Kentsel büyüme ve onun tetiklediði siyasi bölünme 6360 sayýlý yasa çýkana kadar Türkiye metropoliten alanlarýnda kentsel yönetim açýsýndan en önemli sorunlardan biriydi. 6360 sayýlý yasanýn ne ölçüde metropoliten alanlardaki siyasi bölünme sorununu dikkate alarak þekillendirildiði veya metropoliten alanlardaki sorunlara ne ölçüde çözüm ürettiði tartýþmalý bir konudur. Ancak 2013 yýlýnda 1977 olan belde belediyesi sayýsýnýn söz konusu yasa ile 397’ye düþmüþ olmasý ve bu belediyelerin yeniden yapýlandýrýlan ilçe belediyelerinin birer mahallesine dönüþmüþ olmasý bir vakadýr. Bu çalýþmanýn amacý metropoliten alanlarda siyasi bölünme sorunsalý ve ona iliþkin geliþtirilen siyasi bütünleþtirme siyasasýna iliþkin yazýn taramasýnýn bir özetini sunarak Türkiye’deki tartýþmalara bir katký saðlamaktýr.

Dünya, her geçen gün aðýrlaþan kentsel sorunlarýn çözümünü sürdürülebilirlik kavramýnýn kentlere uygulanmasýnda bulmuþ, bu kapsamda son yýllarda binalardan, mahalle ve kente uzanan ölçekte çok sayýda sürdürülebilirlik deðerlendirme sistemi geliþtirilmiþtir. Binalarý çevreleri ile birlikte deðerlendiren ve toplum, arazi kullanýmý, ulaþým, su, hava, enerji ve biyolojik çeþitlilik gibi konularý ekonomik, çevresel ve sosyal açýdan bir bütün olarak ele alan Mahalle Sürdürülebilirlik Deðerlendirme (MSD) araçlarý son yýllarda geliþtirilen ve yeni yeni kullanýmýna baþlanan araçlardýr. Bu çalýþmada göreceli olarak daha çok bilinen 5 MSD aracýnýn tanýtýlmasý, çeþitli karþýlaþtýrmalar yapmak suretiyle aralarýndaki benzerlik ve farklýlýklarýn ortaya konmasý amaçlanmýþtýr. Çalýþmanýn ana temasýný her bir aracýn ana kategorileri ve kriterlerini amaç, sayý ve puanlama açýsýndan karþýlaþtýrarak sürdürülebilirliðin hedefleri açýsýndan araçlar arasýndaki yaklaþým farklýlýklarýný belirlemek oluþturmuþtur. Çalýþma ile konu hakkýndaki kýsýtlý literatürün zenginleþtirilmesine ve konuya iliþkin farkýndalýðýn artýrýlmasýna, ayrýca ülkemize özgü bir mahalle deðerlendirme sistemi geliþtirilmesi konusunda yürütülecek faaliyetlere ýþýk tutulmasýna çalýþýlmýþtýr.

Bu çalýþma, son yýllarda önemi sýklýkla vurgulanan bölgesel kalkýnma, katýlým ve bölgesel kalkýnma ajansý kavramlarý arasýndaki güçlü iliþkiden yola çýkmaktadýr. Amaç, bölgesel kalkýnmanýn en önemli aktörlerinden olan kalkýnma ajanslarýnýn bölge planlama çalýþmalarýný katýlým perspektifinden incelemektir. Ýzmir ve Batý Karadeniz Kalkýnma Ajanslarý örnekleri üzerinden gerçekleþtirilen bu çalýþmada, amaca ulaþabilmek için planlama süreçlerinde yer alan aktörlerle, Kalkýnma Ajansý, farklý kurumlarýn temsilcileri ve vatandaþlarla derin görüþmeler ve anket çalýþmalarý yapýlmýþtýr. Çalýþmada gerçekleþtirilen derin görüþmeler ve anketlerden elde edilen sonuçlar, Türkiye’de geçmiþi oldukça yeni olan ajanslarýn bölge planlarýnýn hazýrlanma aþamasýnda katýlým sürecine önem verdiklerini, ancak katýlýmýn etkinliðinin artmasý için kat edilmesi gereken uzun bir yolun bulunduðunu göstermektedir.

