Planning. Baskýdaki Makaleler: PLAN-76258 | DOI: 10.14744/plan.2025.76258

Çoklu Krizler Çaðýnda Türkiye’de Dirençli Kentsel Gýda Sistemlerinde Yeni Politikalar, Eðilimler ve Deneyimler

Uygar Dursun Yýldýrým
Gaziantep Üniversitesi Ýslahiye Ýktisadi Ýdari Bilimler Fakültesi, Kentleþme ve Çevre Sorunlarý Ana Bilim Dalý, Gaziantep

Gýda krizi, Covid 19, küresel ýsýnmaya baðlý artan kuraklýk, depremler gibi çeþitli geliþmeler dünyada ve Türkiye’de nüfusun aðýrlýklý olarak yaþadýðý kentleri ani þoklara karþý güçlendirme, dirençli hale getirme tartýþmalarýný yaygýnlaþtýrmaktadýr. Bu süreçte endüstriyel gýda sistemine iliþkin sorgulamalar yaygýnlaþýrken kriz ve þoklar çok sayýda aktörü yeni gýda politikalarý ve stratejileri etrafýnda gýda sistemleri inþa etmeye zorlamaktadýr. Bu çerçevede Türkiye’de uluslararasý örgütlerden merkezi devlete, yerel yönetimlerden çeþitli gýda inisiyatifleri ve kadýn örgütlenmelerine kadar çok sayýda aktör özellikle kent ölçeðinde yeni modeller geliþtirmeye çalýþmaktadýr. Bu genel tablo içinde çalýþmada; Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraþ, Adana, Mardin gibi kentlerde yerel/kýrsal kalkýnma politikalarý çerçevesinde uluslararasý örgütler, bakanlýklar ve yerel inisiyatifler arasýndaki iþbirlikleri çerçevesinde inþa edilen yerel gýda sistemleri ele alýnmýþtýr. Yeni kurulan kooperatiflerin merkezi roller üstlendiði yerel gýda sistemleri; kadýn üreticiler, küçük aile üreticileri ve mültecilerle küresel örgütler, bakanlýklar, STK’lar gibi oldukça farklý ölçeklerdeki aktörleri bir araya getiren modellere dönüþmüþtür. Üzerinde durulan yerel gýda sistemleri; yönetiþimci mekanizmalarýn iþleyiþi, tedarik zincirleri, yerelleþme ve dirençlilik potansiyelleri bakýmýndan ele alýnmýþtýr. Çalýþmada; 2021 ve 2022 yýllarýnda yapýlan saha araþtýrmasýnda elde edilen veriler ve 2023, 2024 yýllarýnda tekrarlanan saha ziyaretleri esnasýnda yapýlan gözlemlerden yararlanýlmýþtýr. Uluslararasý örgütler, merkezi devlet kurumlarý ve STK’larýn yürüttüðü destekleme programlarý kentsel ölçekte gýda sistemlerinin geliþiminde ve küçük çiftçilerin, kadýnlar ve mültecilerin bu sistemlerle entegre olmasýnda önemli roller üstlenmektedir. Bununla birlikte üst ölçekteki kurumsal yapýlarýn güçlü etkileri dirençli sistemlerin inþasý bakýmýndan yeni sorunlar da üretmektedir.

Anahtar Kelimeler: gýda sistemleri, kooperatifler, yönetiþim, tedarik sistemleri, dirençlilik, yerelleþme

---

New Policies, Trends and Experiences in Resilient Urban Food Systems in Turkey in the Age of Multiple Crises

Uygar Dursun Yýldýrým
Department of Urbanization and Environmental Issues, Gaziantep University Ýslahiye Faculty of Economics and Administrative Sciences, Gaziantep, Turkey

Developments such as the food crisis, COVID-19, increasing drought due to global warming and earthquakes are prompting widespread discussions on how to strengthen and make cities, where the majority of the population resides, more resilient to sudden shocks, both globally and in Turkey. As the questioning of the industrial food system becomes more prevalent, crises and shocks are compelling many actors to construct new food systems centered around fresh food policies and strategies. Within this broader context, this study examines local food systems established through cooperation between international organizations, ministries, and local initiatives within the framework of local/rural development policies in cities such as Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraþ, Adana, and Mardin. These local food systems, in which newly established cooperatives play central roles, have evolved into models that bring together actors of various scales—such as women producers, small family producers, and refugees—with global organizations, ministries, and NGOs. The study focuses on these local food systems in terms of their governance mechanisms, supply chains, localization, and resilience potential. The research draws on data collected during fieldwork conducted in 2021 and 2022, as well as observations made during subsequent field visits in 2023 and 2024. Support programs implemented by international organizations, central state institutions, and NGOs play a significant role in the development of urban-scale food systems and in integrating small farmers, women, and refugees into these systems. However, the strong influence of higher-level institutional structures also poses new challenges in building resilient systems.

Keywords: food systems, cooperatives, governance, supply systems, resilience, localization

---

ATIF KOPYALA