edilme süreçleri sonrasýna dair bilgi eksikliði literatürde kendisini hissettirmektedir. Bu çalýþma Gaziantep Yazýcýk Mahallesi kentsel dönüþüm projesinden hareket ederek yerinden edilme sonrasý hanehalklarýnýn izini sürmektedir. Çalýþmanýn temel amacý yerinden edilmiþ hanehalklarýnýn kent içi hareket kalýplarýnýn ve yeni yer seçim tercihindeki nedenselliklerin açýða çýkarýlmasýdýr. Çalýþmanýn amacýna ulaþmak için nicel ve nitel veri setleri beraber deðerlendirilmiþtir. Kentsel dönüþüm projesi gerçekleþtirilen Yazýcýk mahallesindeki yerinden edilmeyi tespit etmek amacýyla alanýn yeni kullanýcýlarýna anket uygulanmýþtýr. Proje sonrasýnda mahalleden gitmek zorunda kalan 14 hanehalkýyla yarý-yapýlandýrýlmýþ mülakatlar gerçekleþtirilerek yeni yer seçim tercihindeki nedensellikler açýða çýkarýlmýþtýr. Sonuçlar kentsel dönüþüm projesinin yerinden edilme süreçlerini doðurduðunu ortaya koymuþtur. Yerinden edilmiþ hanehalklarýnýn yeni yer seçim tercihinde ise ýsýnma tercihleri, konutlarýn fiziksel durumlarý, gelir düzeyi gibi farklý parametrelerin rol oynadýðý anlaþýlmýþtýr. Bu durum yerinden edilme sonrasý konut ve mahalle seçiminde yaþam þartlarýnýn iyileþtirilmesi içerisine girildiðini göstermektedir.

4. 
Yayalaþtýrma Yoluyla Bir Belediye Eliyle Ticari Soylulaþtýrma Giriþimine Yerel Dükkân Sahiplerinin Bakýþý
Local Shopkeepers’ Perspectives on an Attempt for Municipally-led Commercial Gentrification Via Pedestrianization
Meriç Kýrmýzý
doi: 10.14744/planlama.2021.14238  Sayfalar 345 - 360
Bu makale Türkiye’de Samsun'da alýþveriþ caddesi yeniden canlandýrýlmasý ve yayalaþtýrýlmasýnýn karþýlýklý etkileþimini çalýþmaktadýr. Ýstiklal Caddesi’nin—yerelde Çiftlik Caddesi olarak tanýnýyor—yayalaþtýrma yoluyla yeniden canlandýrýlmasý, belediyenin projesini desteklemek için ticari bir dernek kuran yerel dükkân sahiplerince baþta olumlu karþýlanmýþtýr. Ancak yayalaþtýrma yoluyla yeniden canlandýrmanýn fiziksel sonucu betonlaþtýrma ve cadde boyunca apartman cephelerinin türdeþleþtirilmesi olmuþtur. Proje caddede toplumsal ortamýn yitirilmesine ve bir ekonomik gerilemeye neden olmuþtur. Caddedeki aile iþletmelerinin mirasçýlarý bu olumsuz sonucun ana nedeni olarak, yukarýdan aþaðýya uygulamayý eleþtirmiþlerdir. Bu eleþtiriyi yanýtlamak ve Samsun’un sosyete caddesinin yeniden canlandýrýlmasýnda neyin yanlýþ yapýldýðýný anlamak için, bu çalýþma yerel dükkân sahiplerinin eleþtirilerini çözümlemiþtir. On beþ derinlemesine yerel dükkân sahibi görüþmesi, bir ulus aþýrý göçmen yaþayan görüþmesi ve dükkân sayýmlarý önemli sorunlarý açýða çýkarmýþtýr. Bunlar sanayisizleþme, banliyöleþme ve yakýn uzaklýklarda alýþveriþ merkezlerinin açýlmasý ve ek olarak, 2010’lardan sonra Ortadoðulu göçmenlerin geliþiyle sonuçlanan kent merkezindeki sosyo-demografik deðiþimlerdir. Bu araþtýrma yakýnda alýþveriþ merkezlerinin eþ zamanlý açýlmasýnýn marka dükkânlarý ve müþterileri oradan uzaklaþtýrarak, caddenin bozulmasýný arttýrdýðýný ileri sürmektedir. Yayalaþtýrma yalnýzca ‘buzdaðýnýn tepesi’ olsa da, günah keçisi yapýlmýþ ve tersine çevrilmiþtir. Bu çalýþma görünüþte iyi olan kentsel planlama uygulamalarýnýn baðlama baðlý olarak, beklenmedik sonuçlar yaratabileceðini göstererek, planlanan mekânlarýn gerçekte yaþanan mekânlarla her zaman örtüþmeyebileceði düþüncesini vurgulamayý amaçlamaktadýr.

