DIÐER (YARIÞMA, ARAÞTIRMA ÖZETLERI, ODA GÖRÜÞ VE DEÐERLENDIRMELERI) | |
1. | Ön Sayfalar Frontmatters Sayfalar I - V |
KITAP ÝNCELEME | |
2. | Koronavirüs Zamanýnda Merrifield’in Amatörlük Önerisini Düþünmek Considering Merrifield's proposition of amateurism in times of coronavirus Meriç Kýrmýzýdoi: 10.14744/planlama.2020.83446 Sayfalar 329 - 331 Makale Özeti | |
DERLEME | |
3. | Kentler ve Yeni Kentsel Kuramlar: Kentleþmeyi Merkezine Alan Üç Kuram Üzerine Cities and New Urban Theories: On Three Theories That Center Urbanization Emine Yetiþkul Þenbildoi: 10.14744/planlama.2020.81488 Sayfalar 332 - 341 Bugün çoðunluðu kentlerde yaþayan nüfusun, yakýn gelecekte kentleþme eðiliminin de devam etmesiyle, daha da artacaðý kesin olarak beklenmektedir. Geleceðin kentlerinin bugünün kentlerinden farklý olacaðý bilinmektedir. Bu noktada kentlere iliþkin araþtýrmalarýn önemi de artmaktadýr. Bu makalede yakýn zamanda öne çýkan üç farklý kentleþme yaklaþýmý, Gezegensel Kentleþme, Postkoloniyal Kentleþme ve Birleþmeler Kentleþmesi ele alýnacaktýr. Farklý kuramsal düþünce temellerine sahip ancak aralarýndaki sýnýr çizgileri keskin olmayan bu üç yaklaþýmýn ortak özelliði, þehirlere, kentleþmeye ve kentselliðe iliþkin bugüne kadar biline gelen doðrusallýklarý, hiyerarþileri ve sýnýflandýrmalarý eleþtirmesidir. Gezegensel Kentleþme, kent-kýr ikilemini, Postkolonyal Kentleþme Küresel Kuzey-Güney veya Batý-Doðu ikilemini ve Birleþmeler Kentleþmesi de geçmiþi-potansiyeli, gerçekleþeni-olasýlýðý veya sosyal-nesnel olaný sorgulamaktadýr. Makalede, bu üç kentsel yaklaþýma yönelik eleþtiriler de dikkate alýnarak, genel bir deðerlendirme yapýlmaktadýr. |
4. | Kilistra antik kenti alan yönetim planý denemesi Area management plan draft of Kilistra ancient city Tuba Bülbül Bahtiyar, Gülþen Diþlidoi: 10.14744/planlama.2020.60352 Sayfalar 342 - 360 UNESCO, Dünya Doðal ve Kültürel Mirasýnýn Korunmasýna Dair Sözleþmeyi 1972 yýlýnda kabul etmiþ, Türkiye bahse konu Sözleþmeyi 1982 yýlýnda Bakanlar Kurulu kararýyla onaylamýþtýr. Günümüzde, Türkiye’nin Dünya Mirasý Geçici Listesinde, özgünlük ve bütünlüklerini büyük oranda koruyan ve üstün evrensel deðerlere sahip 83 adet eseri yer almakta böylece bu eserler, tüm insanlýðýn ortak malý olarak güvence altýnda olmaktadýr. Dünya Miras adaylarý da UNESCO üyesi her ülkenin geçici listelerinden seçilmektedir. Bu araþtýrmada, örnek alan çalýþmasý yöntemi kullanýlmýþ, Konya kent merkezine ≈50 kilometre mesafede yer alan, Kapadokya benzeri bir yerleþim yeri özelliði sergileyen Kilistra Antik Kenti örneklem alaný için yönetim planý denemesi yapýlmýþtýr. Böylece, alanýn sürdürülebilir korunmasý, geliþmesi ve kalkýnmasý amaçlanmýþtýr. Ayrýca alan, UNESCO Dünya Geçici Miras Listesine girme potansiyeli açýsýndan deðerlendirilmiþtir. Yönetim planý denemesi kapsamýnda, alana dair detaylý eylem planlarý hazýrlanmýþ, GZTF analizi yapýlmýþ, öneri yönetim alanýnýn sýnýrlarý, vizyon, hedef