Günümüzde ülkeler, yerel yönetimlerin yerel siyaset alanýndaki liderliðini daha ön planda tutmaktadýr. Uluslararasý alanda yaþanan dönüþümler ile birlikte kamu yönetimi alanýndaki geleneksel yaklaþýmlar dönüþtürülmekte, uzun süredir uygulanan uygulamalar ve prosedürler sorgulanmakta ve demokratik ve yönetsel pratikteki yenilikler artmaktadýr. Bunlarýn yaný sýra seçilmiþ yerel makamlarýn rolü ve amacý yeniden gözden geçirilmekte ve yeniden þekillendirilmektedir. Uluslararasý alanda ortak ekonomik, sektörel ve bölgesel çýkarlara dayalý olarak, yerel otoriteler bölgesel çaplý aðlarýnýn sayýsýnda büyük bir artýþ göstermiþtir. Bu ayný zamanda ulusal baðlamda da ülkelerin yerel siyaset ve yerel demokrasiyi gerçekleþtirmelerinde farklý paydaþ gruplarýna bilhassa vatandaþ odaklý yaklaþýmlara yoðunlaþmasýna da yol açmýþtýr. Diðer taraftan siyasi kurumlardaki yüksek güvensizlik, çoðu vatandaþ arasýnda giderek artan güçsüzlük duygusu, hâkim demokratik yönetiþim sistemlerinin kolektif diyalog ve öðrenim için yeterli olmadýðýna iþaret etmektedir. Bu noktada, kamu yönetiþim sistemleri içerisinde farklý uygulamalar ve kurumlar önem kazanmýþtýr. Bazý Avrupa ülkelerinde uygulanan dairesel kurumsal düzenlemeler ve Kent Konseyleri de bunlardandýr. Çok çeþitli katýlýmcý kitle ile vatandaþ odaklý bir þekilde gerçekleþtirilen dairesel tasarým farklý katýlýmcýlarýn fikirlerinin dile getirildiði önemli konsensüs noktalarýdýr. Buradaki temel amaç, yönetiþim kapasitesini arttýrmak ve ayný zamanda, görevdeki organizasyonun öðrenilmesidir. Çalýþmanýn amacý kamu yönetimindeki geliþmelerle birlikte deðerlendirilen bu uygulamalar hakkýnda bilgi vererek deðiþen vatandaþ rollerini ortaya koymaktýr.

Kamusallýðýn ne olduðuna ve nasýl oluþtuðuna dair tartýþmalar ve yazýnlar esasen sosyal bilimler kapsamýnda üretilen çalýþmalarda geliþtirilmiþtir. Genel olarak, bahsi geçen tüm çalýþmalarda kamusal alan kavramý, kamusallýðýn fiziksel sýnýrlarý ötesine geçen çeþitli boyutlarýný tariflemek üzere kullanýlmaktadýr. Bu yaklaþým içerisinde, iletiþimsel bir fenomen ifadesiyle, kamusallýðýn ve kamusal alan(lar)ýn üretimi ve yeniden üretimi fiziksel mekandan baðýmsýzdýr. Ancak, kamusallýðýn fiziksel sýnýrlarý ötesine geçen boyutlarý herhangi bir kent içerisinde geleneksel kamusal mekanlarýn varlýðýný inkar veya göz ardý da etmemektedir. Diðer taraftan, kentler farklý topluluklarý ve etkinliklerini bir araya getirerek toplumsal süreçlere mekânsal bir ara yüz saðlarken, eþ zamanlý olarak da toplumsal süreçler kentleri mekânsal olarak tanýmlamakta ve dönüþtürmektedir. Kýsaca, insanlar arasý bir iletiþim sürecinden bahsetmek gerektiðinde mekandan baðýmsýz bir kavrayýþ da mümkün olmayacaktýr. Dolayýsýyla, bu çalýþmanýn temel motivasyonu sosyal bilimler çerçevesinde ele alýndýðý üzere geniþ bir perspektifte, kentsel mekanýn kamusallýðý ve iletiþimsel niteliði üzerine teorik bir tartýþma açmaktýr. Söz konusu motivasyon, kentsel mekanlarýn organizasyonuna dair mesleki pratiklere kamusal/toplumsal bakýþ açýsýný geniþleten bir yaklaþým geliþtirmek amacýndadýr.