5. 
Deniz Seviyesinin Yükselmesi ve Taþkýnlara Karþý Kentsel Kýyý Alanlarýnýn Analizi ve Adaptasyon Stratejileri Ýçin Bir Yaklaþým: Ýzmir Örneði
An Approach for The Analysis of Urban Coastal Areas and Adaptation Strategies Against The Sea Level Rise and Flooding: The Case of Izmir
Çaðla Ercanlý, Gökçeçiçek Savaþýr
doi: 10.14744/planlama.2022.19480  Sayfalar 361 - 382
Ýklim deðiþikliðine baðlý deniz seviyelerindeki artýþlarýn uzun vadede kýyý kentleri üzerinde oluþturacaðý baskýnýn yaný sýra, yoðun ve sýk aralýklý yaðýþlar sonucu ani fýrtýna kabarmalarý da su seviyelerinde yükselmelere neden olarak kýyý kentlerinin düþük kotlu alanlarýnda tehdit oluþturabilmektedir. Dolayýsýyla, kýyý kentlerinde adaptasyon odaklý kentsel tasarým ve yapýlaþma süreçlerinin geliþtirilmesi önemlidir. Makale, iklim deðiþikliðine baðlý deniz seviyesindeki yükselmenin ve aþýrý yaðýþlar sonucu ortaya çýkan taþkýnlarýn etkilerini temel almakta; bu sorunlara karþý kentsel kýyý alanlarý için uyum stratejileri öneren bir yaklaþýma atýfla, Ýzmir kenti için mevcut durum analizlerini yaparak projektif bir deðerlendirme yapmayý amaçlamaktadýr. Makalede araþtýrma yöntemi iki aþamalýdýr. Önce, kentsel kýyý alanlarýnýn yerel özelliklerinin analizi için parametreler coðrafi/morfolojik, mekânsal/iþlevsel ve yönetsel olmak üzere üç düzeyde belirlenmiþtir. Literatürde yer alan olasý etkiler ve adaptasyon stratejileri üç parametre ile makro ölçekten mikro ölçeðe küresel, bölgesel, ulusal, kentsel ve mimarlýk olmak üzere sýnýflandýrýlmýþtýr. Bu çerçeve ile, kapsam özellikle kentsel tasarým ölçeðindeki uyum stratejilerine odaklanarak Ýzmir'in kentsel kýyý alaný ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bulgular, kentsel ölçekteki analizlerin taþkýn riskiyle ilgili mevcut ve gelecekteki yerel koþullara karþý etkili ve doðru stratejilerin belirlenmesinde önemli olduðu yönündeki temel savý desteklemektedir. Çalýþmanýn sonuçlarý, hem Ýzmir'in kentsel kýyý kesimindeki taþkýn riskinin çok boyutlu olarak deðerlendirilmesine olanak tanýmakta hem de konunun farklý senaryolar için farklý ölçeklerde tartýþýlmasýna zemin hazýrlamaktadýr.

