Mekânýn iletiþime ve etkileþime izin veren yapýlanýþý, (b) Mekandaki hareket ve karþýlaþma koordinasyonu, (c) Bireylerin çevresel farkýndalýklarý ve mekânsal deneyim duyumlarý gibi kentsel mekânýn sosyabilitesi dair bilgi veren birçok durum, kentlerin fiziksel koþullarýndan ayrý düþünülemeyecek biçimlerle ilintilidir. Kentin maddeselliðinin sosyal iliþki örüntüleri üzerindeki olasý etkileri düþünüldüðünde, sosyalliðin halleri ile kentsel mekan arasýndaki dolayýmlý iliþkisellik meselesinin, mekânsal olmayan iletiþim ve sosyal etkileþim yollarý aracýlýðý ile hýzla dönüþen günümüz kent yaþamý baðlamýnda yeniden tahlil edilmesi gerekmektedir. Bu makalede, biçim kavramý merkeze yerleþtirilerek, kentsel mekan ile sosyalliðin faklý halleri arasýnda iliþki kuran bir bakýþ açýsý oluþturmak amaçlanýr. Bunu yaparken ritim ve gündelik hayat iliþkisine dair geliþtirilen kaynaklara baþvurarak; mekanýn maddeselliði iþlevi ve kullanýmýnýn ortaya koyduðu incelikli ve karmaþýk biçimsel örüntülere dikkat göstermeyi dener. Dolayýsýyla, bu makalenin temel motivasyonu kentin maddeselliði ve sosyal formlar arasýndaki etkileþimi görünür kýlan biçim odaklý teorik perspektifi kentsel çalýþmalar alanýnda geniþletmektir; ikincisi, kentsel mekanýn incelemesinde mekanýn fiziksel koþullarýnýn sosyallik durumlarý üzerindeki olanak ve kýsýtlýlýklarýný beraber kavramaya izin veren bir yöntem önermektir.

Toplumun çeþitlenen ihtiyaç ve isteklerinin, ilerleme ve iyileþtirme hedeflerinin karþýlanmasý bakýmýndan nicel ve nitel çok katmanlý ilkeleri içeren sosyal sürdürülebilirliðin saðlanmasýnda, tüm toplumsal kesimleri içeren katýlým ilkesi önemli rol oynar. Mimarlýk ve planlama disiplinleri açýsýndan, herkes için yaþanabilir konut ve çevrelerin oluþumunda, katýlýmcý planlama ve katýlýmcý tasarým pratiklerine yönelik araþtýrmalar son yýllarda yeniden ön plana çýkmaktadýr. Liberal demokrasilerin sürüklendiði temsil krizine karþý 1960’lardan itibaren yükseliþ gösteren katýlýmcý tasarým ve planlama uygulamalarý, zaman içinde neoliberal politikalarýn belirleyici hale gelmesiyle hýzýný yitirmiþ ve sermaye hareketleri kent mekânýný belirleyen en önemli unsur haline gelerek halklarý yaþam alanlarý hakkýnda söz sahibi olamayan, kaderine razý topluluklara indirgemiþtir. 2000’li yýllardan günümüze ise dönemin yaygýn iklimini belirleyen illiberal popülist eðilimlerin yükseliþine karþý tüm dünyada ve ülkemizde de sýkça görülen kentsel muhalefet hareketlerinin ortak taleplerinin “katýlým” ilkesi çerçevesinde örgütlendiði görülmektedir. Bu baðlamda, öncelikli olarak çalýþmanýn çýkýþ noktasýný oluþturan kuramsal arka planda, sosyal sürdürülebilirliðin inþasýnda katýlým ilkesinin rolü ve günümüzde yaygýnlaþan popülist eðilimlere karþý katýlýmcý mekanizmalarýn önemi tartýþmaya açýlmaktadýr. Sonrasýnda, planlamada ve konut alanlarýnda katýlýmcý tasarým ilkeleri, araçlarý ve katýlým yöntemleri üzerinden betimleyici bir çerçeve çizilmektedir. Çalýþmanýn özgün yaný, güncel bir konuyu ele alan betimleyici bir çerçeve sunmasýdýr. Böylece, günümüzde yeniden yükseliþe geçen katýlým yazýnýna katký sunmasý hedeflenmektedir.

