Planning. 2021; 31(1): 78-94 | DOI: 10.14744/planlama.2020.95914

Genel Kentsel Dönüþüm Alanlarý ile Öncelikli Riskli Alanlar Arasýndaki Ýliþkinin Sorgulanmasý Üzerine Bir Deðerlendirme: Ýstanbul Örneði

Yasin Bektaþ
Erciyes Üniversitesi Mimarlýk Fakültesi, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, Kayseri

Kentsel dönüþüm olgusu, son yýllarda dünyanýn birçok ülkesinde olduðu gibi Türkiye’de de "yeni kent politika"sýnýn önemli bir unsuru olarak gündeme geldiði görülmektedir. Bu araþtýrmada, “afet riski, imar mevzuatýna aykýrýlýk, riskli yapý, zemin yapýsý…” gibi gerekçelerle ilan edilen “genel kentsel dönüþüm alanlarý” ile gerçek durumda risk faktörü taþýyan “öncelikli riskli alanlar” arasýndaki iliþkinin Ýstanbul örneðinde incelenmesi amaçlanmaktadýr. Araþtýrmanýn ilk aþamasýnda; Ýstanbul’da 5366, 5393, 6306 sayýlý yasalar kapsamýnda ilan edilen tüm dönüþüm alanlarýnýn niceliksel verileri (yasa, ilan yýlý, büyüklüðü, mevcut durum bilgileri) Çevre ve Þehircilik Bakanlýðý, Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi ve ilçe belediyelerinden talep edilmiþtir. Dönüþüm alanlarýyla ilgili eksik bilgi ve belgeler daha sonra Ýstanbul Kentsel Dönüþüm Master Planý analiz verileri, internet üzerinden yapýlan araþtýrmalar ve ilçe belediyeleriyle yapýlan görüþmeler sonucunda tamamlanmýþtýr. Ýkinci aþamada, Japon Uluslararasý Ýþbirliði Ajansý-JICA Afet Önleme/Azaltma Temel Planý (2002) raporu, Ýstanbul Deprem Master Planý (2003), Ýstanbul Deprem Bölgeleri Haritasý ve Ýstanbul Kentsel Dönüþüm Master Planý Analiz verileri (2016) dikkate alýnarak “öncelikli riskli alanlar” belirlenmiþ ve “genel dönüþüm alanlarý” ile uygunluðu Ýstanbul il bütününü kapsayan harita üzerinde denetlenmiþtir. Çalýþmada, Ýstanbul yerleþik alan sýnýr büyüklüðünün yaklaþýk %32’sine karþýlýk gelen alanýn kentsel dönüþüm kapsamýnda olduðu belirlenmiþtir. Araþtýrma sonucunda, “kentsel dönüþüm-geliþim alanlarý” ile “öncelikli dönüþüme” girmesi gereken alanlar arasýnda ciddi bir uyuþmazlýk tespit edilmiþtir. Bu durum Ýstanbul örneðinde afet risk azaltýmý ve güvenli yerleþim alanlarý oluþturma hedefinin büyük oranda baþarýlamadýðýný göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Afet riski, kentsel dönüþüm, Ýstanbul; öncelikli riskli alan; risk azaltýmý; planlama.

---

An Evaluation of the Relationship Between General Urban Regeneration Areas and Priority Risk Areas: The Case of Istanbul

Yasin Bektaþ
Erciyes University Faculty of Architecture, Department of City and Regional Planning, Kayseri

The urban regeneration phenomenon in Turkey has emerged as a new urban policy in recent years, as is the case in many countries. In this study we examine the relationship between the "general urban regeneration areas" identified on such grounds as "disaster risk, non-compliance with zoning legislation, risky structure, risky ground structure, etc." and "priority risk areas" which have a risk factor in the real sense, in Istanbul. In the first phase of the study, quantitative data (law, year of advertisement, size, current status) related to all regeneration areas in Istanbul, announced under laws 5366, 5393 and 6306, were requested from the Ministry of Environment and Urbanization, the Istanbul Metropolitan Municipality and the district municipalities, and any incomplete information and documentation was remedied from Istanbul Urban Transformation Master Plan analysis data, a desktop study and interviews with district municipalities. In the second phase, “priority risk areas” were defined, taking into consideration the Japanese International Cooperation Agency-JICA Disaster Prevention/Mitigation Basic Plan (2002) report, the Istanbul Earthquake Master Plan (2003), the Istanbul earthquake zones map and the Istanbul Urban Transformation Master Plan Analysis (2016), and their compliance with the "general regeneration areas" was checked from a map covering Istanbul as a whole. It was found that 32% of Istanbul’s built-up area border size is in the scope of the general urban regeneration areas. Furthermore, an overlay of the "urban regeneration-development areas" and the "priority risky areas" in Istanbul indicate that the goals of disaster risk reduction and the creation of safe settlements is Istanbul have largely been missed.

Keywords: Disaster risk, urban regeneration, Ýstanbul; priority risky areas; risk mitigation; planning.

---

ATIF KOPYALA