6. 
Mersin Tarihi Kent Merkezi Koruma ve Canlandýrma Modeli Araþtýrma Geliþtirme Projesi
Research and Development Project of Conservation and Revitalization Model for Mersin Historic City Center
Meltem Uçar, Fikret Zorlu, Tuba Akar, Züleyha Sara Belge
doi: 10.14744/planlama.2022.16769  Sayfalar 383 - 407
Mersin tarihi kent merkezi tarihi kimliðini büyük oranda kaybederek günümüze ulaþmýþtýr. Mevcut durumda kültür varlýðý niteliði taþýyan yapýlarýn büyük çoðunluðu uygunsuz kullanýmlar ve terkler ile tahrip olmaya devam etmektedir; yeni yapýlarýn önemli bir bölümü ise tarihi dokuya uyumsuzdur ve fiziki sorunlar taþýmaktadýr. 1998 yýlýnda hazýrlanmýþ olan Koruma Amaçlý Ýmar Planý, alanýn korunmasýný ve kullanýmýn devamlýlýðýný saðlayamamýþtýr. 2015 yýlýnda kentsel sit alaný ve etkileme geçiþ alanýný da içine alan 59.47 HA alanýn Yenileme Alaný olarak ilan edilmesi, tarihi kent merkezinde fiziki müdahale süreçlerini daha karmaþýk hale getirmiþtir. Tarihi kent merkezinde, kültür varlýklarýnýn korunabilmesi ve saðlýklý bir yapýlý çevrenin oluþturulabilmesi için koruma ve kullanýma yönelik fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin acilen planlanmasý gerekmektedir.
Mersin tarihi kent merkezi tarihi kimliðini büyük oranda kaybederek günümüze ulaþmýþtýr. Mevcut durumda kültür varlýðý niteliði taþýyan yapýlarýn büyük çoðunluðu uygunsuz kullanýmlar ve terkler ile tahrip olmaya devam etmektedir; yeni yapýlarýn önemli bir bölümü ise tarihi dokuyla uyumsuzdur ve fiziki sorunlar taþýmaktadýr. 1998 yýlýnda hazýrlanmýþ olan Koruma Amaçlý Ýmar Planý, alanýn korunmasýný ve kullanýmýnýn devamlýlýðýný saðlayamamýþtýr. 2015 yýlýnda kentsel sit alaný ve etkileme geçiþ alanýný da içine alan 59.47 hektar alanýn Yenileme Alaný olarak ilan edilmesi, tarihi kent merkezinde fiziki müdahale süreçlerini daha karmaþýk hale getirmiþtir. Yeni statünün gerektirdiði mevzuat, alanda ihtiyaç duyulan müdahalelerin yapýlmasýný zorlaþtýrmýþtýr. Tarihi kent merkezinde, kültür varlýklarýnýn korunabilmesi ve saðlýklý bir yapýlý çevrenin oluþturulabilmesi için koruma ve kullanýma yönelik fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin acilen planlanmasý gerekmektedir. Bu çalýþma, Mersin Büyükþehir Belediyesi talebi ile Mersin Üniversitesi’nde gerçekleþtirilen “Mersin Tarihi Kent Merkezi Koruma ve Canlandýrma Modeli Araþtýrma Geliþtirme Projesi”’nin yöntem, tespit ve sonuç önerilerini sunmaktadýr. Çalýþmayla, Mersin tarihi kent merkezi gibi farklý koruma ve müdahale statüleri tanýmlanan ve tarihi kimliðini kaybederek alan bazýnda fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin yapýlmasý gerekliliði olan alanlarýn korunmasý ve canlandýrýlmasýna yönelik çalýþmalara yöntemsel bir örnek oluþturarak katký saðlamak amaçlanmaktadýr.
Bu çalýþma, Mersin Büyükþehir Belediyesi talebi ile Mersin Üniversitesi’nde gerçekleþtirilen “Mersin Tarihi Kent Merkezi Koruma ve Canlandýrma Modeli Araþtýrma Geliþtirme Projesi”’nin yöntem, tespit ve sonuç önerilerini sunmaktadýr. Çalýþmayla, Mersin tarihi kent merkezi gibi farklý koruma ve müdahale statüleri tanýmlanan ve tarihi kimliðini kaybederek alan bazýnda fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin yapýlmasý gerekliliði olan alanlarýn korunmasý ve canlandýrýlmasýna yönelik çalýþmalara yöntemsel bir örnek oluþturarak katký saðlamak amaçlanmaktadýr. Bu çerçevede projenin gerekliliklerinin açýklandýðý giriþ bölümünden sonra ikinci bölümde tarihi kent merkezleri kentsel koruma çalýþmalarý örnekleri yer almaktadýr. Üçüncü bölümde proje yöntemi ve bulgular açýklandýktan sonra koruma ve canlandýrmaya yönelik belirlenen prensip ve stratejiler ile uygulamaya yönelik öneriler sunulmaktadýr. Sonuç bölümünde Mersin tarihi kent merkezi için önerilen çok paydaþlý, alanýn öncelikli sorunlarýna göre etaplama ve iþlevlere göre katýlým süreci öneren uygulama modeli deðerlendirilmektedir.