Urbanisation has emerged with the increase of migration from rural areas to cities. As a result of increasing urbanisation, the demand for housing has grown, and consequently, housing production has accelerated. In beginning of 2000s rapid population growth and the lack of housing inventory have forced those migrating from the city to meet their own needs for housing to a large extent by constructing illegal houses on Treasury or private land within the city limits. However, there are also housing projects that cannot be completed or inspected due to various reasons. Despite some precautionary measures, the number of illegal settlements and slums in our city grew rapidly. Local government responsibility for the management of urban areas has not been able to prevent illegal settlements for various reasons. Nowadays, as a result of the measures taken, the rate of squattering has gradually decreased. There are serious problems in meeting the urban infrastructure needs such as electricity, natural gas, water, sewage, transportation, and collecting taxes in these structures, which are considered illegal. Illegal construction and slum production (historical and territorial limitations), or measures (eg demolition decisions) not implemented sufficiently accelerated the illegal construction and squatters. The main reason for this situation is that local governments ignore some illegal structures in order to maintain their political future. From the past to the present, to solve these problems, various zoning amnesty laws have been issued. The most recent of these reconstruction forgiveness laws, also known as the “Reconstruction Peace,” is Law Number 7143 on the Restructuring of Certain Taxes and Other Receivables and Amendments to Certain Laws. According to Article 16 of this law, it aims to record unlicensed buildings constructed before December 31, 2017. The purpose of this study is to analyse the legal, social, and economic effects of the “Reconstruction Peace” regulation at the local government level, in consideration of the legal and administrative zoning amnesty process and related activities in Turkey. This study used a comparative analysis of the historical process of legislative and administrative structure of zoning amnesty laws in Turkey. In this context, the study aims to contribute to the search for alternative models of development to solve reconstruction problems in Turkey.

1980’li yýllardan itibaren, Türkiye’de uygulanan neoliberal süreçlerin, kentlere iliþkin biçtiði yeni rol tanýmý içerisinde özellikle metropoliten kentler, küresel sermaye açýsýndan önemli düðüm noktalarý olarak yeniden örgütlenmiþtir. Bu örgütlenmeyle birlikte mekansal yapý da deðiþim ve dönüþüme uðramýþtýr. Metropoliten kentlerin süregelen deðiþim ve dönüþümünü yönlendiren temel politikalarýn belirlenmesinde ise 2000’li yýllardan itibaren kentler üzerinden þekillenen küresel sermayeye eklemlenme çabasýnýn bütünleyicisi olarak yerelleþme eðilimleri etkili olmuþtur. Pek çok ülke gibi Türkiye’de de inþaat sektörünün desteklenmesi, makroekonominin geliþmesi için politik bir araç olarak kullanýlmýþtýr. Bu baðlamda birikim hýzýnýn arttýrýlmasýndaki engellerin aþýlmasý için devlet tarafýndan yapýlan doðrudan ve dolaylý kamu altyapý yatýrýmlarý, yasal ve yönetsel düzenlemeler, planlama ve imar düzeninin basitleþtirilmesi ile bunlarýn desantralizasyonu, deregülasyonu ve yeniden-regülasyonu gözlenmiþtir. Mekanýn