Kent markalaþmasý bir amaca yönelik olarak bir kent ile ilgili tüm bilgilerin sembolik bir biçimde þekillendirmesidir. Bu kavram kentin rekabet gücü, mekânsal kalitesi, tarihi, yaþam biçimi ve kültürünü açýklayan bir araçtýr ve son yýllarda gerek akademisyenlerden gerekse de kent yönetimlerinde ilgi görmektedir. Kent, bir ürün olarak hem somut hem de soyut bileþenlere sahiptir ve bu bileþenler hedef kitleler tarafýndan olumlu ya da olumsuz olarak algýlanabilir. Dolayýsýyla kent markalaþmasý ürün veya hizmet pazarlamasýna nazaran daha karmaþýktýr. Zira, kent markalaþmasý, kent plancýlarý, pazarlamacýlar, mimarlar ve turizmcileri içine alan çok disiplinli bir alandýr. Bu durum her disiplinin kendi paradigmalarý çerçevesinde konuya yaklaþmasýna yol açmakta ve kent markalaþmasýnýn, günümüzde bütüncül, prensipleri belli, teorileri olan bir alan olamamak açýsýndan eleþtirilmesine temel oluþturmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý, bakýþ açýlarý, yaklaþýmlar, deðiþkenler, metodlar, ele alýnan iliþkili kavramlar açýsýndan sistematik bir literature analizi ile kent markalaþmasýna iliþkin bir çerçeve çizmektir. Bu baðlamda 1988-2014 yýllarý arasýnda “kent markalaþmasý” ve “kent pazarlamasý” baþlýðý ile yazýlan makaleler içerik analizi ve tematik analiz kullanýlarak incelenmiþtir. Sonuç olarak kent markalaþmasýna yönelik çalýþmalar dört tema altýnda toplanmýþtýr: (1) kavram, süreç ve ölçüme yönelik çalýþmalar, (2) markalaþam stratejilerine yönelik çalýþmalar, (3) sosyal kentçiliðe yönelik çalýþmalar, (4) kültür ve turizme yönelik çalýþmalar. Buna ek olarak, çalýþmalarýn büyük çoðunluðu nitel araþtýrmaya dayanmaktadýr. Ayrýca çalýþmalardaki genel eðilim, elde edilen verinin teori, deðiþkenler ve bunlar arasýndaki iliþkileri irdelemekten ziyade sadece tanýmlanmasý yönündedir. Dolayýsýyla bu alana yönelik bilgi duruma ve vakaya özgü olarak kalmýþtýr.

Akýllý kent, kentlinin yararýna olacak þekilde, bilgi ve iletiþim teknolojilerinin (BÝT) kullanýmýyla, klasik að ve hizmetlerin daha etkin hale getirildiði yerdir. Bu makale, Türk kentlerinde kurulmuþ son teknoloji BÝT aðlarýnýn durumunu ortaya koymaktadýr. Ayrýca, Türk kentlerinin telekomünikasyon durumu ve altyapýsý konusunda bir karþýlaþtýrma yapmakta, Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS) aracýlýðýyla hazýrlanmýþ tematik haritalarla akýllý kent olma yolundaki son bilgi ve iletiþim aðýný görüntülemektedir. Makale, akýllý kent kavramý ile baþlamakta ve dünyadaki en iyi uygulamalarla devam etmektedir. Dünyadaki akýllý kentler özetlenmekte, IBM’in daha akýllý kentler programýndan örnekler verilmektedir. Bu örnekler, Ýskandinav ülkelerinden, Uzak Doðu’dan ve Amerika’dan bazý kentler üzerinedir. Sonraki bölüm Türkiye’deki internet, cep telefonu ve sosyal medya kullanýmý üzerine birtakým istatistikler vermektedir. Daha sonra en son istatistiklere göre, Türk kentleri bazý göstergelere göre karþýlaþtýrýlmaktadýr, bu göstergeler, 3G, XDSL, mobil geniþ bant, fiber abonelikler ve fiber kablo altyapýsý uzunluðuna göre sýralanmaktadýr. Ulusal analizler yaptýktan sonra, bazý akýllý kent giriþimleri ve akýllý kentler üzerine pilot projeler anlatýlmakta, sonuçta Türkiye’de akýllý kent kavramýnýn önünü açmak için kent düzeyinde zorluklar ve gelecek seçenekler üzerinde durulmaktadýr.