7. 
Kent Merkezlerinde Otopark Talebinin Belirlenmesine ve Yönetilmesine Ýliþkin Bir Deðerlendirme Yöntemi, Ýzmir Alsancak
An Assessment Method for Determination and Management of Parking Demand in City Centers, Ýzmir Alsancak
Deniz Cinkiþ, Hilmi Evren Erdin
doi: 10.14744/planlama.2022.67984  Sayfalar 408 - 423
Türkiye’de hýzla artmakta olan kentleþme ve taþýt sahipliliði, kentlerde ulaþým sorunlarýnýn yaþanmasýna yol açmaktadýr. Kentlerde ulaþým ve imar planlarý otomobil odaklý olmasýna karþýn otopark ihtiyacý göz ardý edilmiþtir. Kentin her yerinden yolculuk çeken kent merkezlerinde talebin yüksek olmasýna baðlý olarak otopark alanlarý ihtiyacý karþýlayamamýþtýr. Bu durum geleneksel yönetim stratejileri çerçevesinde yeni yol dýþý genel otopark alanlarýnýn oluþturulmasýna sebep olmuþtur. Literatürde otopark arzýný verimli yönetmek amacýyla talebin belirlenmesine iliþkin farklý yöntemler ele alýnmýþtýr. Bu çalýþmada örnek alan Ýzmir’in kent merkezi Alsancak’taki üç yol dýþý genel otoparkýn (çok katlý otopark, tam otomatik otopark ve yeraltý otoparký) yürüme mesafesi üzerinden tanýmlanan etki alanýnda otopark talebinin belirlenmesine iliþkin arazi kullaným, yol nitelikleri ve alternatif ulaþým parametreleri kullanýlarak bir deðerlendirme yöntemi uygulanmýþtýr. ArcGIS programý ile uygulanan yöntemde; sekiz farklý parametre kullanýlarak alandaki otopark talep daðýlýmý hesaplanmýþtýr. Parametrelerin farklý aðýrlýklarýna göre deðerlendi-rilen otopark talep olasýlýklarý içerisinden arazi kullanýmlarla ilgili parametrelerin aðýrlýkta olduðu olasýlýk seçilerek deðerlendirmeler yapýlmýþtýr. Sonuçta talebin Alsancak’ýn güney bölgelerinde yoðunlaþtýðý tespit edilmiþtir. Bu kapsamda üç yol dýþý otopark incelendiðinde hem yer seçimi hem de tasarým açýsýnda tam otomatik otoparkýnýn avantajlý olduðu sonucuna varýlmýþtýr. Ayrýca yol dýþý otoparklarýn yer seçimi, tasarýmý ve talep yönetim stratejilerine iliþkin deðerlendirmeler yapýlmýþ ve öneriler geliþtirilmiþtir.

