Planning. 2014; 24(1): 42-53 | DOI: 10.5505/planlama.2014.11939

Soylulaþtýrmanýn Yeni Biçimleriyle Yerinden Edilmeyi Yeniden Düþünmek

Beril Sönmez
Yýldýz Teknik Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Þehir Bölge Planlama Ana Bilim Dalý, Ýstanbul

Bu çalýþma, öncelikle soylulaþtýrma kavramýnýn zaman içindeki evrimi ve deðiþen anlamlarýna deðinerek, merkezi ve yerel yönetimlerin “ekonomik geliþme ve büyüme” söylemi üzerinden ulusal ve ulusaþýrý sermayeyle iþbirliðine girerek kent mekanýný yeniden düzenlemeye dair hayata geçirdiði projelerin soylulaþtýrma kavramýyla birlikte düþünülmesinin önemine odaklanmaktadýr. Kentsel dönüþüm adý altýnda dolaþýma sokulan ve kent merkezinde dar gelirli kesimlerin yaþam alanlarýný veya gecekondu mahallerini yýkmak suretiyle yerlerine sýfýrdan inþa edilen veya boþ ve atýl kalmýþ kent topraðý üzerine “yeni inþa edilen” projeler bir yandan kent mekanýnýn giderek daha varlýklý kesimler için yeniden üretilmesi anlamýna gelirken bir yandan da bir yerinden etme ve mülksüzleþtirme döngüsü tesis etmektedir. Bu anlamda, çalýþmanýn ikinci kýsmýnda, soylulaþtýrmanýn yeni biçimlerini anlarken, “yeni inþa yoluyla soylulaþtýrma” kavramýyla sürecin tanýmlayýcý bir öðesi olan “yerinden edilme” süreçleri birlikte ele alýnmýþtýr. Makalenin temel hedeflerinden biri de, neoliberal kentsel stratejilerin sistematik bir sonucu olan yerinden edilme süreçlerinin irdelenmesinde karþýlaþtýrmalý bir perspektifin benimsenmesine ve yeni yöntem arayýþlarýnýn önemine vurgu yapmaktýr. Bugün hem küresel ölçekte iþleyen mekan siyasetini tartýþabilmek hem de bunun yerel düzeyde çeþitlenen iþleyiþ biçimleri ve sonuçlarýna bakabilmek açýsýndan kent çalýþmalarý alanýnda “yeni inþa yoluyla soylulaþtýrma”nýn ve “yerinden edilme”nin farklý coðrafyalardaki tezahürlerine odaklanmak kaçýnýlmazdýr.

Anahtar Kelimeler: Karþýlaþtýrmalý perspektif, kentsel dönüþüm; soylulaþtýrma; yeni inþa yoluyla soylulaþtýrma; yerinden edilme.

---

Revisiting “Displacement” Through New Forms of Gentrification

Beril Sönmez
Yildiz Technical University, Faculty Of Architecture, Department Of City Region Planning, Istanbul

The last three decades has witnessed a proliferation of discourses produced by central and local governments on “economic growth and urban development”, all of which are embodied in projects developed by public-private sector cooperation, and which serve as the major tool to reorder and reproduce cities through new ways of capital accumulation. With reference to the evolution and changing meanings of gentrification, this study aims to discuss the frameworks in which these projects are to be considered as new forms of gentrification rather than as “urban regeneration projects”. Offering residential or multi-functional uses for middle- or upper-middle classes, these projects often pop up in neighborhoods of low-income inhabitants, and mostly involve the demolition of existing social housing or squatter settlements, thus causing severe forms of displacement and dispossession among former inhabitants. In this sense, it is necessary to create an overview of the concept and forms of displacement generated by new-built gentrification and the methodological questions in studying it. As a means to grasping the global geography of gentrification in its multiple forms and consequences, a new perspective of comparative urbanism and a place-based approach is indispensable. This study emphasizes the need to re-conceptualize both gentrification and displacement with reference to their various manifestations in different urban geographies, and thus offers a theoretical outline to frame displacement as a systematic result of gentrification, which, in its new forms, operates as today’s major neoliberal urban strategy.

Keywords: Comparative perspective, new-built gentrification; gentrification; new-built gentrification; urban regeneration.

---