ve paydaþlarý belirlenmiþtir. Geçici adaylýk formatý kapsamýnda da alanýn özgünlük ve bütünlük beyaný, üstün evrensel deðer kriterleri ve benzer örnekler araþtýrýlmýþtýr. Yönetim planý hazýrlanmasý, geçici listeye girmek için bir zorunluluk olmasa da, bu araþtýrma ile Kilistra Antik kenti için geliþtirilen öneri plan denemesi sayesinde bölgenin tanýnýrlýðýnýn ve sürdürülebilir korunurluðunun arttýrýlabileceði, ayrýca, sahip olduðu potansiyelleri ile de Geçici Listede deðerlendirilebileceði düþünülmektedir. |
ARAÞTIRMA MAKALESI | |
5. | Türkiye’de Göçle Oluþmuþ Yaþama Bölgelerine Yönelik Yasal Müdahaleler ve Kentsel Dönüþüm Uygulamalarý Legal Interventions and Urban Transformation Practices for Areas Formed by Emigrations in Turkey Senem Tezcan, Hayat Zengin Çelikdoi: 10.14744/planlama.2020.71677 Sayfalar 361 - 373 Ülkemizde yaklaþýk 70 yýllýk bir zaman diliminde kýrdan kentlere yönelen göçler ve fiziksel yansýmasý olan gecekondular pek çok kentsel müdahalenin konusunu oluþturmuþlardýr. Gecekondularýn kentsel müdahalelere konu alýnmasýndaki temel unsur ise, arazi ve yapýlaþma ile ilgili konularda sahip olduklarý yasal olmayan içerik olmuþtur. Bu durum müdahaleleri yönlendiren yasalar için gerekçe yaratmakla birlikte, gecekondularýn yayýlýmý engellenememiþ ve popülist tutum ve yaklaþýmlar nedeniyle bu oluþumlar Türkiye kentleþme pratiðinin temel dinamiði olarak varlýklarýný sürdürmüþlerdir. Bir kýsmý yerleþimlerdeki gecekondularý yýkmaya yönelik, bir kýsmý yenilerinin yapýlmasýný önleyici nitelikte olan söz konusu yasal düzenlemeler, barýnma hakkýný kentte kendine özgü çözüm yöntemleri ile elde eden göçmenlerin giderek mülkiyet hakkýna sahip olmasý için bir meþrulaþtýrýcý içerik yaratmýþtýr. 2000’li yýllardan sonra ise planlama yoluyla dönüþümün yerini yasal mevzuatlarý arkasýna alan ve çoðunlukla göçle oluþmuþ alanlarda büyük ölçekli projeleri içeren kentsel dönüþüm uygulamalarý almaya baþlamýþtýr. Bunlardan 5393 sayýlý Belediye Kanunun 73. Maddesi ve 6306 sayýlý Afet Riski Altýndaki Alanlarýn Dönüþtürülmesi Hakkýnda Kanun son dönemin iki önemli dönüþüm aracý haline gelmiþlerdir. Çalýþma bu noktada Türkiye’deki kentsel dönüþüm uygulamalarýnýn alansal daðýlýmlarýný Resmi Gazete ilanlarý üzerinden ortaya koymaya çalýþmaktadýr. Tamamlanma durumuna bakýlmaksýzýn sadece ilan kararlarý üzerinden projelerin yýllara göre deðiþimini ve mekânsal büyüklüklerini ele almakta ve uygulamalarýn ülke genelindeki yaygýnlýk düzeyini haritalar aracýlýðýyla göstermeye çalýþmaktadýr. |