8. 
Zonguldak’taki Endüstriyel Peyzajýn Kent Kimliðine Etkisi
The Effect of Industrial Landscape on the Urban Identity in Zonguldak
Saadet Gündoðdu, Fuat Fidan
doi: 10.14744/planlama.2022.78055  Sayfalar 424 - 441
Ayýrt edici özelliði tanýmlayan/ vurgulayan kimlik kavramýna kent kimliði açýsýndan bakýldýðýnda kent kimliðinin; kente deðer ve anlam kazandýran, kenti diðerlerinden ayýran ve kente özgü unsurlardan oluþan bir olgu olduðu görülmektedir. Kentlerde kimlik unsurlarýný insanlarýn deneyimlemesi o kente ait ortak bir kimliðin oluþmasýný ve aidiyet duygusunun geliþmesini saðlamaktadýr. Küreselleþmeyle birlikte yere özgü olmayan ayný tipte/ üslupta üretilen çeþitli yapýlar kentlerin kimliksizleþmesine ve tektipleþmesine neden olmaktadýr. Endüstri devrimi kentlere yeni yapý tipolojileri ve sosyal yaþamla birlikte yeni kimlik ve imajlar kazandýrmýþtýr. Türkiye’nin Batý Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Zonguldak ili de kömür endüstrisi ile kimlik kazanmýþ bir kenttir. Zonguldak kentinin kimliðini oluþturan bu deðerlerin zaman içerisinde insan ve doðal kaynaklý tehlikelerle zarar görmesi/ yok olmasý kent imajýnýn ve öz kimliðinin sürdürülebilirliðini riske atmaktadýr. Bu çalýþmada, Zonguldak’taki kent kimliðini oluþturan endüstri mirasý deðerleri analiz edilerek sürdürülebilirlik ve endüstriyel peyzaj kavramý baðlamýnda tartýþýlacaktýr.

9. 
Kentsel ve Kýrsal Arasýnda: Ýl Ýlan Ediliþinin 25. Yýlýnda Osmaniye’de Sosyal, Mekânsal ve Ekonomik Yapýnýn Deðerlendirilmes
In-Between Urban and Rural: Evaluation of Social, Spatial and Economic Structure of Osmaniye on the 25th anniversary of the Provincial Status
Sezen Savran Penbecioðlu, Özge Erbaþ
doi: 10.14744/planlama.2022.40427  Sayfalar 442 - 460
Türkiye kentlerinin geliþim sürecinde ve kýr-kent iliþkileri baðlamýnda çeþitli ve çok sayýda mekânsal, ekonomik, toplumsal ve ekonomik belirleyici yapý bulunmaktadýr. Ancak bu belirleyiciler politik süreçler ile iliþkilendirildiðinde çeliþkiler yaratmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý; politik yönü aðýr basarak alýnmýþ bir idari kararýn, sonraki süreçte, kentleþmenin mekânsal, sosyal ve ekonomik açýdan etkilerini araþtýrmaktýr. 1996 yýlýnda idari statüsündeki deðiþimle birlikte Ýl ilan edilen Osmaniye, aradan geçen 25 yýllýk sürecin ardýndan ilk defa bu baðlamda incelenmiþtir. Kentin sosyal, ekonomik ve mekânsal yapýlarýndaki dönüþümler ve güncel durum; eleþtirel bir perspektiften deðerlendirilerek ortaya konulmuþtur. Araþtýrmada, nicel ve nitel veriler bir arada incelenmiþ ve karma yöntemli bir araþtýrma yöntemi benimsenmiþtir. Sayýsal ve mekânsal veriler, anket uygulamasý sonuçlarý, uzman görüþleri, yerinde yapýlan katýlýmcý gözlemler ve kent deneyimi; çalýþmanýn veri kaynaklarýný oluþturmuþtur. Araþtýrma bulgularýna dayanarak, Osmaniye’nin çok yönlü olarak arada kalmýþ bir kentleþme deneyimine sahip olduðu ortaya konmaktadýr. Bu temel iddia, sonuç bölümünde tartýþmaya açýlarak Osmaniye'deki kentleþmenin geleceðine yönelik öneriler geliþtirilmiþtir.