metalaþmasýný hedef alan birikim stratejisini kolaylaþtýracak mekansal sabitler olarak kentsel dönüþüm uygulamalarý, planlama pratiðine bir araç olarak girmiþ ve imar ve planlama yetkilerinin çok büyük oranda yerel yönetimlere devredilmesi mekanýn metalaþmasýný hedef alan birikim stratejisini kolaylaþtýrmýþtýr. Devlet gücünün bir kýsmýnýn, imar ve planlama yetkilerinin devri sayesinde, kilit hale gelen ve en etkin yerel devlet kurumlarý olan belediyelere aktarýlmasý, kamu-özel iþbirliklerinin de önünü açan bir merkezi strateji olmuþtur. Sermayenin yerelde devletle temasýný arttýrarak ona yeni birikim alanlarý açan bu stratejinin bir örneði olarak 6306 sayýlý Kanun kapsamýnda riskli yapýlara iliþkin onay yetkisi Bursa Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý’na devredilmiþtir. Bu çalýþmanýn temel amacý söz konusu yetki devrinin Bursa’da kentsel mekana etkilerinin ortaya konmasýdýr. Bu kapsamda çalýþmada izlenecek yöntem riskli yapý tespiti yapýlan parseller ve yetki devri kapsamýnda riskli yapý tespiti halinde emsal artýþý verilmesine iliþkin onaylanan plan deðiþiklikleri verilerinin; dönemsel, mekansal daðýlýmý ve yoðunlaþma eðilimleri ile kentsel mekana etkilerinin incelenmesidir. Çalýþmada elde edilen bulgu neoliberal politikalar kapsamýnda sermayenin önündeki engellerin gevþetilmesi için yerelin yetkilendirilmesi yoluyla planlama ve imar düzeninin serbestleþtirilmesi ve kuralsýzlaþtýrýlmasý sürecinin, dönüþümün kamusal yarar temelinden uzak, yaþam standartlarýný düþüren parsel bazýnda uygulamalara evrilmesine neden olduðu ve kentsel dönüþümün mekandaki yöneliminin risk faktöründen çok ekonomik beklentiler temelinde acil müdahaleye ihtiyaç duymayan bölgelerde kendini gösterdiðidir.

Toplumsal yaþam sokak ve meydan gibi kamusal mekanlarda gerçekleþir. Kamusal mekanlar kamusal yaþama ait izleri biriktirerek “kamusal belleði” oluþtururlar. Geçmiþe ait kökleri barýndýran kentsel mekanlar, kente aidiyet duymada etkili olurlar. Meydanlar kentsel mekanlarýn ve toplumsal yaþam alanlarýnýn önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edildiðinde; kentsel aidiyeti saðlamada meydanlarýn rolünün, meydanlarda yaþanan biçimsel deðiþimlerin köklülük ve aidiyet hislerine olan etkilerinin irdelenmesi önemli olmaktadýr. Çalýþmada kent meydanlarýnýn kamusal bellekteki yeri ve buna baðlý olarak kentsel aidiyet duymadaki etkilerinin irdelenmesi amaçlanmaktadýr. Bu kapsamda çalýþma Trabzon-Belediye Meydaný ölçeðinde yürütülmüþtür. Belediye Meydaný Trabzon kent ölçeðinde mekânsal ve tarihsel süreklilik baðlamýnda devamlýlýðý olan, toplumsal yaþamdaki rolü ve kent içindeki konumu ile öne çýkan bir meydandýr. Araþtýrma verileri; Trabzon Belediye Meydan’ýnda Aðustos-2016 döneminde 50 kiþi üzerinde gerçekleþtirilen anket ve 37 kiþi üzerinde gerçekleþtirilen biliþsel haritalama yöntemleriyle elde edilmiþtir. Anketteki sayýsal veriler istatistiksel olarak deðerlendirilirken, biliþsel haritalamalardan elde edilen veriler toplumsal biliþ haritasý baðlamýnda deðerlendirilmiþtir. Çalýþmada; kentsel mekanlarda/meydanlarda kendini güvende hissetmenin, kentsel mekaný/meydaný tanýmanýn, mekana aþina olmanýn, mekânsal deneyime sahip olunmasýnýn mekâna ve kente aidiyet duymayý desteklediði, mekânsal deneyime baðlý olarak meydanla kurulan baðlýlýk derecelerini farklýlaþtýrdýðý, meydanla özdeþleþtirilen binalarýn bulunmasýnýn kente/meydana aidiyet duymayý güçlendirdiði görülmektedir.