6. | Sanat Aracýlýðý ile Birarada Olma Durumlarý ve Beyoðlu’nun Mekânsal Kültüründeki Yansýmalarý Expression of Arts-Driven Social Co-presences in the Beyoðlu’s Spatial Culture Güzin Yeliz Kahyadoi: 10.14744/planlama.2020.60783 Sayfalar 374 - 388 Kentlerde farklý sanat organizasyonlarýnýn kesiþen yer seçimleri dolayýsýyla ortaya çýkan sanat mekânlarýnýn oluþturduðu kümelenmeler, kentlerin sosyal canlýlýðý için önemli yerler olarak kabul edilmektedirler. Bu makale bu argümaný Ýstanbul Beyoðlu’nda sanat organizasyonlarýnýn sanatsal etkinlikleri düzenlerken seçtikleri mekanlar üzerinden analiz eder. Bir taraftan sanat etkinliklerin yerlerini haritalarken, makalenin odaðýnda hem etkinliklerin etkisinde, hem de bölgedeki yaya kullanýmý etkisi altýnda ele alýnmasý gereken Beyoðlu sokak aðý konfigürasyonu vardýr. Metodolojik olarak, tespit edilen tüm sanat etkinlik mekânlarý bir sosyal bir-arada olma durumunun aktif yaratýcýlarý olarak ele alýnýrken, mekandaki yaya hareketi bu etkinlik meskenlerini iliþkilendirerek aðsal bir yapýya dönüþtüren mekanizma olarak ele alýnýr. Makale Beyoðlu sokak aðýnýn konfigürasyonunu analiz ederek, sokak aðýnýn bölgedeki yaya akýþýna potansiyel etkisini ortaya çýkarmakta, bölgede yaya akýþýna dayalý ortaya çýkan mekânsal kullanýmlara vurgu yapmaktadýr. Bu yaklaþýmla, makalede sanatsal etkinliklerin kentsel deneyiminde mekânsal süreçlerin sosyal olaný biçimlendirmedeki rolüne dair çýkarýmlar yapýlýr. |
7. | Rant Etkisinde Zekeriyaköy: Çepere Yönelen Plan, Yatýrým ve Kullanýcý Tercihlerine Dair Bir Araþtýrma Zekeriyaköy Under Rental Impact: A Research on Plan, Investment and User Preferences at the Periphery Elif Menteþ, Evrim Töredoi: 10.14744/planlama.2020.14622 Sayfalar 389 - 403 Dönemin temel sektörü olmasý dolayýsýyla tarým sektörüne baðlý olarak iktisat alanýnda ortaya çýkmýþ ve geliþmiþ olan rant teorileri ve araþtýrmalarý bugün kentsel planlama alanýnda önemli bir yere sahiptir. Bununla birlikte mevcut çalýþmalarýn aðýrlýkla kuramsal tartýþmalardan ibaret olduðu ve konuyla ilgili durum çalýþmalarýnýn ye-terli düzeyde olmadýðý gözlenmiþtir. Bu makalede rant olgusu, rantý yaratan faktörler ve aktörler kentleþme baskýsýnýn çok yüksek olduðu Ýstanbul’da, üst gelir grubunun yerleþme için tercih ettiði çeper alanlardan biri olan Zekeriyaköy örneði üzerinden ele alýnmýþtýr. Teorik çalýþmalarýn altýný çizdiði rant unsurlarýndan hareketle çalýþmada kullanýlmak üzere Alan için tanýmlanan rant göstergeleri arasýnda; nüfus artýþý, yerleþim alanýnýn büyümesi, altyapýnýn geliþimi, sokak sayýsýndaki artýþ, konut tipolojisi ve niteliklerinde deðiþiklik, arsa ve konut metrekare deðerlerinde artýþ, ulaþtýrma altyapýsýnýn geliþimi yer almaktadýr. Alan sakinleriyle yapýlan anketler, kurum ve kuruluþlarýn temsilcileriyle yapýlan derinlemesine mülakatlar ve alanda yapý-lan analiz ve gözlemler çalýþmanýn baþlýca kaynaklarýný oluþturmuþ-tur. Çalýþma bulgularý, 1980’lerin ortalarýnda yetmiþ hanelik bir köy yerleþimi olan Zekeriyaköy’ün birkaç on yýl içinde yatayda ve kýsmen düþeyde geliþerek büyüdüðüne ve bu büyümede rant olgusunun var-lýðýna dikkat çekmekte, merkezi ve yerel kamu aktörlerinin özellikle ulaþým ve konut alanlarýndaki plan, proje ve yatýrýmlarý ile, planlarla önü açýlan özel sektör yatýrýmlarýna, özellikle de üst gelir grubunu hedefleyen lüks konut projelerine iþaret