1970’lerin sonundan itibaren artan neoliberalizm görüþü ve ülkelerin liberal politikalarý terk edip neoliberal politikalara aðýrlýk vermesi, özellikle geliþmekte olan ve henüz insan haklarý konusunda yeterli düzeye ulaþamamýþ üçüncü dünya ülkelerinin demokratikleþme sürecine ket vurmuþtur. Geliþmekte olan üçüncü dünya ülkelerinde kapitalin gücünün artmasý ile ülkedeki insan haklarý göz ardý edilmeye baþlanmýþ; sömürge döneminde güdülen eþitsiz ve sert politikalar bu sefer de sosyoekonomik ve sosyokültürel yönden geri planda býrakýlmýþ halk üzerinde uygulanmaya baþlamýþtýr. Direniþçi planlama, ezilen halkýn otoriteye karþý durarak, bu eþitsiz ve sert uygulamalara direniþ göstermesini ve halkýn belirli yasal boþluklardan da yararlanarak kendini planlamanýn bir parçasý haline getirmesini savunan bir planlama teorisidir, yani bu kuram ile birey yaþadýðý alanda herhangi bir aracýya ihtiyaç duymadan birebir söz sahibidir. Makale kapsamýnda özellikle Dünya Bankasý’nýn Küresel Güney olarak adlandýrdýðý bölgelerde geliþen bu kuram detaylý bir þekilde irdelenecek; ikinci kýsýmda ise Dominik Cumhuriyeti, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Ýsrail’deki direniþçi planlama uygulamalarý olarak görülen Los Platanitos, Western Cape ve Ýsrail Bedevileri örnekleri hazýrlanan tablolar yardýmýyla özetlenecektir. Son aþamada, direniþin örgütleþme düzeyi, sürecin baþarý/baþarýsýzlýk durumu ve otoriter rejimin duruþu parametreleri üzerinden kuram çýktýlarý araþtýrýlarak farklý coðrafyalarda kuramýn iþleyiþi ve kuramý etkileyen unsurlar üzerine bir tartýþma ortamý oluþturularak planlama dünyasýnda yeni bir kuramýn ne kadar mümkün olduðu tartýþýlacaktýr.

Çaðdaþ feminist edebiyat eleþtirisinin önde gelen isimlerinden dilbilimci ve psikanalist Julia Kristeva, kendi özgün yaklaþýmýný inþa ederken Platon’un mekânsala iliþkin kavramý choradan fazlasýyla faydalanmýþtýr. Ortaya koyduðu baðlam esasta 1970’lere kadar giden ve 1980 sonrasý dönemde ivme kazanan Mekânsal Dönüþ (Spatial Turn) sürecinin belki de en az dikkat çeken ancak en belirgin ve yaratýcý örneklerinden biri olarak deðerlendirilebilir. Buradan hareketle çalýþmanýn temel amacý, Kristeva’nýn hangi motivasyonla chora kavramýna yöneldiði, neden bu kavram ile analoji yaptýðý ve kendi alaný ile coðrafya arasýnda kurduðu bu iletiþimi mekânsal dönüþün bir boyutu olarak anlamlandýrmaya çalýþmaktýr. Bu kapsamda, öncelikle Platon’un mekânsal mecazý chora kavramý üzerinde durulmakta, ardýndan Kristeva’nýn edebiyat eleþtirisi ve psiko-analitik baðlama içkin çok yönlü düþünü mekân odaðýnda irdelenmektedir. Çalýþma mekânýn nasýl dili/edebiyatý, psiko-analitik içerimi, feminist baðlamý düþünmenin bir tarzý olarak geliþtiðine yönelik yapýlan çýkarsama ile sonlanmakta olup, feminist eleþtiri, edebiyat çalýþmalarý, psiko-analitik çerçeve ile iliþkilenmekle birlikte esasta yeni ve farklý bir coðrafi perspektifin nasýl üretilebileceðini sorgulamaktadýr. Mekân kavramýnýn imkânlarý, yapýsal inþacý bir yaklaþým ve tarihsel-coðrafya perspektifiyle aranýrken, Kristeva’nýn kendi çalýþmalarý ve konuya yönelik yazýlmýþ ikincil metinlere dayalý nitel-yorumlayýcý bir araþtýrma deseni benimsenmiþtir. Sonuç olarak, Kristeva’nýn anne bedeniyle bütünleþen þiirsel dilin çocuðun dil geliþiminde etkili olduðu yönündeki izahatýnýn, o zamana kadarki fallusçu bakýþýn anneliðe “oryantalist” yaklaþým olarak da ifade edilebilecek çehresini yerle bir ettiði, baþlýca desteðini ise mekânsal bir metafordan, maternal bulunup tarihsel dikotomiler varlýðýnda öteki ile buluþturulan, örtüklenen çoklu ses ve anlamlarýn heterotopik uðraðý, kitonyen choradan aldýðý vargýsýna ulaþýlmaktadýr.

