DIÐER (YARIÞMA, ARAÞTIRMA ÖZETLERI, ODA GÖRÜÞ VE DEÐERLENDIRMELERI) | |
1. | Ön Sayfalar Front Matters Sayfalar I - X |
EDITÖRYAL | |
2. | Editöryal Editorial Sayfa XI |
ARAÞTIRMA MAKALESI | |
3. | Tarým-gýda Coðrafyalarýnýn Yerel Varyasyonlarý: Konya Un Sanayicilerinin Buðday Meta Zincirlerinde Bölgesel Baðlantýlarý Local Variations of Agri-food Geographies: Regional Linkages of Konya Flour Manufacturers Along the Wheat Commodity Chains Caner Murat Doðançayýr, Yiðit Evrendoi: 10.14744/planlama.2024.01112 Sayfalar 1 - 9 Tarým-gýda coðrafyasý tarým ve gýdayla ilgili meselelerin mekânsallaþtýrýlmasýnda faydalý bir alt disiplin olduðunu kanýtladý. Disiplinlerarasý çabasýyla geliþtirdiði teorik derinlik ve kavramlar, seçtiði konular bolca yaklaþým seti sunarken, odaðý belirli tarýmsal gýda metalarýnda, bölgelerinde ve sektörlerine yoðunlaþtý. Tüm bunlarýn yanýnda, bu türden bir akademik gayretin Türkiye gibi pek keþfedilmemiþ bölgelere, buðday ve buðday unu gibi gözden kaçýrýlmýþ analiz nesnelerine, gýdanýn yolculuðunda görece sahipsiz býrakýlmýþ gýda iþleme sektörüne (bu çalýþma için un imalatýnýn) yönelmesi gerekmekte. Bu minvalde, makalede öncelikle yazýnýn ilgili konu ve kavramlarýný özetlemekte. Ardýndan, konvansiyonel tarým-gýda coðrafyasýyla ilgili temel savlara ve Türkiye’nin buðday meta zincirlerindeki özgün konumuna dayanarak, çalýþmada Orta Anadolu Türkiye’sinin önde gelen sanayi þehirlerinden Konya’daki un imalat endüstrisinin ileri baðlantýlarý incelenmekte. Makalede, un imalatçýlarýnýn gýda meta zincirlerindeki konumlanýþ ve mekânsal düzenlemeleri üç ölçekte ve üç aktör grubu üzerinden gösterilmiþtir: küresel ölçekte tahýl ticaretiyle, ulusal ölçekte perakende zincirleriyle ve bölgesel ölçekte pastane ve fýrýnlarla kurduklarý kanallar. Deðirmencilerin bu türden mekânsal düzenlemelere dahil olma veya düzenlemelerin dýþýnda kalmalarý, meta zincirlerindeki baðlantýlarda oluþan eþitsiz mekânsal örüntüleri ortaya çýkartmaktadýr. Çeþitli tarýmsal gýda metalarýnýn üretim ve dolaþým mekanizmalarýna yönelik anlayýþýmýzý geliþtirmemiz mekânsal araþtýrmacýlar ve kentsel ve bölgesel gýda planlamasýnda politika geliþtirenler için yeni alanlar açabilir. |
4. | Trakya’da Þehirsel Saçaklanma: Çorlu Örneði Urban Sprawl in Thrace: Case of Çorlu Ahmet Emrah Siyavuþ, Rauf Belgedoi: 10.14744/planlama.2024.04557 Sayfalar 10 - 21 Þehirleþmenin önemli bir parçasý olan þehirsel saçaklanma, genellikle þehrin kenar bölgelerinde yetersiz ve düþük yoðunluklu bir banliyöleþme süreci olarak ifade edilir. Bu süreç, farklý form ve karakterlerde oluþur. Þehrin kenarýnda düþük yoðunluklu, doðrusal, daðýnýk ve sýçramalý geliþme þeklinde kendini gösterir. Þehirsel saçaklanma þehirde nüfusun artmasý, gelir artýþý ve sarkaç ulaþým (commuting) maliyetinin azalmasýyla geliþir. Özellikle motorlu araçlarýn yaygýnlaþmasýndan sonra þehir sakinleri yerleþmenin dýþýna doðru iskân etmeye baþlamasýyla saçaklanma süreci hýzlan-mýþtýr. Bunun sonucunda daha önce tarýmsal faaliyetler için kullanýlan araziler ve ormanlar, zamanla þehirsel alana dönüþmüþtür. Bu çalýþmada, böyle bir dönüþümü tecrübe eden Çorlu þehrinde saçaklanmanýn nedenleri ve mekânsal sonuçlarý üzerinde durulmuþtur. Þehirde saçaklanmanýn tarihsel geliþimi ve günümüzdeki durumu ortaya konulmuþ, bu maksatla konuyla