etmektedir. Zekeriyaköy’de rant unsurunu ortaya çýkaran bir diðer olgu 1999 Marmara depreminin ardýndan Ýstanbul’un deprem riskli güney bölgelerinde yaþa-makta olan bir kesimin kuzeye, deprem güvenlikli alanlara doðru yer deðiþtirme eðilimleri olmuþtur. Bu eðilim; alanda zaten 1990’lardan beri var olan konut geliþtirme projeleri, alanýn doða ile iç içe yapýsý, kent merkezine yakýnlýðý ve ulaþým proje ve yatýrýmlarý gibi etkenler-le birleþtiðinde, özellikle üst gelir grubu için çekici bir unsur haline gelmiþtir. Dolayýsýyla, hedef kitleye baðlý olarak konut tiplerinde ve özelliklerinde ortaya çýkan deðiþiklik de sözü edilen rantýn sebepleri arasýndadýr. Zekeriyaköy’deki deðer artýþlarý, alanýn kent merkezine göre konumu baðlamýnda deðerlendirildiðinde “farklýlýk rantý”na örnek gösterilebilirken, parsellerin yatýrýmcýlarýna topraklarýn bugünkü piyasa deðerleri baðlamýnda artý-deðer yaratmasý açýsýndan “tekel rantý”nýn niteliklerini sergilemektedir. Bununla birlikte söz konusu deðer artýþlarý, alan sakinlerinde, mülklerini satma ya da kiralama eðilimi yaratmamaktadýr. |
8. | Ýstanbul Basýn Ekspres Aksý’nýn Geliþme ve Dönüþme Dinamikleri Development and Transformation Dynamics of Ýstanbul Basýn Ekspres Route Gülþen Pelin Olcay, Hilal Gözde Nurtekindoi: 10.14744/planlama.2020.98853 Sayfalar 404 - 420 1970’lerde Fordist üretimde yaþanan kriz sanayi sektörünün kentlerin dýþýna çýkmasýna ve sanayi kentlerinin hizmet kentlerine dönüþmesine sebep olmuþtur. Geliþmiþ ülkelerde kentsel dönüþüm, sanayi sonrasý geliþme aþamasýnýn sorunlarýný ve özellikle de Post-Fordist dönem dinamiklerinin yol açtýðý sosyo-ekonomik ve mekansal çöküntüleri aþmaya yönelik geniþ kapsamlý bir yeniden yapýlandýrma biçimi olarak görülmektedir. Kentlerin sürekli geliþ-mesi sebebiyle kentin içindeki boþaltýlmýþ sanayi alanlarýnýn dönüþtürülerek tekrar kullanýlmalarý kent için önemli bir hale gelmiþtir. Sanayinin uzaklaþtýðý kentlerde yeni bir mekansal yapýlanma baþlamýþtýr. Üretim kentleri olmalarý nedeniyle sanayinin kent mer-kezinde yer aldýðý þehirlerde, boþalan sanayi yerleri, yeni kentsel mekan ihtiyaçlarý için yeniden kullaným gereksinimiyle dönüþmeye baþlamýþlardýr. Eski sanayi yapýlarý ya da alanlarý, küreselleþmeye ayak uydurma çabasýndaki kentlerin “potansiyel yeni fonksiyon alanlarý”dýr. Ýstanbul Osmanlý döneminden beri sanayinin kurulduðu ve geliþtiði bir merkez olmuþtur. Ancak kent merkezinde kalan sanayi yarattýðý pek çok sorun sebebiyle 1970’lerden beri desantralize olmakta, söz konusu sanayi alanlarý bir dönüþüm yaþamaktadýr. 1970’lerden sonra Ýstanbul’un merkezinden ayrýlan sanayinin geldiði bölgelerden birisi de ulaþým avantajlarý sebebiyle TEM ve E-5 yollarýnýn çevresi olmuþtur. 