10. 
Plan kararlarýnýn geleneksel merkez dokusuna etkileri-Bergama örneði
The effects of plan decisions on traditional center pattern-The case of Bergama
Elif Özel Görücü, Naime Hülya Berkmen
doi: 10.14744/planlama.2022.80388  Sayfalar 461 - 487
Geleneksel merkezler, ticaret, yönetim, finans, eðitim, kültür, eðlence ve toplanma mekânlarýnýn yoðun olduðu, bir dönemin ve/veya dönemlerin coðrafya, tarih, kültür ve yaþam biçimlerine göre doðal olarak oluþmuþ, anýtsal yapýlarý, sivil mimarlýk örnekleri, yaþanmýþlýk ve kültür özellikleri ile özgün dokulara sahip odak noktalarýdýr. Çarþý olarak da tanýmlanan geleneksel merkezlerde özgünlüðü saðlayan etmenler, kullanýcýlarýn, dokuyu oluþturan ticari yapýlar ve dini kurumlar ile iliþkisi, bu yapýlar arasýnda oluþan akslar, yapýlarýn birbirlerine göre konumlarý ve yöneliþleri olmaktadýr. Akropol, Asklepion, Kýzýl Avlu gibi kültürel miras alanlarý ile UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmiþ bir yerleþme olan Bergama’nýn özgün geleneksel merkez dokusu, Osmanlý Dönemi’nde birbirine eklemlenerek inþa edilen ticari ve dini ögeler ile oluþmuþ ve tarihsel süreç içinde geliþerek günümüzdeki haline gelmiþtir. Ancak bu süreçte uzun süre koruma amaçlý imar planýndan yoksun kalmýþ, koruma amaçlý olmayan imar planý kapsamýna alýnmýþ ve fiziksel olarak bozulmalara maruz kalmýþtýr. Bu çalýþmada 2009 ve 2018 yýllarýnda geleneksel merkezde belirlenen sýnýrlar içerisinde tüm sokaklarda yapýlan tespit ve fotoðraflama çalýþmalarý ile 2018 yýlýnda Ýzmir II. Numaralý Kültür Varlýklarýný Koruma Bölge Kurulu Müdürlüðü arþivinde yapýlan araþtýrma doðrultusunda, Bergama geleneksel merkez dokusunu özgün kýlan nitelikler, dokunun tarihsel süreç içindeki oluþum-geliþim-deðiþim süreçleri, koruma amaçlý uygulama imar planý onaylanana kadar olan zaman zarfýnda dokunun bozulmasýna neden olan kararlar ve 2012 tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Bergama Kentsel + III. Derece Arkeolojik Sit Alaný Koruma Amaçlý Uygulama Ýmar Planý’nýn geleneksel merkezi içeren plan kararlarý ile plan notlarý aktarýlmaktadýr. Yapýlan inceleme ve tespitler sonucunda geleneksel merkezlerin korunmasý ve sürdürülebilirliðinin saðlanmasý için yapýlan uygulamalarýn etkinliði tartýþýlarak önerilerde bulunulmuþtur.

11. 
Ankara'da Kentsel Büyüme: Kent Çeperinde Büyümenin Kontrolüne Yönelik Planlama ve Politika Araçlarý
Urban Growth in Ankara: Planning and Policy Tools For Controlling Growth at the Urban Fringe
Fulya Sýnacý Özfýndýk
doi: 10.14744/planlama.2022.37880  Sayfalar 488 - 509
Kentlerin kontrolsüz ve plansýz büyümesi kentsel yayýlmaya neden olmakta ve kontrolsüz yayýlma, enerji tüketiminin artmasý, altyapý ve ulaþým gereksinimlerinin fazlalaþmasý, ekosistemler üzerinde baský oluþmasý gibi ekolojik ve sosyo-ekonomik sorunlara yol açmaktadýr. Kontrolsüz ve plansýz büyümeye yol açan politik, ekonomik ve sosyal faktörlerin olumsuz sonuçlarý ise aðýrlýkla kent çeperlerindeki yaþamý etkilemektedir. Türkiye'de birçok kent bu faktörlerden etkilenmesine raðmen, kent çeperinde kontrolsüz büyümeden kaynaklanan gerilimleri inceleyen sýnýrlý sayýda çalýþma bulunmaktadýr. Bu makale, Türkiye’nin baþkenti Ankara’da yaþanan kentsel büyüme sürecinin ve büyümenin kontrolü için uygulanan planlama ve politika araçlarýnýn arkasýnda yer alan gerekçeleri tanýmlamayý amaçlamaktadýr. Araþtýrma, büyümenin kontrolü konusunda gerçekleþen ve gerçekleþmeyen politikalar ile planlama araçlarýný tartýþarak bu çerçevede teorik ve pratik düzeyde katkýda bulunmaktadýr. Kent çeperindeki deðiþime vurgu yaparak, kentsel büyümeyi kontrol etmek için daha etkili planlama ve politika araçlarýna ihtiyaç olduðunu belirtmektedir. Makalenin önemli sonuçlarýndan biri, Ankara’da 19.yüzyýldan günümüze kadar büyümenin kontrolüne iliþkin birçok strateji ve araç geliþtirildiðidir. Ancak, Ankara kenti için oluþturulan mekânsal planlarda büyümenin kontrolüne dair kamulaþtýrma, yeþil kuþak, yerleþme sýnýrý belirleme, yerleþimi bölgelere ayýrma, kentsel yoðunluðu arttýrma, desantralizasyon, koridorlar üzerinde büyüme, karma kullanýmýn teþvik edilmesi ve entegre kent formu stratejileri önerilmesine raðmen, araþtýrma özellikle 1980’lerden sonra artan piyasa odaklý ve parçacý planlama uygulamalarýnýn kent çeperindeki gerilimleri arttýrdýðýný ortaya koymaktadýr.