Ülkenin nüfusu en yüksek, en kentleþmiþ ve sanayileþmiþ bölgesi olan Marmara Bölgesi’nde yaþanan 1999 Depremlerinin ardýndan geniþ ölçekli iyileþtirme çalýþmalarý baþlatýlmýþ, merkezi ve yerel yönetimlerin yaný sýra pek çok kurum ve sivil toplum bu çalýþmalarýn parçasý haline gelmiþtir. Ancak, 1999 Depremlerinin yýkýcý etkileri karþýsýnda afet politikalarýný yönlendiren yasal çerçevenin kýsýtlýlýðý anlaþýldýðýndan bu alanda önemli adýmlar atýlmýþtýr. Öte yandan, uluslararasý düzeyde risk yönetimini benimseyen bir yaklaþým geliþmesi, ülkeleri afet yönetimlerini biçimlendiren politikalarýný ve yasal düzenlemelerini gözden geçirmeleri gerekliliðini tetiklemiþtir. Bu ihtiyaçtan hareketle çalýþma, ülkemizdeki afet politikalarýný þekillendiren mevzuatý ve süreç içindeki deðiþimlerini mekansal planlamayý nasýl yönlendirdiðini incelemektedir. Risk azaltma amacýyla son 20 yýlda kentsel planlama mevzuatýna eklenen yasal düzenlemelerin neler olduðu, amaç ve kapsamlarý ele alýnmýþtýr. Bu doðrultuda, 5393 sayýlý “Belediye Yasasý”nýn 73. Maddesi, 5366 sayýlý “Yýpranan Tarihi ve Kültürel Taþýnmaz Varlýklarýn Yenilenerek Korunmasý ve Yaþatýlarak Kullanýlmasý Hakkýnda Kanun”, 6306 sayýlý “Afet Riski Altýndaki Alanlarýn Dönüþtürülmesi Hakkýnda Kanun” ve 3194 Sayýlý “Ýmar Kanununun Geçici 16. Maddesi (Ýmar Barýþý)” kentsel riskleri azaltma politikalarýný biçimlendiren ana düzenlemeler olup, çalýþma kapsamýnda deðerlendirilmiþtir. Bu çalýþma, yýkým gören alanlarýn iyileþtirilmesinin yaný sýra kentsel riskleri azaltma amacýyla oluþturulan yasal düzenlemelerin uygulanmasýna iliþkin sorunlar ve eleþtirileri ortaya koymaktadýr.