1980'lerde TEM ve E-5 otoyollarýnýn arasýndaki baðlantýyý sürdürmek için inþa edilen Basýn Ekspresi Aksý bölgede hýzlý arazi kullanýmý deðiþikliklerine yol açmýþtýr. Bu çalýþmanýn amacý, Ýstanbul’daki önemli bir sanayi bölgesinde yer alan Basýn Ekspres Aksý’nda sanayinin geliþim ve dönüþüm süreçlerini ve bu süreçlerin dinamiklerini araþtýrmak-týr. Çalýþmada halihazýr harita verileri kullanýlarak Basýn Ekspres Aksý’nda sanayinin 1980 öncesi, 1980–1990, 1990–2000, 2000–2010 yýllarý arasý ve 2010 sonrasý olmak üzere 5 dönemde geliþimi ve dönüþümü incelenmiþ, birincil ve ikincil kaynaklardan elde edi-len bulgularla bu süreçlerin dinamikleri ortaya konmuþtur. Araþ-týrma bulgularýna göre, bölgede 1970’lerde baþlayan sanayileþme,1980’lerden sonra hýzlanmýþtýr. Zamanla nüfus ve yapý yoðunluðu artan, kentin merkezinde kalan aksta ve çevresinde 2000’li yýl-larda sanayinin imar planlarý ile desantralizasyonu baþlamýþ, bu bölgede çok sayýda konut, rezidans, ofis ve otel projesi hayata geçirilmiþtir. Diðer yandan aksýn doðusunda, Baðcýlar Ýlçesi’nin bazý bölgelerinde kirletici olmayan sanayi faaliyetlerine izin verilmektedir. Dolayýsýyla aksýn yer aldýðý bölge halen üretim talebinin ve üretim potansiyelinin devam ettiði bir bölgedir. Bu açýdan Basýn Ekspres Aksý ve çevresi hem sanayi kenti hem sanayi sonrasý kenti görünümüne sahiptir. |
9. | Arazi Düzeninin Çanak Çömleksiz Neolitik (ÇÇN) Dönemdeki Kökeni – Akarçay Tepe Plaka C (Nizip Eski Kenti) The Roots of Land Arrangement in the Pre-Pottery Neolithic Age – The Akarçay Tepe Plaque C (Nizip Old City) Þirin Gülcen Eren, E. Seda Arslandoi: 10.14744/planlama.2020.98704 Sayfalar 421 - 446 Ýlk insan yerleþme tipo-morfolojisini gösteren, Çanak Çömleksiz Neolitik (ÇÇN) Döneme ait Akarçay Tepe Plaka C (Nizip Plakasý)’nin, mekana bilinçli bir müdahalenin varlýðýnýn ve artisanal bir ürünle arazi düzeninin kayýt altýna alýndýðýnýn ispatý olduðu bilinmektedir. Bu baðlamda; bu makale, Plaka C’nin mekansal özelliklerini ortaya koyarak bugünki kentsel konumunu ve dönemsel yerleþme niteliðini, Plaka arazi düzeninin mevcut peyzajda ve kentsel dokuda kalan izleri üzerinden belirlemeyi amaçlamaktadýr. Dönem yerleþmesinin arazi aplikasyon ilkelerini tespit etmek bir diðer amaçtýr. Mülkiyet oluþturmaya yönelik arazi düzenlemesi ve arazi modeli þeklindeki kaydýnýn ÇÇN Dönem’den bu yana süregelen bir insan davranýþý ve mekaný þekillendirme ihtiyacý olduðunu betimlemek makalenin hedefidir. Makale ayrýca, yerleþme tasarým ilkeleri kentleþme kuramý kapsamýnda rasyonel bir ÇÇN Dönem yerleþme modeli geliþtirmeyi hedeflemektedir. Plaka C’nin mekansal analizinden hareketle, plakanýn izlerinin bir miras ve varlýk olduðu ve izlerin korunmasýnýn gerekliliði tartýþýlmýþtýr. Bu baðlamda, kentsel planlama ve kentsel arkeoloji disiplinlerinin rolü eleþtirel bakýþ açýsýyla deðerlendirilmiþtir. Araþtýrmada; multidisipliner bir inceleme yöntemi kullanýlmýþtýr. Plaka C’nin arazi düzeninin en eski Nizip yerleþme planýna sayýsal olarak iþlenmesi, sayýsal yükseklik modelinin ve topografya haritalarýnýn oluþturulmasý ve Plaka C arazi düzeninin mevcut arazi yapýsý ve kadastral düzenle örtüþtürülmesi yoluyla bir veri