Günümüzde endüstriyel arkeoloji ve endüstriyel miras kavramlarý konusunda yapýlan akademik çalýþmalarýn sayýsý artmaktadýr. Bunun bir nedeni kültürel mirasa konu olan araþtýrmalarýn akademik çatýsýnýn geniþlemesi ve farklý uzmanlýk alanlarýnýn konuya dahil olmasýdýr. Nizhny Tagil Tüzüðü (2003) ile endüstriyel miras “Tarihsel, teknolojik, sosyolojik, mimari ya da bilimsel deðeri olan endüstriyel kültürün maddi kalýntýlarý” olarak tanýmlanmaktadýr. Fakat, endüstriyel miras ayný zamanda somut olmayan kültürel miras formunu da taþýmaktadýr. Bu durumun ülkemizdeki yansýmalarýný özellikle ilk sanayileþme dönemi ile iliþkilendirebiliriz. Türkiye Cumhuriyeti’nin endüstriyel geliþiminin ürünleri olan fabrikalar, ayný zamanda ülkedeki büyük sosyal ve kültürel deðiþimin göstergeleri olarak da önem kazanmaktadýr. Fabrika ve yerleþkelerindeki sosyal hayat, deðiþiminin yerel ölçekte temsilidir. Bu nedenle terk edilmiþ endüstriyel alanlarýn korunmasý ve yeniden iþlevlendirilmesi, endüstriyel alanýn tüm katmanlarýný yansýtacak þekilde bütüncül yaklaþýmlarý gerektirmektedir. Araþtýrma dijital yöntemlerin, endüstriyel miras alanýnda kullanýcý/ziyaretçi ve kentteki paydaþlara aktarýlmasýndaki kullanýlabilirliðini Seka Kaðýt Müzesi kapsamýnda deðerlendirmektedir.

Kentsel mekânsal yapý ve kent formuna iliþkin yapýlmýþ olan geçmiþ tarihli çalýþmalarda, sosyo-ekonomik faktörler büyük ölçüde göz ardý edilmiþ, mekânsal yapý ile sosyo-ekonomik yapý arasýndaki iliþki araþtýrma konusu edilmemiþtir. Bu çalýþma: “Kentsel mekân organizasyonu sosyal ve ekonomik özelliklerle iliþkili midir?” sorusuna cevap vermeyi hedeflemektedir. Çalýþma alaný olarak Ýzmir þehri seçilmiþ ve 300’den fazla mahalle sosyal ve ekonomik göstergelere iliþkin benzerliklerine göre kademeli kümeleme analizi kullanýlarak 6 kümeye ayrýlmýþtýr. Küme merkezlerine en yakýn mahalleler, küme temsilcisi olarak seçilerek temsilci mahallelerde mekânýn fiziksel organizasyonu, grafik teorisi endeksleri kullanýlarak ölçülmüþtür. Mahalle düzeyinde gerçekleþtirilen tek-yönlü varyans analizi ile düðüm ve bað ölçeðinde gerçekleþtirilen çoklu karþýlaþtýrma testleri (seri t-testleri) ile elde edilen sonuçlar, farklý sosyal ve ekonomik özelliklere sahip mahallelerde kentsel mekânsal organizasyonunun da farklý olduðunu, bu mahallelerde ölçülen að eriþilebilirlik seviyelerinin farklý olduðunu ortaya koymaktadýr. Bu bulgular, daha geliþmiþ að topolojilerinin daha geliþmiþ sosyal ve ekonomik koþullar ile birlikte varolduklarýný ortaya koymaktadýr. Bu çalýþmanýn ampirik sonuçlarý, planlama sürecinin sosyal ve ekonomik özellikleri farklý olan insanlara benzer kentsel mekânsal organizasyonlar sunmaktan uzak olduðunu ve bunun önemli bir problem olduðunu ortaya koymaktadýr. Tüm mahallelerde benzer bir mekânsal organizyon olamayacaðý ve olmamasý gerektiði açýktýr. Ancak kentsel politikalar ve imar planlarý aracýlýðýyla her mahallede heterojen bir sosyal ve ekonomik yapý elde etmek için çalýþabiliriz. Bu çalýþmada açýklanan yöntem de bu amaca ulaþmada ne kadar baþarýlý olunduðunu ölçmek için kullanýlabilir.