DERLEME
12. 
Web of Science Veri Tabanýna Göre Türkiye’de Kent Çalýþmalarý
Urban Studies in Turkey According to Web of Science Database
Mustafa Kahraman
doi: 10.14744/planlama.2022.91328  Sayfalar 510 - 518
Bu çalýþmada Web of Science veri tabanýnda bulunan Türkiye’de þehirleþme ve þehirler ile ilgili çalýþmalar betimsel ve bibliyometrik bir analize tabi tutulmuþtur. Konu ile ilgili araþtýrma makalesi, inceleme makalesi, kitap bölümü, tam metni yayýnlanmýþ sunum gibi toplam 2370 adet çalýþma incelenmiþ ve çalýþmalar yýllara, ülkelere, dergilere ve yazarlara göre sýnýflandýrýlmýþtýr. Elde edilen veriler VOSviewer programý kullanýlarak ortak yazar analizi, anahtar kelime analizi, ortak alýntý analizi gibi çeþitli analizlere tabi tutulmuþtur. Tüm bu çalýþmalar sonucunda Web of Science veri tabaný özelinde Türkiye’deki þehirleþme ve þehirlerle ilgili çalýþmalarýn 1980’lerde baþlamýþ olmakla birlikte 2010 yýlýndan sonra çalýþma sayýsýnda ve disiplin çeþitliliðinde büyük bir artýþ olduðu gözlenmiþtir. Ýlgili literatürde yayýnlanan çalýþmalarýn büyük bir kýsmý Türkçe ve Türkiye’deki kurumlara mensup olan yazarlar tarafýndan üretilmiþ olmakla birlikte 11 adet farklý dil ve 72 farklý ülkeden ilgili literatüre katkýda bulunmuþtur. Bu konuda araþtýrma yapan baþlýca kurumlar ÝTÜ, ODTÜ, Gazi Üniversitesidir. Ýlgili çalýþmalarýn kaynak bazlý daðýlýmýnda ise Megaron, Planlama, ODTÜ Mimarlýk Fakültesi Dergileri ön plana çýkmaktadýr. Ortak atýf analizinde çalýþmalarýnda ise en sýk baþvurulan yazarlarýn Ýlhan Tekeli, David Harwey, Çaðlar Keyder olduðu tespit edilmiþtir. Ýlgili çalýþmalarýn anahtar kelimelerinin analizinde en çok kullanýlan kelimelerin baþka bir ifadeyle odaklanýlan konularýn baþýnda kentsel dönüþüm, göç ve kentsel yenileme olduðu tespit edilmiþtir.