ilgili yazýlmýþ çalýþmalar, hava fotoðraflarý, ortofotolar, uydu görüntüleri, topografya haritalarý, arazi kullaným kabiliyeti ve CORINE veri tabaný kullanýlmýþtýr. Söz konusu veriler, ArcGIS ve TerrSet programlarý ile analiz edilerek þehirsel saçaklanmanýn yaþandýðý alanlar tespit edilmiþtir. Yapýlan incelemeler sonucunda, Çorlu’da þehirsel saçaklanmanýn sanayileþme ve düþük yoðunluklu yerleþmelere baðlý olarak geliþtiði, ulaþým güzergahlarý ile þekillendiði ve verimli tarým arazilerinin giderek þehirsel alanlara dönüþtüðü anlaþýlmýþtýr. |
5. | Planlamadan Uygulamaya Yerel Ýklim Eyleminde Yaþanan Zorluklar: Belediyeler Ýçin Bir Yönetiþim Modeli Önerisi Challenges in Local Climate Action from Planning to Implementation: A Governance Model for Municipalities Ender Peker, Anlý Ataövdoi: 10.14744/planlama.2024.88319 Sayfalar 22 - 35 Yerel yönetimler, iklim krizi ile mücadelede ilgili tüm kurum ve kuruluþlarýn aktif katýlýmýný saðlayacak, etkili bir yerel iklim eylem planlamasýnýn baþat aktörleridir. Türkiye’de yerel düzeyde iklim eylem planý hazýrlayan belediyelerin sayýsý oldukça sýnýrlý olmakla birlikte, bu planlarýn uygulanma süreçlerinde farklý zorluklar ortaya çýkmaktadýr. Buradan hareketle, bu makale, gündeminde iklim deðiþikliði konusu yer alan büyükþehir ve ilçe belediyelerinden oluþan, toplam 13 belediye ile yapýlan katýlýmlý bir araþtýrmanýn sonuçlarýný sunmaktadýr. Araþtýrma, eylem planlarýnýn uygulanmasýnda yaþanan zorluklara ve zorluklarý aþmak için ihtiyaç duyulan konulara odaklanmaktadýr. Araþtýrma süreci, grup ve telefon mülakatlarý, anket ve katýlýmlý atölye çalýþmalarý gibi nitel ve nicel yöntemler kullanýlarak yürütülmüþtür. Bulgular, çalýþmaya katýlan belediyeler arasýnda ortaklaþan zorluk alanlarýnýn beþ ana grup altýnda toplandýðýný göstermektedir. Bunlar, eyleme yönelik bilgi eksikliði, kurumlar arasý birlikte çalýþma ve iþ birliði eksikliði, kýsýtlý kurum kaynaðý, yasal zorluklar ve finansal zorluklar olarak sýralanmaktadýr. Kolektif iklim eyleminin gerçekleþmesi için çok aktörlü bir yönetiþim mekanizmasýna ihtiyaç duyulmaktadýr. Bu çalýþma, bu ihtiyaca cevap veren bir yönetiþim modeli üretmiþtir. |
6. | Kentlerin Ýklim Risklerinin Ölçülmesinde Parametre Bazlý Deðerlendirme Modeli Parameter Based Assessment Model for Measuring Climate Risk of Cities Dogan Dursun, Merve Yavaþdoi: 10.14744/planlama.2024.10437 Sayfalar 36 - 57 Bu çalýþmada kentsel düzeyde iklim deðiþikliðine uyum önlemleri ve stratejileri geliþtiren plancýlarý, tasarýmcýlarý ve karar vericileri desteklemek ve karar süreçlerinde onlara yol göstermek için kent ölçeðinde etkilenebilirlik ve risk deðerlendirmesine yönelik bir metodoloji geliþtirilmiþ ve test edilmiþtir. Metodoloji, risk düzeyi belirlemek için 100x100m’lik grid temelli mekânsal bilgileri maruziyet, duyarlýlýk ve uyum kapasitesi gibi göstergeler olarak tanýmlayýp aðýrlýklandýrarak birleþtirmekte ve çok ölçütlü karar verme yöntemiyle risk sonucu üretmektedir. Bu doðrultuda, iklim deðiþikliði kaynaklý etkilenebilirlik ve risk analizi için kentsel alanlarda öne çýkan iki tehlike olarak sýcak hava dalgasý ve þiddetli yaðýþ tehlikelerine göre risk düzeyini etkileyen fiziksel parametreler belirlenmiþtir. Bu parametreler yapay yüzey oraný, aðaç varlýðý, nüfus yoðunluðu, yapý yoðunluðu, rüzgar ve