Kentsel yerleþmelerin iç ve dýþ göçlerle her geçen gün büyümesi büyükþehir kavramýnýn ve kanunlarýnýn da deðiþmesine neden olmuþtur. Bu büyüme beraberinde yerel yönetimlerin sýnýrlarýný da deðiþmesini beraberinde getirmiþtir. Özellikle Büyükþehir Belediye sýnýrlarý bu büyümeye baðlý olarak her geçen gün geniþletilmiþtir. 2004 yýlýnda yürürlüðe giren 5216 sayýlý Büyükþehir Belediyesi Kanunu ile sýnýrlarýn belirlenmesinde, ölçek ve nüfus kriterleri getirilmiþ, bu kanunla “pergel” (yarýçap) düzenlemesi olarak adlandýrýlan yöntemle sýnýr geniþletmeleri yapýlmýþtýr. Ancak, bu kanunun eksiklerinin giderilmesi ve yeni Büyükþehir Belediyelerinin kurulabilmesi için 2012 yýlýnda yeni kanuni düzenlemeye gidilmiþtir. 6360 sayýlý Kanun ile Büyükþehir kavramý ve sýnýrlarý yeniden belirlenmiþtir. Kanunda temel amaçlardan biri de planlama ve koordinasyon açýsýndan imkanlarýn en yetkin birim tarafýndan yönlendirilmesi düþünülmektedir. Bu yönüyle en geniþ ölçekte daha verimli, hýzlý ve kaliteli hizmetin oluþacaðý; imar bütünlüðü, iþbölümü ve kaynaklarýn verimli kullanýmý ile en uygun þekilde hizmet bütünlüðünü hedeflenmektedir. Ýlçelerin ve köylerin büyükþehir sýnýrlarýna dahil edilmesiyle gelir artýþý, zengin hizmet donanýmý, uzman personel ve bütünlükçü hizmet anlayýþý sayesinde Büyükþehirin sahip olduðu imkanlara kavuþturulacaðý düþünülmektedir. Günümüzde halen devam etmekte olan tartýþmalar sonrasýnda 6360 sayýlý Büyükþehir Kanunu Mart 2014 yerel seçim sonrasýnda uygulamaya girmiþtir. Kanununun yürürlüðe girdiði tarihten günümüze kadar geçen 1 yýllýk süreç göz önüne alýnarak büyükþehir ve ilçe belediye meclislerini nasýl etkilediði araþtýrýlarak, Antalya Büyükþehir Belediye Meclisince karara baðlanan imar planý konularý niceliksel olarak deðerlendirilmiþtir.

1999 Marmara Depremi, özellikle Ýstanbul’da kentsel dönüþüm kavramýný her yönüyle tartýþmaya açmýþ olup; 2012 tarihinde yürürlüðe giren, 6306 sayýlý “Afet Riski Altýndaki Alanlarýn Dönüþtürülmesi Hakkýnda Kanun” ve uygulama yönetmelikleri ise kentsel dönüþüm faaliyetlerine hýz kazandýrmýþtýr. Faaliyetler kapsamýnda, kent merkezinde iþlevini yitirmiþ, çeþitli þekillerde bozulmaya uðramýþ afet riski taþýyan alanlarýn/binalarýn yanýnda; kent çeperlerinde, çoðunlukla 1990’lý yýllarda imar ýslah planlarý ile meþrulaþtýrýlmýþ alanlarýn da dönüþümü söz konusu olmaktadýr. Ne var ki, doðal afet riski seviyesinin yüksek ve kentsel yaþam kalitesi seviyesinin düþük olduðu durumlarda, kentsel riskleri azaltarak yaþam kalitesini arttýrmak, kentleri yeniden canlandýrmak ve yenilemek üzere baþvurulmasý gereken kentsel dönüþümün, söz konusu yasa ve yönetmeliklerinden hareketle gerçekleþtirilmeye çalýþýlan uygulamalarýnýn, arazi geliþtirme projelerinin bir aracý gibi kullanýldýðý, toplumda yaygýn bir kaný haline gelmiþtir. Bunun nedeni mevcutta dahi yetersiz olan kamusal mekânlar ve sosyal donatý alanlarýnýn, söz konusu kanun çerçevesinde arttýrýlan imar haklarý ile öngörülen nüfus artýþýna karþýlýk sabit kalmasý; daha da ötesinde farklý fonksiyonlarda yerleþime açýlabilmesi durumu ile daha da yetersiz hale getirilmesidir. Ayrýca, yapýlacak uygulamalarýn kentlerdeki yaþam kalitesi seviyesini yükseltmek yerine düþüreceði; doðal afet zararlarýný azaltmaya çalýþýrken sosyal afet risklerini arttýracaðý yönünde þüpheleri gündeme getirmiþtir.
Bu çalýþma kapsamýnda, dönüþüm sürecinin baþlangýcý olarak, proje alanýnýn kentsel yaþam kalitesi açýsýndan mevcut durum incelemelerinin yapýlarak sosyal ve fiziksel gerekliliklerin belirlenmesi ve kentsel dönüþüm projelerinin buna yönelik olarak geliþtirilmesi düþüncesi öne çýkarýlmaktadýr. Buradan yola çýkarak; 6 temel alan altýnda sýnýflandýrýlmýþ, 81 adet kantitatif ve kalitatif gösterge ýþýðýnda ‘dönüþüm öncesi kentsel yaþam kalitesi araþtýrma yöntem önerisi ortaya koyulmaktadýr. Ortaya konan model, afet odaklý kentsel dönüþüm proje çalýþmalarýnýn halen devam ettiði, Ýstanbul Ataþehir Ýlçesi Barbaros Mahallesi’nde gerçekleþtirilmiþ olup; etkili ve sürdürülebilir kentsel dönüþüm projeleri üretme konusunda uygulama alanýna da katkýda bulunacaðý düþünülmektedir.

