Ankara'da Kentsel Büyüme: Kent Çeperinde Büyümenin Kontrolüne Yönelik Planlama ve Politika Araçlarý

Kentlerin kontrolsüz ve plansýz büyümesi kentsel yayýlmaya neden olmakta ve kontrolsüz yayýlma, enerji tüketiminin artmasý, altyapý ve ulaþým gereksinimlerinin fazlalaþmasý, ekosistemler üzerinde baský oluþmasý gibi ekolojik ve sosyo-ekonomik sorunlara yol açmaktadýr. Kontrolsüz ve plansýz büyümeye yol açan politik, ekonomik ve sosyal faktörlerin olumsuz sonuçlarý ise aðýrlýkla kent çeperlerindeki yaþamý etkilemektedir. Türkiye'de birçok kent bu faktörlerden etkilenmesine raðmen, kent çeperinde kontrolsüz büyümeden kaynaklanan gerilimleri inceleyen sýnýrlý sayýda çalýþma bulunmaktadýr. Bu makale, Türkiye’nin baþkenti Ankara’da yaþanan kentsel büyüme sürecinin ve büyümenin kontrolü için uygulanan planlama ve politika araçlarýnýn arkasýnda yer alan gerekçeleri tanýmlamayý amaçlamaktadýr. Araþtýrma, büyümenin kontrolü konusunda gerçekleþen ve gerçekleþmeyen politikalar ile planlama araçlarýný tartýþarak bu çerçevede teorik ve pratik düzeyde katkýda bulunmaktadýr. Kent çeperindeki deðiþime vurgu yaparak, kentsel büyümeyi kontrol etmek için daha etkili planlama ve politika araçlarýna ihtiyaç olduðunu belirtmektedir. Makalenin önemli sonuçlarýndan biri, Ankara’da 19.yüzyýldan günümüze kadar büyümenin kontrolüne iliþkin birçok strateji ve araç geliþtirildiðidir. Ancak, Ankara kenti için oluþturulan mekânsal planlarda büyümenin kontrolüne dair kamulaþtýrma, yeþil kuþak, yerleþme sýnýrý belirleme, yerleþimi bölgelere ayýrma, kentsel yoðunluðu arttýrma, desantralizasyon, koridorlar üzerinde büyüme, karma kullanýmýn teþvik edilmesi ve entegre kent formu stratejileri önerilmesine raðmen, araþtýrma özellikle 1980’lerden sonra artan piyasa odaklý ve parçacý planlama uygulamalarýnýn kent çeperindeki gerilimleri arttýrdýðýný ortaya koymaktadýr.

Urban Growth in Ankara: Planning and Policy Tools For Controlling Growth at the Urban Fringe

Uncontrolled and unplanned growth of cities causes urban sprawl, leading to various ecological and socio-economic problems such as increasing energy consumption, infrastructure and transportation requirements and stress on ecosystems. The negative results of political, economic and social factors causing uncontrolled and unplanned growth impacts mostly on life at the urban fringe. The cities in Türkiye have been also influenced from these factors, nevertheless, there are only a limited number of studies examining the tensions at the fringe arising from uncontrolled growth. This article aims to identify the rationales behind urban growth process and the implementations of planning and policy instruments for growth control in Ankara, the capital of Türkiye. This research contributes at both theoretical and practical levels, investigating the realized and unrealized policies and planning tools for growth control, reveals the need for more effective planning and policy instruments, with emphasis on the change in fringe. One of the important results of the research is that many strategies and tools have been produced for the control of urban growth since the 19th century up until the present day in Ankara. However, although the growth control strategies have been proposed in urban plans of Ankara as expropriation, greenbelt, creation of a boundary for the settlement, separating the settlement into districts, increasing building densities in city, decentralization, growth along the corridors, encouraging mixed-use development and integrated urban form strategy, the research reveals that the tensions at the fringe have increased particularly after the 1980s due to the markedled and partial planning implementations.