sokak yönü, kat yüksekliði, yapý dýþ cephe renkleri, taþkýn riski olup olmamasý, bina yapým yýlý-bina yaþý, çatý türü ve yapý malzemesi olarak risk düzeyini etkilemeleri nedeniyle analizlere dahil edilmiþtir. Metodoloji daha sonra Erzurum kentsel dokusu üzerinde test edilmiþtir. Sonuçlar, farklý risk deðerlerinin farklý kentsel alan tipolojilerine karþýlýk geldiðini göstermiþ ve acil müdahale alanlarýný ortaya koymuþtur. Göstergeler ve arazi kullaným kategorileri tarafýndan saðlanan mekânsal anlamda hassas konumsal bilgiler, iklim tehlikelerine karþý uyum sürecini desteklemek için büyük önem taþýmaktadýr. |
7. | Þehirleri Hacklemek: Mimarlýk ve Siber Güvenlik Baðlantý Noktasýnda Þehircilik için Yeni Bir Metodoloji Hacking Cities: A New Methodology for Urbanism at the Nexus of Architecture and Cybersecurity Alp Arda, Kenan Kuraldoi: 10.14744/planlama.2024.32704 Sayfalar 58 - 71 Mimarlýk, kent planlama ve siber güvenlik kesiþimini inceleyen bu makale, mimarlarý ve þehir plancýlarýný "urban/archi-hacker" olarak tanýtarak kentsel tasarýma yeni bir yaklaþým önermektedir. "Bir mimar ve/veya þehir plancýsý bir þehri bir program olarak görse ve bir hacker gibi davransa ne olur?" sorusuyla harekete geçen bu çalýþma, kentsel kimlikleri hackleme metodolojileri üzerinden yeniden hayal etmek için spekülatif mimarlýða dalmaktadýr. Mimarlarýn ve þehir plancýlarýnýn þehri bir program olarak görmeleri için sa-vunuda bulunarak, kentsel çevreleri spekülatif olarak deðiþtirmek için “de-code”, “encode” ve “re-code” metotlarýný özetlemektedir. “De-code” aþamasý, þehrin dokusunu literatür, haritalar ve veriler üzerinden analiz etmektedir. “Encode”, “de-code” bulgularýna dayanarak bir taslak formüle ederken, “re-code” spekülatif hackleme müdahalelerini vizyon ederek stratejik, yaratýcý çözümler üretmektedir. Bu metodoloji, spekülatif bir çerçeve içinde sunulmuþ olup, belirli kentsel baðlamlara uyarlanabilir, dinamik ve iteratif bir süreç önerir. Bu yaklaþým, sadece mimari normlarý sorgulamakla kalmýyor, ayný zamanda mimarlar, þehir plancýlarý ve kentsel alanlar arasýndaki diyaloðu da zenginleþtirmektedir. Makale, mimarlýk ve þehir planlamasýný siber güvenlikle bütünleþtirerek, þehirlerin sosyal dinamiklerini—ekonomik, kültürel ve fiziksel boyutlarýyla birlikte—kapsamlý bir þekilde ele almayý teþvik eder. Sürekli kentsel yeniliklerin geleceðini hayal ederken, “urban/archi-hacker”larýn sürekli olarak manzaralarý dönüþtürebilecek bir geleceði öngörür. Bulgular, doðasý gereði spekülatif olup, bu metodolojinin dinamik ve uyarlanabilir bir kentsel geleceði teþvik etme potansiyelini vurgular, ayný zamanda mimarlýk-hackleme metodolojileri için yeni olanaklar sunar. |
GÖRÜÞ YAZISI | |
8. | Dünya Miras Alanlarýnýn Bütüncül ve Bütünleþik Korunmasýnda Sýnýrlarýn Rolü: Diyarbakýr Örneði The Role of Boundaries in Holistic and Integrated Conservation of World Heritage Sites: The Case of Diyarbakýr Evrim Ulusandoi: 10.14744/planlama.2024.59480 Sayfalar 72 - 75 Makale Özeti | |
9. | Türkiye Mekânsal Sistemi ve Yerel Sosyo-Ekonomik Geliþme Ýliþkisi Üzerine Deðerlendirme ve Öneriler Evaluation and Suggestions on the Relationship Between Turkey's Spatial System and Local Socio-Economic Development Savaþ Zafer Þahindoi: 10.14744/planlama.2024.86658 Sayfalar 76 - 82 Makale Özeti | |