Ýktisadi faaliyetlerin belirli bir coðrafyada yýðýlmasý ve bu yýðýlmalarýn yarattýðý mekânsal etkiler kent ekonomileri için büyük önem taþýmaktadýr. Bu nedenle, literatürde yýðýlma ekonomileri çýkýþlý birçok kuramsal yaklaþým geliþtirilmiþtir. Bu yaklaþýmlar içerisinde, kümelenme, firmalarýn coðrafi yoðunlaþmasýný, aktörler, derin iliþkiler ve iþbirliði ile birleþtirerek yýðýlmalarýn stratejik boyutunu ön plana çýkarmaktadýr. 1990’lý yýllardan itibaren özellikle geliþmekte olan ülkelerde sanayi stoðunun dönüþüm sürecine katký saðlayan etkin bir araç olarak kullanýlmaktadýr. Bu dönüþüm sürecinde; küme aktörleri arasýnda kuvvetli sosyal, ekonomik ve teknolojik iliþkilerin kurulmuþ olmasý önemli bir rol oynamaktadýr.
Bu makalenin temel amacý, mekânsal yakýnlýðýn aktörler arasý iliþkilerin kuvvetlenmesinde etkisinin sýnanmasýdýr. Bu amaçla, Ýstanbul Dudullu mobilya kümesinde iliþkilerin mekânsal örüntüsü belirlenmiþtir. Bulgular kapsamýnda yerel iliþkilerin iþbirliðine olanak saðlayan birleþtirici yapýsýnýn yaný sýra, teknoloji aktarýmýnda ve tasarým yaratýmýnda uluslararasý iliþkilerin önemi ortaya çýkmýþtýr. Farklý mekânsal düzeylerdeki iliþkilerin belirleyicileri ve küme geliþimine etkileri de tartýþýlmýþtýr.

Bu makalede, Türkiye’de mevcut kademelenme sistemi olan ÝBBS2 yapýsýnýn, Türkiye’de yer alan lojistik firmalarýnýn daðýtým sistemleri ile karþýlaþtýrýlmasý amaçlanmaktadýr. Bu karþýlaþtýrma, kentsel kademelenme kavramý temel zemin alýnarak yapýlmaktadýr. Kentsel kademelenme kavramý ile ilgili kuramlar ilk olarak neo klasik dönemde ortaya konulmuþ daha sonra liberal dönemde geliþtirilmiþtir. Bu kuramlarýn farklý yaklaþýmlara, varsayýmlara sahip olmasýna raðmen tümünde ortak olarak nüfus ve alan arasýnda güçlü, pozitif bir korelasyonun olduðu görülmektedir. Bu korelasyon deðeri, çalýþmada ÝBBS2 ile üçüncü parti lojistik firmalarýnýn (3PL) daðýtým aðlarýnýn karþýlaþtýrýlmasýnda bir araç olarak kullanýlmaktadýr.
Çalýþmada, Avrupa Birliði uyum yasalarý kapsamýnda geliþtirilen özelde ÝBBS2 ve genelde Ýstatistiki Bölge Birimleri Sýnýflandýrmasý incelenmekte ve ÝBBS2 yapýsýnýn kademelenme kuramý ile iliþkisi kurulmaktadýr. Ayrýca, ÝBBS2 yapýsýnýn oluþum süreci sorgulanarak deðerlendirmeler yapýlmaktadýr. Çalýþmanýn diðer bir temel konusu olan lojistik sektörü ile ilgili genel bir çerçeve çizilip, lojistik kavramýnýn deðiþimi ve iþ dünyasýndaki kullanýmý açýklanmaktadýr. Bunun yanýnda, lojistik sektöründe yer alan 3PL firmalarýnýn yapýsýna ve daðýtým aðý özelliklerine deðinilmekte ve Türkiye’de yer alan 3PL firmalarýnýn, çalýþma çerçevesinde dördü ile yapýlan yarý yapýlandýrýlmýþ görüþmeler deðerlendirilmektedir.
Çalýþmanýn sonucunda, ÝBBS2 ve firmalarýn daðýtým aðlarýnýn korelasyon katsayýlarý karþýlaþtýrýlmakta, kademelenme kuramýna uygunluklarý deðerlendirilmektedir. Sonuçta, firmalarýn daðýtým aðý yapýlarýnýn ÝBBS2 sistemine göre kademelenme kuramýna daha uygun olduðu görülmektedir. ÝBBS2 ile firmalarýn daðýtým aðý arasýndaki bu farklýlýðýn nedenleri, oluþturulan yoðunluk haritalarý ile incelenmekte ve temel farklýlýðýn merkez ve etki alaný sýnýrlarýnýn belirlenmesinde olduðu görülmektedir.