Kentsel mekân ve ekosistem arasýndaki karþýlýklý belirleyici iliþki çok eskiden beri kabul edilen bir gerçektir. Bu doðrultuda yapýlan, iklim ve kentsel mekânýn birbirleri üzerindeki karþýlýklý etkileþimlerine dayalý termal konfor analizleri ülkemiz örneðinde de çokça karþýlaþtýðýmýz çalýþmalardýr. Ýnsanýn gündelik yaþamýnda ki konfor seviyesinin kentsel mekan ile iklim deðerleri arasýnda doðru kurgulanmýþ bir iliþkiyle arttýðý bütün çalýþmalarýn ortak noktasý olmaktadýr. Literatürde bu kapsamda çalýþmalar olmasýna raðmen pratikte ülkemiz kentlerinin iklimsel konfor deðerleri açýsýndan baþarýlý olduðunu söyleyememekteyiz. Bu noktada iklimsel veriler ile planlama pratiðini birleþtiren ve bu etkileþimi uygulamaya aktaran yerel politikalara ve yerel idarelere ihtiyaç bulunmaktadýr. Kentsel mekânýn planlanmasý dýþýnda denetimi ve planýn uygulanmasý aþamalarýnda en büyük sorumluluk yerel yönetimlerdedir. Bu baðlam içerisinde iklimsel özellikleri akla ilk gelen kent olan Erzurum kenti çalýþmanýn odak alanýný oluþturmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý iklim verilerinin ve hâkim olan kýþ koþullarýnýn Erzurum kenti planlama süreçlerinde, yerel politika ve stratejilerinde yer alýp almadýðýnýn, nasýl ve hangi nedenlerden dolayý olduðu çerçevesinde belirlenmesidir. Bu doðrultuda Erzurum Büyükþehir Belediyesi ve üç merkez ilçe belediyesinde (Yakutiye, Palandöken, Aziziye Belediyeleri) yetkililerle (Ýmar Müdürleri, Belediye Baþkan yada Baþkan Vekilleri, Çevre Koruma Müdürlükleri) görüþmeler yapýlmýþ, stratejik planlarý incelenmiþ, eski planlar deðerlendirmeye alýnmýþtýr. Diðer taraftan iklim verileri açýsýndan teknik bilgi eksikliði ve bilgi sistematiði olup olmadýðýný deðerlendirebilmek için Meteoroloji 12.Bölge Müdürlüðü ile görüþmeler yapýlmýþtýr. Yapýlan çalýþmalar sonucunda iklim verileri açýsýndan sistematik bilgi eksikliði olduðu, plancýlarýn iklimsel koþullarýn öneminden haberdar olduðu ancak planlama sistemine bu verileri çok sýnýrlý olarak dahil ettikleri, yerel yönetimlerin kýþ koþullarýný algýlama biçimlerinin hala olumsuz düzeyde olduðu ve bu durumu potansiyel olarak görüp fýrsata çevirme konusunda çok sýnýrlý düþünceler geliþtirildiði (kýþ turizmi-kayak) görülmektedir. Ýklim bilimciler, kent plancýlarý ve yerel yöneticiler arasýnda etkileþimin olmadýðý ülkemizde bu durumun deðiþmesi gerektiði Erzurum kenti örneðinde açýkça görülmektedir. Son bölümde bu etkileþimin nasýl artýrýlabileceðine yönelik önerilerinde sýralanacaðý bu çalýþma, Erzurum örneði üzerinden yapýlmýþ olmasýna raðmen ülkemizde de artýk açýkça hissetmeye baþladýðýmýz iklim deðiþikliði problemine karþý bir baþlangýç olmasý amacýyla yapýlmýþtýr. Aksi takdirde tüm kentlerimiz sel, heyelan ve su kýtlýðý gibi çevresel problemlerle her yýl daha fazla karþýlaþacak ve yaþanabilirlikleri azalacaktýr.

Erken cumhuriyet döneminde kent planlamasý ve mimarlýk genç rejimin kendisini görünür kýlma, somutlaþtýrma ve simgeleþtirme araçlarý olarak kullanýlmýþtýr. Moderniteyle birlikte Cumhuriyetin kuruluþ ideallerini aktaran yapýlar ve kentsel planlar ulusal egemenlik bilincine ve çaðdaþ bir toplum oluþturmaya katký koymaktadýr. Bu dönemin planlama ve mimarlýk yaklaþýmýndan zamanla uzaklaþýlmasý ve özellikle 2000 sonrasý dönemde görülen politik yapýnýn hedefleri haline gelmesi, mekanda yeni bir anlatýmýn oluþmasýna yol açmýþtýr. Yusuf Batur Endüstri Meslek Lisesi’nin Taþ Atölyeleri böyle bir sürecin okunduðu mekanlardan birisidir; erken Cumhuriyet dönemiyle özdeþleþerek simgeselleþtirilmiþ; zamanla terk edilmiþ ve son olarak ise toplum hafýzasýndan silinmek üzere yýkýlmasý düþünülmüþtür. Bu yazý, Denizli Taþ Atölyelerinin sembolik anlamýný ve mekânsal yapýsýný inceleyerek modern harabeye dönüþme sürecini incelemektedir.