Kýyýlar toplum için sunduðu kullaným olanaklarý kapsamýnda hep çekici alanlar olmuþ; kýyýlardaki doðal kaynaklar, kýyý bölgelerinin ve ülkenin, ekonomik ve sosyal açýdan kalkýnmasýnda önemli roller üstlenmiþtir. Kýyý alanlarý açýsýndan zengin bir ülke olan Türkiye’de ise bu önemli bölgeleri korumaya ve planlamaya iliþkin mevzuat; doðru arazi kullaným kararlarýný belirleme, toplumun yaþam kalitesini artýran düzenlemeleri ortaya koyma ve sürdürülebilir geliþmeyi saðlama adýna yeterli olamamýþtýr. Bu çalýþma Türkiye’de kýyýlarýn planlanmasý sorununu önde gelen kýyý yerleþmelerinden biri olan Aydýn Ýli Kuþadasý Ýlçesi kýyýlarý üzerinden ele almýþtýr. Kuþadasý kýyýlarýndaki arazi kullaným deðiþimleri ve planlama süreçleri araþtýrýlýp, karþýlaþtýrmalý olarak deðerlendirilerek kýyý kullanýmý dönemler içerisinde analiz edilmiþtir. Kuþadasý kýyýlarýna yönelik mekânsal inceleme sonuçlarý Türkiye mevzuatýndaki deðiþim süreçleri çerçevesinde deðerlendirilmiþ ve kýyý planlamasýna yönelik sorunlar ortaya konulmuþtur. Kuþadasý kýyýlarýnda kamusal olmayan uygulamalar, kaçak ve düzensiz yapýlaþmalarýn gerçekleþtiði, pek çok doðal alanýn zarar görmüþ olduðu anlaþýlmaktadýr. Bu sorunlarýn baþlýca kaynaklarýnýn; ilgili mevzuatta kýyýlarýn kamusal kullanýmýna yönelik kesin hükümlerin eksik olmasý, özellikle turizm odaklý ayrýcalýklý mevzuatlarýn yürürlükte olmasý, denetim eksikliði, bütüncül planlama ve yönetim eksikliði olduðu anlaþýlmýþtýr.

Kentler, kurulduklarý günden itibaren politik, coðrafi, beþerî, ekonomik deðiþkenlerin etkisiyle biçimlenen dinamik oluþumlardýr. Geliþen bilgi ve teknolojinin saðladýðý imkanlarla, modern üslup ve biçimlerde þekillenen tasarýmlarýn kentsel alanlarda görülmeye baþlamasý, kentlerin dinamik yapýsýna daha da hýz kazandýrmýþtýr. Ancak mevcut kentsel doku ve yapýlaþma biçimlerinden baðýmsýz olarak üretilen bu tasarýmlar sonucunda, kentsel çevrelerin özgün ögeleri kaybolmaya, yeni üretilen kent parçalarý aynýlaþmaya ve standartlaþmaya baþlamýþtýr. Buna raðmen insan ve doðal çevrenin etkileþiminden meydana gelen kentler, farklý toplumsal ihtiyaçlar ve bu ihtiyaçlarýn gerektirdiði mekânsal organizasyonlar sonucunda farklýlaþmaktadýr. Kentsel mekânýn biçimlenmesinde en önemli deðiþken olan kullanýcýnýn, sahip olduðu deðerleri kentsel dokuya aktarmasý ve özgün ögeler kazandýrmasý ise tarihsel bir sürecin sonucudur. Bu baðlamda kent dokusunun hangi süreçlerden geçerek farklýlaþtýðý ve bu süreçlerin nasýl bir çözümleme ile ortaya koyulacaðý sorusu ortaya çýkmaktadýr. Kentsel karakterin tanýmý ve tarihselliði üzerine teorik ve metodolojik bir çerçeve sunmayý amaçlayan bu çalýþmada, kentsel mekânýn deðiþimi tartýþýlacaktýr. Çalýþmanýn yöntem bölümünde kentsel mekânýn deðiþim süreçlerini analiz etmeyi saðlayan kentsel morfoloji bilimi ve Conzen tarafýndan geliþtirilen “geliþme döngüleri” ele alýnacaktýr. Þehirlerde farklý dönemlere ait özgün deðerlerin görüldüðü ve tarihsel bir sürecin ürünü olan en önemli alanlar olan tarihi kent merkezleri, araþtýrmanýn teorik çerçevesi açýsýndan önemlidir. Eski Keresteciler Çarþýsý (Ýzmir) örnek alanýnda gerçekleþtirilen bu çalýþmanýn, benzer alanlarda yürütülecek araþtýrmalar için yol gösterici olmasý amaçlanmaktadýr.