tabaný hazýrlanmýþtýr. Plaka arazi düzeni, tasarýmý ve ölçüleri mevcut kentsel doku ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Analizlerde; Nizip yerleþmesinin çeþitli dönemlerine ait halihazýr haritalarý, hava fotoðraflarý, imar planlarý ve kadastral planlarý kullanýlmýþtýr. Çalýþma, literatür taramasý ile desteklenmiþtir. Arkeolojik bir buluntudan hareket edilerek belirlenen mekansal izler, 2018 yýlýnda yapýlan arazi çalýþmasýyla yerinde kontrol edilmiþtir. |
10. | Zaman ve Mekân Kesitinde Sýnýrötesi Miraslarýn, Dünya Mirasý ile Karþýlaþtýrmalý Analizi A Comparative Analysis of Transboundary Heritages with World Heritage cross Time and Space Seval Cömertlerdoi: 10.14744/planlama.2020.54376 Sayfalar 447 - 467 Sýnýrötesi miraslar Dünya Miras Listesi’nde (DML) birden çok dev-letin paydaþ olduðu doðal, kültürel ya da karma nitelikli miras alanlarýdýr. Dünya Mirasýnýn (DM) uluslararasý iþbirliði ile korunmasýný temel gaye edinen Dünya Miras Sözleþmesi'nin en net tezahür-lerinden biri olarak kabul edilen bu miraslar biyolojik ve kültürel çeþitliliðin korunmasýnda, devletlerarasýndaki iliþkilerin ve ortak-lýklarýn geliþtirilmesinde, çatýþma çözümünde ve barýþýn tesisinde yaný sýra sürdürülebilir kalkýnmada önemli bir role sahiptir. Bu çalýþmanýn amacý koruma ve planlamada özel bir boyut olan sýnýrötesi miraslarýn geliþimini zaman ve mekân kesitinde DM geneli ile karþýlaþtýrmalý olarak incelemek ve bu sahada yapýlacak yeni çalýþ-malar için öneriler geliþtirmektir. Araþtýrma DML’ye girmiþ bütün sýnýrötesi miraslarý kapsamaktadýr. Çalýþmada, öncelikle kavramsal ve kuramsal altyapý sunulmuþ ve önceki çalýþmalar gözden geçirilmiþtir. Ardýndan, sýnýrötesi miras alanlarý miras sayýsý ve güvenliði, listelenme yýlý, miras türü, paydaþ devlet sayýsý ve bölge deðiþken-lerine göre analiz edilmiþtir. Deðiþkenlere iliþkin veriler Dünya Miras Merkezi’nden temin edilmiþ olup, verilere betimleyici istatistik analiz teknikleri uygulanmýþtýr. Bulgular sýnýrötesi miraslarýn çok geniþ bir çeþitlilik sunduðunu, ayrýca sýnýrötesi miras listesinin miras sayýsý, türü ve paydaþlýk iliþkileri baðlamýnda belirgin zamansal ve mekânsal farklýlýklar içerdiðini ve bu durumun DML geneli ile kýsmen örtüþtüðünü kýsmen de ayrýþtýðýný ortaya koymuþtur. Za-man kesitinde, sýnýrötesi miras listesinin 3 önemli dönüm noktasý bulunmaktadýr. Bu baðlamda, 1995 senesi miras sayýsýnýn düzenli ve ivmelenerek artmaya baþladýðý yýl, 2000 senesi türel daðýlým oranlarýnýn kültürel miraslar lehine deðiþmeye baþladýðý yýl, 2005 senesi ise konumlanýþ ve paydaþlýk iliþkilerinin dönüþmeye baþladýðý yýldýr. Fakat bu tarihler DM geneli için bir dönüm noktasý deðildir. Mekân kesitinde ise hem DM genelinin hem de sýnýrötesi miraslarýn bölgelere daðýlýmýnda nicel ve türel dengesizlikler vardýr. Bu dengesizlikte belirleyici bölge köklü bir planlama geleneðine ve koruma bilincine sahip Avrupa’dýr. Zira DM’nin yarýsý, sýnýrötesi miraslarýn