Yedikule bostanlarý Ýstanbul’un Bizans döneminden günümüze uzanan köklü bostancýlýk geleneðinin yaþayan nadir örneklerinden biridir ve UNESCO Dünya Mirasý Listesi’ndeki Tarihi Yarýmada’nýn sýnýrlarý içinde yer alýr. Tarihi kara surlarýný çevreleyen bu bostanlar, 2013 yýlýndan bu yana park ve rekreasyon alanýna dönüþtürülmesine yönelik projelerle gündeme gelmektedir. Bu durum ilk bakýþta bostanlarýn Dünya Mirasý statüsü ile çeliþiyormuþ gibi görülse de bostan alanlarý kara surlarýnýn çevresindeki ‘yeþil alan’lar olarak kabul edilir ve olduðu gibi koruma statüsünde deðildir. Bu makale, Yedikule bostancýlarýyla gerçekleþtirilen derinlemesine mülakatlara dayanarak, bu geleneðin sürdürülebilmesi için kara surlarýyla bir bütün olarak, kültürel peyzaj yaklaþýmýyla ele alýnýp korunmasýna yönelik sözleþme nezdinde atýlabilecek adýmlarý tartýþmayý amaçlamaktadýr. 1992 yýlýnda oluþturulan kültürel peyzaj kategorisi bir alaný Dünya Mirasý yapan somut ve somut olmayan özelliklerin birlikte tanýmlanýp korunabilmesini mümkün kýlmaktadýr. Bu kategori, kuþaktan kuþaða aktarýlan geleneksel yöntem ve tekniklerle sürdürülen Yedikule bostancýlýðýnýn, yüzyýllardýr bir arada varolduðu kara surlarýyla birlikte geliþimini sürdüren organik peyzaj olarak yeniden listelenip koruma altýna alýnmasýna olanak saðlamaktadýr. Böyle bir deðiþiklik bostancýlýðýn sürdürülmesi konusunda ulusal ve uluslararasý kamuoyu oluþmasýna ve bostancýlarýn bu mirasýn taþýyýcýlarý olarak desteklenerek karar alma süreçlerine dahil edilmesi yönünde politikalar ve projeler geliþtirilmesine imkân saðlayacaktýr.

Özgün kentsel tasarým, kimlik duygusu veren, unutulmaz ve göz alýcý alanlarla, farklý yerler yaratabilir. Bir yerin kimliðini insanlar için hatýrlanabilir kýlan þey, yeri diðer mekanlardan ayýran özellikleri yani kendine özgü karakteri olmasýdýr. Bir binanýn tasarýmý ne kadar iyi olursa olsun, tek baþýna kötü çevresini deðiþtiremez. Fakat iyi düzenlenmiþ, yapýsal ve doðal peyzaj alanlarýna sahip kentsel mekanlar bir binanýn tasarýmýndaki eksiklik veya çirkinlikleri azaltmaya katký saðlayabilir. Kent bir bütün olarak ele alýnarak çözümler üretilmelidir. Bu baðlamda kent içindeki duvarlarýn görsel ve yapýsal kalitesi bütün kent yapýlarý kadar önemlidir. Bu çalýþmada, Artvin kent merkezine ulaþan yol boyunca yer alan duvarlar görsel kalite açýsýndan incelenmiþtir. Ýstinat duvarlarý, Artvin Kenti gibi dünyanýn her yerindeki eðimli ve daðlýk bölgelerin altyapýsýnda önemli rol oynamaktadýr. Çalýþmada, kentte yaþayanlarýn duvarlara iliþkin görüþleri Anlamsal Farklýlaþým Metodu ile görsel olarak sorgulanmaktadýr. Seçilen sýfat çiftleri ile yaþayanlarýn her gün gördükleri duvarlara iliþkin algýlarý sorgulanmakta; elde edilen sonuçlar doðrultusunda duvarlar iyileþtirilir ve geliþtirilir ise kent için önemli bir deðer olabileceði anlatýlmaktadýr.