Birkaç on santimetreden birkaç metreye kadar olan derinlikleri araþtýran tahribatsýz jeofizik araþtýrmalarý yakýn yüzey (/sýð) jeofizik olarak tanýmlanmaktadýr. Kültürel mirasýn korunmasýna yönelik jeofizik araþtýrmalar, restorasyon amaçlý jeofizik araþtýrmalar, yeraltýndaki arkeolojik yapý kalýntýlarýný belirlemeyi amaçlayan arkeoloji jeofiziði araþtýrmalarý, yakýn yüzey jeofizik araþtýrmalara örnek oluþturmaktadýr. Yeraltýnda bulunan arkeolojik yapý kalýntýlarýnýn ortaya çýkarýlmasý ve günümüz kent planlama sürecine eklenmesi konusunda arkeoloji jeofiziði araþtýrmalarý ile elde edilen veriler deðerli katkýlar saðlamaktadýr. Edirne’de Osmanlý dönemine ait yapýlardan Makedonya Yerleþkesi ve Yeni Sarayýn etrafýndaki Sarayiçi Yerleþkesi sýð jeofizik araþtýrmalar için örnek alan seçilmiþtir. Her iki yerleþke de tarihsel öneminin yansýra bugün de kentsel alan içinde aktif olarak kullanýlan önemli yerleþmelerdir. Dolayýsýyla bu yerleþimlere ait yeraltýndaki arkeolojik yapý kalýntýlarýnýn ortaya çýkarýlmasý alanýn yerleþim planýnýn tasarlanmasýnda önemli bir veri tabaný oluþturmaktadýr. Hem Makedonya Yerleþkesi hem de Sarayiçi yerleþkesinin tasarýmýna altlýk olmak üzere yüksek çözünürlüklü hasarsýz jeofizik uygulamalar gerçekleþtirilmiþtir. Makedonya Yerleþkesi bahçesinde mümkün olduðunca sýk doðrultular üzerinde 1m aralýklarla elektriksel özdirenç tomografi (EÖT) uygulanarak Osmanlý dönemine ait yeraltýndaki yapý kalýntýlarý belirlenirken Sarayiçi Yerleþkesinde ise yer radarý (GPR) yöntemi ile 1m aralýklý paralel profiller üzerinde 5 cm aralýklarla 500 MHz korumalý anten kullanýlarak yaklaþýk 20.000 m2'lik bir alan araþtýrýlmýþtýr. Bu bilgilerle varlýðý belirlenmiþ fakat arkeolojik kazýlarla henüz ortaya çýkarýlamayan alanlar bulunmaktadýr. Bu alanlar planlama sürecine dahil edilerek kentin kültürel ve tarihi mirasý korunup gelecek nesillere aktarýlacaktýr.

Makalede, öncelikle toplumsal ortak yaþamýn kurulmasýnda ve toplumun kendini ifadesinde önemli olan kamusal alan kavramýný kamusal mekân kavramý ile iliþkilendiren teorik bir çerçeve tanýmlanmaktadýr. Bunun için farklý kuramsal yaklaþýmlar iliþkisel olarak ele alýnmaktadýr. Kamusal alanýn bir tartýþma ortamý olduðu temel tanýmýndan hareketle, bu tartýþma ortamýnýn düþünce üretiminden beslendiði ortaya koyulmaktadýr. Bu çerçevede, önce son dönemde kültür ve düþünce üretim mekâný olarak Kadýköy merkezinde geliþen alternatif tiyatro sahnelerinin kamusallýk baðlamý tartýþýlmaktadýr. Ardýndan tiyatrolar mekânsal boyutlarý ile tipolojik olarak incelenmekte ve dört alternatif sahne örneðinde sanatçýlarýn gözünden ve gözleme dayalý olarak ele alýnmaktadýr. Makalede, alternatif sahnelerin kamusallýðý ve kamusal mekân ile etkileþimleri gözlem, mekânsal analiz ve derinlemesine mülakat yöntemleri ile deðerlendirilmiþtir. Bu bakýþ açýsýyla, tiyatrolara özgü yerel dinamiklerin faklý kamusallýk araçlarý ortaya çýkarabildiði gözlemlenmiþtir. Sonuç olarak, tiyatro sahnelerinin kamusal tartýþma için ortam oluþturduðu, kamusal mekânlarý doðrudan ya da dolaylý etkileyebildiði, kentsel dokunun kamusal mekân ile tiyatro iliþkisinde önemli, sanatçýlarýn bakýþ açýsýnýnsa belirleyici olabildiði ve tiyatrolarýn hem mekânsal kullaným biçimlerine hem de sokak sakinlerinin toplumsal iliþkilerine etkide bulunabildiði ortaya konmuþtur. Makale, tüm bu bileþenlerin bütüncül olarak ele alýnmasýyla tiyatrolar örneðinde, sosyo-kültürel mekânlar için farklý yaklaþýmlarýn geliþtirilebileceðine dikkat çekmektedir.