yarýdan fazlasý ve sýnýrötesi kültürel miraslarýn neredeyse tamamý Avrupa-Kuzey Amerika bölgesinde yer almaktadýr. Ayrýca, sýnýrötesi miras sahibi devletlerin yarýdan fazlasý Avrupa’dadýr. Öte yandan, DML’de Türkiye’den hiç bir sýnýrötesi miras bulunmamaktadýr. Bu baðlamda, Türkiye’nin sýnýrötesi miras potansiyeli incelenmeli, Mimar Sinan eserlerinin sýnýrötesi kültürel miras varlýðý olarak DML’ye eklenmesi yönünde çalýþmalar gerçekleþtirilmelidir. |
11. | Kent ve Kadýn: Bir Beden Pratiði Olarak Mekâna "Açýlmak" ve "Kapanmak" City and the Woman: “Opening” and “closing” to the Space as a Body practice Selda Tunç Subaþidoi: 10.14744/planlama.2020.05924 Sayfalar 468 - 477 Bu çalýþma, Rize merkez ilçede 2018 yýlýnda tamamlanan üniversite öðrenci kültürü üzerine yürütülen etnografik çalýþmanýn bulgu-larýna dayanmaktadýr. Çalýþmada, 35 kadýn ve 22 erkek öðrenci ile derinlemesine görüþmeler gerçekleþtirilmiþtir. Üniversite, kentin merkezinde olan fiziksel konumunun yanýnda ekonomik, sosyal ve kültürel olarak öðrencilerin varlýðý ile yeniden þekillenmektedir. Kentin merkezindeki yerel eþraf ile farklý bir kültürel atmosfer-den kopup gelmiþ öðrenci, farklý karþýlaþma pratikleri ve hissiyatlar yaþamaktadýr. Çalýþmanýn temel sorunsalý, kadýn öðrencilerin kültürel hegemonya mücadelelerine kýyafetler üzerinden nasýl ek-lemlenmekte olduðu ve kentin ortak duyusunu hangi biçimlerde temsil ettikleri üzerinedir. Kadýn öðrencilerin kampüs çevresinde etkileþerek giyim kuþam gündeliðini yeniden ürettikleri görülmektedir. Kadýn öðrencilerin giyimi üzerinden gerçekleþen “ahlak” ve “biz” vurgusu ise bedendeki baþörtüsü, ferace gibi sembollerle biçimlenerek eril bakýþta kazanýlan bir onay mekanizmasýna dönüþmektedir. Böylelikle kent içindeki kamusal alanlarda kadýn öðrencilerin hareketliliði artarken diðer yandan kontrol ve denetim süreçleri kadýn bedenindeki çeliþkileri görünür hale getirir. Kadýn öðrenciler, bedenlerini örtünme pratikleri üzerinden “açýk” ve “kapalý” olmak üzere ikiye ayýrarak tanýmlamaktadýr. Bu çalýþmada bedenin ikiye bölünmüþ tanýmlarýnýn eril bakýþ ve mekandaki etkileþimlerle yeniden üretildiði ortaya çýkmýþtýr. Beden üzerindeki hegemonya mücadeleleri, kültürel yapýlardan, bireyin moda ve tü-ketimle olan iliþkisine kadar geniþleyen bir örüntüde deðerlendirilmelidir. Ancak bu sayede, mekân ve beden arasýndaki kesiþimler daha da net bir görüntü sergileyebilir. |
12. | Tekirdað Kent Merkezinin “Yürünebilirlik” Açýsýndan Deðerlendirilmesinde Bir Yöntem Araþtýrmasý A Methodological Research in Evaluation of “Walkability” of Tekirdag City Center Hatice Meltem Gündoðdu, Elifnur Dinçerdoi: 10.14744/planlama.2020.50570 Sayfalar 478 - 507 Ýnsanýn, çevre ile bütünleþmesini saðlamak için kullandýðý en büyük olanaklardan biri hareket yeteneðidir. Bu baðlamda yürünebilirlik kavramý önem kazanmaktadýr. Yürünebilir çevreler oluþturmak; her türlü yaya, özellikle engelliler, yaþlýlar, küçük çocuklu