Türkiye kentleþmesinin çok boyutlu sürdürülemezliðinde yeni bir yol arayýþý: Orta ölçekli kentler üzerinden kýr-kent dayanýþma aðlarý

Türkiye kentleþmesinin, sadece nüfus hareketleri ve yerleþimlerin büyüklük ve yayýlma etkileri bakýmýndan deðil, toplumsal, ekolojik, ekonomi-politik ve kýr-kent iliþkilerine dair sorunlar içeren ve devam etmesi halinde mevcut durumu daha da çözümsüz kýlacak bir gidiþatý söz konusudur. Hýzlý büyümeye çalýþan ve neoliberal kentleþme politikalarýnýn baskýnlýðýna sýnýrlý ve yetersiz müdahalesiyle devletin de göz yumduðu bu sürdürülemez kentleþme eðilimi, geliþmekte olan ülkeler kadar dünya geneli için de benzerlikler taþýrken farklý çözüm arayýþlarýný da beraberinde getirmektedir. Yakýn gelecekte kentlerin niteliksel ve niceliksel baský ve yayýlmasýnýn süreceði ve bu gidiþata dayalý artan nüfusu en çok barýndýracaðý öngörülen yerleþme türü olan orta ölçekli kentlerinse (OÖK) önerilecek yeni kentleþme yaklaþýmlarý içinde özel ve öncelikli bir yere sahip olmasý gerekmektedir. Þimdiye kadar nüfus ve temel sosyo-ekonomik geliþme ekseni dýþýnda ele alýnmayan OÖK, ülkemizdeki sürdürülemez kentleþme seyri için farklý potansiyeller, nitelikler ve iliþkiler üzerinden çözüm yaklaþýmýnýn temelini oluþturabilecektir. Türkiye kentleþmesinin sürdürülemezliðinde, yeni bir yol arayýþý için OÖK’yi odaðýna alan bu çalýþma bu bakýmdan OÖK’nin hangi niteliksel boyutlar ile ele alýndýðýnda kentleþmede yapýcý/çözümleyici bir rol üstlenebileceðini sorgulamakta ve bu baðlamda OÖK’yi güçlü bir kýr-kent iliþkisi, yerel ekonomileri canlandýrabilecek, rekabetçilik yerine dayanýþmayý koyan ve að iliþkilerine dayalý olarak tariflemeye çalýþan bir yöntem denemesini içermektedir. Türkiye’de süregelen kentler ve bölgeler arasý dengesizlikler, ekolojik kayýplar, kýrsalýn ve üretim yapýlarýnýn azalan deðeri ile göç olgusu hala önemini korumaktadýr. Mekânsal açýdan çok merkezli geliþim ihtiyaçlarýný farklý yönleriyle içeren bu çalýþma, bir yanýyla metropolleþen (büyükkentleþen), bir yanýyla da çok yönlü geliþme sorunlarý yaþayan kentler arasýnda denge unsuru olarak OÖK’yi görmekte ve bu kentler üzerinden kýr-kent dayanýþma aðlarýnýn teorik-kavramsal bir arka plan üzerinden geniþletilmiþ okumasýný yaparak Türkiye için görece özgün bir OÖK tanýmý ortaya koymayý amaçlamaktadýr. Çalýþmanýn sonunda, OÖK’yi kýr-kent iliþkisi ve dayanýþma aðlarý bakýmýndan tanýmlamak için belirli adýmlardan oluþan çok deðiþkenli bir yöntem uygulanmýþ, ulusal ölçekte istenilen düzeyde veri temini ve analizi yapýlamamýþ olsa da belirli ön bulgulara ve ileriye dönük olarak çalýþmanýn geliþtirilmesine yardýmcý olacak deðerlendirmelere ulaþýlmýþtýr. Bu çalýþma, gerek kentleþmede OÖK’nin yeri ve önemini gerekse taþýyacaðý niteliklerin türü ve temsilinin ne denli gerekli ve bir o kadar da zor olduðunu ortaya koymasý bakýmýndan son derece önemlidir.

In search of a new approach for multidimensional unsustainability of Turkey’s urbanisation: Rural-urban solidarity networks on the basis of medium-sized cities

The maintenance of urbanisation in Turkey appears to be on a trend whereby it will lead to further lack of solution in the existing situation not only by reason of its effect in terms of magnitude and dispersion on population movements and settlements, but on the basis of its multidimensional nature including social, ecological, economic-politic and rural-urban associations. Such a trend bears similarities in developing countries notably including Turkey and around the world and brings along with it necessities for varying solutions. The qualitative and quantitative domination of urban spaces is prescribed to continue to disperse itself in near future with small-sized cities pointed out as the type of settlement to accommodate the population increase arising from such a trend. Medium-sized cities have not been discussed outside the axes of population and basic socioeconomic development so far. However, these cities may constitute the main axis of a significant approach focusing on solutions on the basis of different potentials, characteristics, and linkages for the unsustainable course of urbanisation observed in Turkey. The study moves on to question the qualitative dimensions to be utilised in deliberations concerning medium-sized cities with a view to allowing them to assume a constructive/solution-oriented role in this respect. The study thus represents an attempt at a methodology that replaces competition with solidarity and endeavours to establish such solidarity on the basis of network-specific linkages. In this framework, the study aims to establish a relatively genuine definition for medium-sized cities to be applied in Turkey by offering a wide-scale interpretation for the networks of solidarity between rural and urban spaces through these cities on the basis of a theoretical-conceptual background. The final part of the study applied a multivariate methodology comprised of specific steps to define medium-sized cities in terms of the rural-urban linkage and networks of solidarity and even though the desired level of data acquisition and analysis could not be achieved at the national scale, the study was able to obtain specific preliminary findings and further deliberations that will assist in the prospective development of the study.