Kamusal parklarýn konumu, eriþilebilirliklerini þekillendiren en önemli faktörlerden biridir. Birçok doðal ve fiziksel özellik (ör. Topografya, akarsu yollarý, sokak aðý, trafik yoðunluðu, yol kavþaklarý ve arazi kullanýmý) konutlardan bu konumlara yürüme mesafelerini etkiler. Ayrýca, bu konumlara eriþim maliyeti (zaman ve metre cinsinden ölçülür), farklý yürüme kapasitesine sahip yaþ gruplarý arasýnda farklýlýk gösterir. Türkiye'deki mekansal planlar, parklarýn tahsisinin belirlenmesi ve uygulanmasýna yönelik belgelerdir. Bununla birlikte, plan yapma uygulamalarýnýn, farklý mahalle sakini gruplarý için yürüyerek park eriþilebilirliðini göz önünde bulundurmada sýnýrlý kalmaktadýr. Bu çalýþma, kamusal parklarýn eriþilebilirliðini mekansal hakçalýk sorunu olarak ele almaktadýr. Ýzmir'in Karabaðlar ve Buca ilçelerinde bir konut yerleþim alaný ile ilgili yakýn tarihli bir mekansal planda park eriþilebilirliðini deðerlendirmektedir. Planlanan parklarýn tahsisini deðerlendirmeyi ve yeni park alanlarý için potansiyel yerler önermeyi amaçlamaktadýr. Çalýþma, park eriþilebilirliðine yönelik noktaya dayalý bir yaklaþýmla, analizi Coðrafi Bilgi Sistemlerinde çok kriterle Konum Tahsisi (LA) Analizi ile gerçekleþtirir. Sonuçlar, planda, belirtilen konut yerleþim alanýnýn park eriþilebilirliðinde mekansal hakkaniyetsizliðe sahip olduðunu göstermektedir. Planlanan diðer kamu hizmeti alanlarý arasýnda, bazý yerler yeni park alanlarý olarak yeniden planlanabilir ve bu da plandaki mekansal eþitsizlikleri kýsmen iyileþtirir. Ayrýca bu çalýþma, Türkiye'de kamu hizmet alanlarýnýn tahsisinin mekansal analizi için verilerin CBS yardýmýyla nasýl hazýrlanýp çalýþtýrýlacaðýna bir örnek teþkil etmektedir.