Bu metin çerçevesinde yapmayý amaçladýðýmýz, günümüz Türkiye kýrsal hayatýnýn kentsel boyutlarýný teþhis etmek. Ana savýmýz, son dönemin kýrsal geliþmelerinde kentsel öðelerin de, en azýndan belli coðrafyalarda, görmezden gelinemeyecek bir önem arz ettiði olacak. Bu niyetle, Mersin’in Erdemli ilçesi üzerine yürüttüðümüz çalýþmanýn bulgularý ýþýðýnda zirai faaliyetlerin yani en temel kýrsal öðelerden birinin devamý ve bu sektörün yeni koþullara uyum saðlama sürecinde kentsel imkanlarýn büyük önem taþýdýðý savýný sýnayacaðýz. Bunun için öncelikle Türkiye’de tarýmýn geçirdiði özellikle son 1980 sonrasý deðiþimi kýsaca tartýþýp, bu dönüþümün Erdemli gibi kýrsal yerleþim yerlerinde izlediði farklý seyri ele alacaðýz. 1940'larda 0-300 m rakýmdaki kýyý kuþaðýnda narenciye, turfanda sebzecilik gibi emek yoðun ve küçük aile iþletmeciliðine baðlý geliþen entansif tarým faaliyetlerinin yaygýnlaþmasýyla baþlayan kýrsal nüfusun kýyýlaþma sürecinin, zamanla kýyý bölgelerinin kentleþmesine ve giderek bu yerleþmelerin Çukurova kent-bölgesiyle bütünleþme sürecine dönüþmüþ olduðu ilk hipotezimiz olacak. Erdemli'nin tarýmsal faaliyetlerinin devamýnda gayr-ý zirai diðer kentsel imkanlarýn rol oynadýðý da diðer bir iddiamýzý teþkil edecek.

Kimliðin (yeniden) oluþumu, günlük hayatýn tüm mekânlarýnda gerçekleþmektedir. Dolayýsýyla mekânlar sosyo-kültürel dinamiklerin sürekli olarak yeniden müzakere edilmesi ile yapýlandýrýlmalýdýr. Ancak Türkiye’de bazý gruplar ötekileþtirilmektedir. Ötekileþtirilen gruplardan biri olarak LGBTT (lezbiyen, gey, biseksüel, transeksüel ve travesti) bireylerin de mekânlarý planlý olarak üretilmemektedir. Bu durumun nedeni, planlamanýn kendisinin “heteroseksist bir proje” (Frisch, 2002: 254) olmasýnýn yaný sýra Türkiye’nin toplumsal cinsiyetinin erkek olmasýdýr. Türkiye’de toplumun sadece kadýnlardan ve erkeklerden oluþtuðunu görmek isteyen bir anlayýþ bulunduðundan, LGBTT bireyleri de kapsayan ve onlara yönelik mekânlarý sunan bir kenti oluþturmak zor görünmektedir. Bu nedenle, cinsiyet dinamikleri planlamanýn veri alanýna girememektedir. Oysaki mekânýn ve kentin toplumsal süreçlerden ve beþeri pratiklerden baðýmsýz ele alýnamayacak bir olgu olmasý onun cinsiyet ve cinsel kimlikler temelinde yeniden düþünülmesini ve tanýmlanmasýný zorunlu kýlar. Makale, tamamlanmýþ bir projenin sonuçlarýndan birini yeni bir çalýþma konusu olarak ele almýþtýr. Bu kapsamda makale, Ýzmir’de LGBTT bireylerin buluþma noktalarý bilgisini temel veri alarak, bunlarýn ortak ve ayrýþan özellikleri üzerinden LGBTT bireylerin kent içerisinde dolaþýrken ne tür yerleri seçtiðini ortaya koymakta ve dolayýsýyla LGBTT bireyleri de kapsayan kentin nasýl olmasý gerektiðini deðerlendirmeye çalýþmaktadýr.