ARAÞTIRMA ÖZETI
13. 
Yerleþmeler ve Karmaþýklýk Kuramý
Settlements and Complexity Theory
Emine Yetiþkul
doi: 10.14744/planlama.2022.20053  Sayfalar 519 - 526
1980’li yýllardan itibaren küreselleþme, teknolojik ilerlemeler, ekonomik, sosyal ve demografik deðiþimle birlikte coðrafi ve siyasi geliþmelerin de etkisiyle Türkiye’de mekansal örüntü deðiþmiþtir. Bu deðiþim sürecinde yerleþme sistemindeki il, ilçe merkezi kademelenmesi, kentsel, kýrsal alan veya tarým, tarým dýþý gibi ikilemler giderek ortadan kalkmýþtýr. Kýrsal alanýn olmadýðý bir yapý ve yönetim biçimi ile büyükþehirler yeniden tanýmlanmýþtýr. Yerleþmeler artýk sýnýrlarý belirgin olan yapýlar bütünü olarak deðil çeþitli yoðunluklardaki ve iþlevlerdeki aðlarýn bütünü olarak görülmektedir. Bu doðrultuda, Türkiye’de deðiþen yerleþme örüntüsünün irdelenmesi ve bu deðiþimin ana belirleyicilerinin ortaya çýkarýlmasý için TÜBÝTAK Kentleþme Programý Çaðrýsý kapsamýnda üniversite-kamu iþbirliðiyle çok ortaklý bir araþtýrma projesi geliþtirdik. “Ýzmir Örneði ile Türkiye'de Deðiþen Yerleþme Örüntüsünün Yorumlanmasý” baþlýklý Projemizi 15 Nisan 2018– 15 Ekim 2021 tarihleri arasýnda yürüterek tamam-ladýk. Projede, yerleþmeleri ve yerleþme örüntüsünü anlamak ve yorumlamak için Karmaþýklýk Kuramýnýn hem nicel hem de nitel araþtýrma yöntemleri içeren mikro-makro kavramsallaþtýrma temelli bir yaklaþým izledik. Bu yazýda, Ýzmir örneði üzerinden yerleþmelere iliþkin geliþtirdiðimiz bu Araþtýrma Projesinin ana hedefleri ile genel araþtýrma çerçevesi açýklanmýþtýr. Ýzmir kent bölgesi ve metropoliten alanýný farklý mekansal ve zamansal ölçeklerde inceleyen Projenin, kentsel temalarý (kentsel çevre, kentsel altyapý, kýrsal çevre, kentsel ulaþým ve kentsel dönüþüm), kavramlarý ve bulgularý ana hatlarýyla verilmiþtir. Buna ek olarak, planlama alanýnýn/kurumunun nasýl ve ne þekilde dönüþmesi gerektiði tartýþmasý da yazýnýn sonunda yer almaktadýr.

GÖRÜÞ YAZISI
14. 
Kamusal Mekan Tasarýmýný Katýlýma Sunmak
Presenting Public Space Design to Participation
Ahmet Kývanç Kutluca, Ýnci Olgun, Meliz Akyol Alay
doi: 10.14744/planlama.2022.24654  Sayfalar 527 - 535
Makale Özeti |Tam Metin PDF

15. 
Otoriter Kentleþmeyi Atatürk Havalimaný Üzerinden Berlin - Tempelhof’a Bakarak Okumak
Reading Authoritarian Urbanization through Atatürk Airport by looking at Berlin - Tempelhof
Tayfun Kahraman, Tuba Inal-Cekic, Meriç Demir Kahraman
doi: 10.14744/planlama.2022.75875  Sayfalar 536 - 541
Makale Özeti |Tam Metin PDF

KITAP ÝNCELEME
16. 
Kentsel heterotopya: Özgürleþme mekâný olarak eþikler kentine doðru
Urban heterotopia: Towards the city of thresholds as a space of emancipation
Demet Deryanur Þeker
doi: 10.14744/planlama.2022.83584  Sayfalar 542 - 545
Makale Özeti |Tam Metin PDF

DIÐER (YARIÞMA, ARAÞTIRMA ÖZETLERI, ODA GÖRÜÞ VE DEÐERLENDIRMELERI)
17. 
Hakem Indeksi
Reviewer List

Sayfa 546
Makale Özeti |Tam Metin PDF

LookUs & Online Makale