Çalýþmada, kentin sosyal ve kültürel yaþamýnda yer alan spor yapýlarýnýn yýkýlmasýnýn spor kültürü ve toplumsal bellek açýsýndan etkilerine dikkat çekmek amaçlanmýþtýr. Problem, yakýn dönemde yýkýlan spor yapýlarýnýn tespiti ve bir örnek üzerinden deðerlendirilmesi þeklinde ele alýnmýþtýr. Spor yapýlarý kent içerisinde sahip olduklarý mimari ile kentin referans yapýlarý olurken, iþlevsel olarak spor ve diðer etkinlikler ile kentsel yaþamý yönlendiren en önemli yapýlardýr. Çalýþmada, Trabzon kenti özelinde konu irdelenmiþ, genel durum deðerlendirilmiþtir. Kuramsal olarak konu yýkma eylemi, kent kimliði ve bellek kavramlarý çerçevesinde ele alýnmýþtýr. Trabzon kentinde spor yapýlarýnýn kentte üstlendiði görevler, spor yapýlarýna yüklenen anlam ve yýkýmýnýn yarattýðý etki ortaya konulmuþtur. Bunun için öncelikle yapýlarýn bulunduðu alanýn ve spor yapýlarýnýn kentte üstlendiði görev ve anlamýný belirleme adýna literatür taramasý yapýlmýþtýr. Sonra yýkýmýn yaratýðý etkiyi ortaya koyma adýna ise bir anket uygulanmýþtýr. Elde edilen verilere baðlý olarak kent kimliði ve bellek açýsýndan bu derece önemli yapýlarýn sahip olduðu deðerlerin göz ardý edilerek, yýkýlmasýnýn önemli bir kayýp olduðu görülmektedir. Trabzon kentinde yýkýmlarýn kent ve kentli üzerinde olumsuz etkileri olduðu tespit edilmiþtir. Sonuç olarak kentlerin hýzlý deðiþtiði ve birbirine benzediði günümüzde kentsel deðerlerin korunmasý ile kent kimliði baþta olmak üzere aidiyet duygusunun saðlanmasý ve yabancýlaþma duygusunun önüne geçmesi açýsýndan önemlidir. Kentsel yaþam ve spor kültürünün devamlýðý için yerin devamýnda benzer iþlevlerle deðerlendirilmesinin, kent ve kentli açýsýndan yýkýmýn etkisini minimalize edeceði ve sürekliliðin bir ölçüde saðlanabileceði öngörülmüþtür.

Kentsel yaþam içerisinde güvenliðin saðlanmasý öncelikli ihtiyaçlardan biridir. Dünya kentlerinde güvenliðin saðlanmasýnda, emniyet güçlerinin suç önleyici çalýþmalarý yaný sýra çevresel tasarým yoluyla suç önlenme çalýþmalarý da gerçekleþtirilmektedir. Yapýlan araþtýrmalar mekânsal düzenleme ile bazý suçlara karþý önlemler alýnabileceðini ve bu þekilde kýsmen suç ve suç korkusunun azaltýlabileceðini göstermektedir. Buna dayanarak Dünya’da suç önleme ve güvenlik saðlamada Çevresel Tasarým Yoluyla Suç Önleme (Crime Prevention Through Environmental Design - CPTED) rehberlerinin kullanýldýðý görülmektedir. Bu çalýþmada da kentsel tasarým rehberleri içinde yer alan, tematik rehberlerden olan, CPTED rehberleri konu edilmektedir. Çalýþmada öncelikle kýsaca kentlerdeki suç ve suç korkusuna iliþkin, kentsel güvenliðin saðlanmasýnda öne çýkan yaklaþýmlar ele alýnmýþtýr. Bu yaklaþýmlardan ortaya çýkan tasarým rehberlerine odaklanýlmýþtýr. Bu baðlamda Batý Avustralya ile Virginia Beach rehberleri olmak üzere, iki adet güvenlik odaklý kentsel tasarým rehberi incelenmiþtir. Avusturalya rehberi geniþ kapsamlý, eyalet ölçeðinde bir rehber olmasý ve alt rehberlerin hazýrlanmasýna iliþkin ilkeleri de içermesi nedeniyle; Virginia Beach rehberi ise daha yerel ölçekte bir rehber olmasý sebebiyle seçilmiþtir. Bu rehberler amaçlarý, kapsamlarý, paydaþlarý, teknikleri ve ilkeleri baðlamýnda karþýlaþtýrýlmýþtýr. Türkiye’de henüz kentsel güvenliðin saðlanmasýna yönelik bir planlý bir çevresel tasarým veya rehber çalýþmasý yapýlmadýðý görülmektedir. Bu nedenle farklý ölçekteki iki rehberden saðlanan bilgilenme ile Türk kentleri için kurgulanacak çevresel tasarým yoluyla suç önleme rehberi konusunda öneriler ele alýnmaktadýr.