Planning. 2021; 31(3): 393-401 | DOI: 10.14744/planlama.2021.46504

Türkiye'de Kentsel Dönüþümün Yasalar ve Aktörler Üzerinden Dönemsel Olarak Deðerlendirilmesi

Fidan Yolcu
Baðýmsýz Araþtýrmacý, Zonguldak

Türkiye'de 1950'li yýllardan 1980'li yýllara kadar kýrdan kente göç ile birlikte kentlerin nüfusunda hýzlý bir artýþ gözlenmiþtir. Hýzlý göçün etkisiyle birlikte kentlerde imara aykýrý ve plansýz gecekondularýn inþasý çarpýk bir kentleþmenin ortaya çýkýþýnda etkili olmuþtur. Ýmar mevzuatýna aykýrý olan bu yapýlar 775 sayýlý gecekondu yasasýyla meþrulaþtýrýlmýþ ve buna paralel olarak gecekondu yapýmý her geçen gün artýþ göstermiþtir. Bu yasayý izleyen süreçte 1980'li yýllarda imar aflarý ve ýslah imar planlarý ile gecekondularýn apartman biçiminde yapýlanmalarýna izin verilmiþtir. Gecekondularýn fiziksel ve çevresel yönden eskimesi ve meþrulaþtýrma süreçleri kentsel dönüþüme konu olan uygulamalarý gündeme getirmiþtir. 1980'li yýllarýn sonunda ilk kentsel dönüþüm uygulamalarý Ankara'da Dikmen Vadisi ve Portakal Çiçeði Vadisinde uygulanmaya baþlamýþtýr. 2000'li yýllara gelindiðinde ise Türkiye'de kentsel dönüþüm farklý tipleriyle yasalarda yer almýþ ve yaygýn bir biçimde uygulanmaya baþlamýþtýr. Bu makalede, Türkiye'de kentsel dönüþümün geliþimi kronolojik bir biçimde dönemsel olarak deðerlendirilmiþtir. Her bir dönem Türkiye'nin sosyal, ekonomik ve siyasal baðlamý ile kentleþme süreci iliþkilendirilerek ele alýnmýþtýr. Çalýþmada 2000'li yýllarda ardý ardýna çýkan kentsel dönüþüme iliþkin yasalarýn belirmesi açýsýndan önem taþýmaktadýr. Her bir yasa, kapsamý, hedefi, yetki tanýmý, yetkiye sahip olan aktörler, hak tanýmý ve çýktýlar yönünde ele alýnmýþtýr.

Anahtar Kelimeler: Aktör, gecekondu; kentsel dönüþüm; kentleþme; yasa.

---

Periodical Evaluation of Urban Transformation in Turkey Via Laws and Actors

Fidan Yolcu
Independent Researcher, Zonguldak,Turkey

A fast, increase in urban population has been observed in Turkey from the 1950s to the 1980s through migration from rural areas to cites. The construction of slums, that are against the legislation and unplanned, has been evident in arising of irregular urbanization through the effect of fast migration. These buildings as not compatible with reconstruction legislation have been le-gitimized by the Law.775 and paralelly, construction of slums have increased incrementally. Within the following period in the re-construction of slums in the from of aparment buildings has been allowed through reconstruction amnesties and improvement re-construction plans. The pyhsical and environmentally aging slum as well as their legitimization have put the practices subject to urban transformation to the agenda. By he end of 1980s, the first urban transformation applications have taken place in Dikmen and Portakal Çiçeði Valleys. In the 2000s, urban transformation in Turkey have become subject to laws with its diverse types and have started to be widely practiced. In this paper, the development of urban transformation in Turkey has been evaluated cronologically and periodically. Each period has been taken into consideration in relation with Turkey's social, economic and political context and urbanization process. The 2000s is specific in the study due to the emergence of several laws considering urban transformation. Each law has been reviewed via its context, goal, definition of authority, actors, with authority, definition of night and outcomes.

Keywords: Actor, slum, urban transformation; slum; urbanization; law.

---

ATIF KOPYALA