ebeveyn-ler gibi dezavantajlý gruplar için güvenli ve rahat ortam saðlanmasý, tüm yaþayanlarýn kamusal yaþama katýlabilmesi ve saðlýklý bir yaþam için önemlidir. Yürünebilir bir çevre için en baþta yapýlý çevrenin hangi unsurlarýnýn insanlarý yürümeye teþvik ettiðini bilmek gereklidir. Yapýlan bilimsel araþtýrmalarla temel ilke ve bulgularda yürünebilirliði etkileyen, birbirlerine yakýn özellikte kriterler vurgulan-maktadýr. Ancak halen belirlenen kriterlerin göreceli önemi ile ilgili tartýþma devam etmektedir. Her þehir yaþayanlarý ve yaþam alanlarý ile farklý karakteristik özelliklere sahiptir. Yürünebilirlik üzerine yapýlan her araþtýrma, sonuç bulgularýyla literatüre önemli katký saðlayacaktýr. Makale kapsamýnda yürünebilirliðe dair bir çalýþma bulunmayan Tekirdað kent merkezi için yürünebilirliði etkileyen faktörlerin ve var olan yaya hareketinin sistemli ve objektif bir þe-kilde hem matematiksel hem gözlemsel olarak deðerlendirildiði bir yöntem önerisinde bulunulmaktadýr. Çalýþma, yaya yoðun alanlarýn belirlenmesinde ve kentsel biçimlenme özelliklerinin yaya hareketi üzerindeki etkisinin anlaþýlmasýnda mekan dizimi analiz yöntemi; yürünebilirliðe etki eden faktörlerin belirlenmesi ve deðerlendirilmesine iliþkin gözlemsel analiz yöntemi; yaya hareket yoðunluðunun belirlenmesinde sayým yönteminin kullanýldýðý deneysel bir araþtýrmadýr. Sonuç bulgularýyla, yürünebilirliðe etki eden kriterler ortaya çýkartýlarak, bu kriterlerin yaya hareketi oluþumundaki öne-mi ve kentsel biçimlenme özellikleri ile yaya hareketi arasýndaki iliþki kanýtlanmýþtýr. Yaklaþýmýn, yürünebilirlik bazlý çalýþmalarda mevcut ulaþým akslarýnýn yürünebilirlik kapasitelerinin deðerlendirilmesinde yönlendirici bir araç olarak kullanýmý önerilmektedir. |
13. | Tekerlekli Sandalye ile Ulaþýlabilirliðin Yapý Grubu ve Kentsel Ölçekte Ýrdelenmesi: Eskiþehir Odunpazarý Kentsel Sit Alaný ve Kurþunlu Külliyesi Evaluation of the Accessibility with Wheelchair in Scale of Building Group and Urban Scale: Eskisehir Odunpazari Urban Site and Kurþunlu Complex Hasan Ünver, Orkun Alptekindoi: 10.14744/planlama.2020.22590 Sayfalar 508 - 521 Kentsel alanlarýn ve yapýlarýn ulaþýlabilirliði, sadece engelli bireyler için deðil, yaþlýlar, çocuklar ve tüm bireyler için önemli bir yere sahiptir. Günümüzde, engelli bireylerin haklarýný koruyan yasa ve mevzuatlar mevcut olmakla birlikte, bu mevzuatlarýn uygulamaya geçirilmesinde eksiklikler görülmektedir. Bu çalýþmada, aralarýnda engellilerin de bulunduðu, birçok yerli ve yabancý turistin ziyaret ettiði Eskiþehir Odunpazarý Kentsel Sit Alaný ile Kurþunlu Kül-liyesi, tekerlekli sandalye kullanýcýlarý baðlamýnda, ulaþýlabilirlik açýsýndan incelenmektedir. Elde edilen veriler doðrultusunda, ulaþýlabilirliðin saðlanamadýðý durumlara yönelik çözüm ve öneriler sunulmaktadýr. |
DIÐER (YARIÞMA, ARAÞTIRMA ÖZETLERI, ODA GÖRÜÞ VE DEÐERLENDIRMELERI) | |
14. | Teþekkür Thanks Sayfa 522 Makale Özeti | |