Planning. 2019; 29(2): 102-104 | DOI: 10.14744/planlama.2019.55823

Yerel Demokrasi Arayýþýnda Mahalle Yönetimi

Kumru Çýlgýn¹, Funda Yirmibeþoðlu^2
1Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ýstanbul
²Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ýstanbul

Planlama disiplini kadar mekân sosyolojisinin de ilgi alaný olan mahallenin, topluluk-temelli yöntem ve araçlarla iyileþtirilebilmesi için Türkiye’deki mevcut planlama sistematiðinde ve mevzuatýnda ayrýcalýklý bir yere sahip olmasý gerekliliðine ve baþta mekânsal düzenlemeler olmak üzere merkezi yönetimin karar alma mekanizmalarýna dahil olmada gerçek katkýlar sunabileceðine inanýlmaktadýr. Kentin tarihiyle ve yapýlanmasýyla özdeþ olan bu birim, aslýnda çok düzeyli ve çok aktörlü yönetiþimin de önemli bir bileþenidir. Türkiye’dekinden farklý olarak Batý’da, uzun yýllardýr daha çok sivil toplum, katýlým, yetki desantralizasyonu gibi yerel (katýlýmcý) demokrasinin ilgisindeki yaklaþýmlarýn konusu olagelmiþ; mahalle yönetimi fikri ve uygulamasý ise kamu politikasýna baðlanmýþtýr. Yerel demokrasiyi oluþturabilmek ve güçlendirebilmek için mahalle tabanlý bir örgütlenme modelinin, bugün en eleþtirilen noktada devletin de demokratikleþmesinde önemli adýmlar atýlmasýna yardýmcý olacaðý düþünülmektedir. Bu görüþten yola çýkarak makale, 31 Mart 2019 yerel seçimleri yaklaþýrken mahalle yönetimini ve -tek yetkilisi sayýlmasý nedeniyle- muhtarlýðý da süregiden tartýþmalara dahil etmeyi; yaný sýra yalnýzca seçim öncesini deðil, seçim sonrasýndaki 5 yýllýk yönetim sürecini de hedefleyerek öneriler geliþtirmeyi; mahalle içerisinden öznelerin talep ve beklentilerini ise görünür kýlmayý amaçlamaktadýr. Bu kapsamda Osmanlý ve Cumhuriyet dönemleri ile “Yeni Türkiye” yaklaþýmýnda, merkezi otorite tarafýndan sürekli yeniden þekillendirilen yetki ve sorumluluk alaný tariflerinden ve siyasi iktidarýn beyanlarýndan çýkarýmlarla muhtarlýk kurumunun hukuki boyutundaki düzenlemeler ele alýnacaktýr. Ardýndan Ýstanbul, Sarýyer Ýlçesi’nde uzun yýllardýr kentsel dönüþüm baskýsý karþýsýnda örgütledikleri mücadele ve dayanýþma pratikleriyle öne çýkan Sarýyer mahallelerinin, muhtar(lýk)lardan talep ve beklentilerini içeren söylemleri incelenecektir. Sarýyer Mahalleler Birliði çatýsý altýnda bir araya gelen Sarýyer mahallelerinin seçilme nedeni; haklarý adýna mahalle dernekleri, kooperatifleri ve muhtarlýk gibi mevcut kurumsal yapýlanmalarý kullanma ve dönüþtürme gücüne sahip olmalarýdýr. Sonuçta ise yerel demokrasiye ulaþmayý kolaylaþtýracak çeþitli ilkeler hatýrlatýlmaya, mahalle yönetimi ve muhtarlýk merkezli öneriler geliþtirilmeye çalýþýlacaktýr.

Anahtar Kelimeler: Mahalle, mahalle yönetimi; muhtarlýk; Sarýyer Mahalleler Birliði; yerel demokrasi.

---

Neighborhood Governance in the Pursuit of Local Democracy

Kumru Çýlgýn¹, Funda Yirmibeþoðlu^2
1Mimar Sinan Fine Arts University, Department of Urban and Regional Planning, Istanbul
²Istanbul Technical University, Department of Urban and Regional Planning, Istanbul

In recent years, many studies state an interdisciplinary approach to understand the neighborhood as a unique space in the city. One of the common propositions of these studies is that the neighborhood would be improved by community-based methods and tools. Furthermore, in the case of Turkey’s urbanization, the neighborhood should have a privileged place in planning practice, including legislative tools and spatial decisions, because the neighborhood has such a potential to affect the community, thus the central governing practices. The neighborhood unit as an identical part of the city’s history and structure defines a multi-level and multi-actor governance. Despite the fact that Turkey’s urbanization practice shares some similarities with Western cities, differences occur in governance, and the neighborhood has been a subject of the approaches under local (participatory) democracy, such as civic society, participation, and decentralization. Thus, the idea and the practice of neighborhood governance are linked to public policy. Furthermore, empowerment of community-based participation in neighborhood organization is an essential necessity for both local and central democratization processes of Turkey with respect to governance. From this perspective, the aim of the present study was to expand the ongoing debates about local government by examining the neighborhood governance and most importantly by emphasizing the unique position of the neighborhood council, muhtarlýk, which defines a significant characteristic of neighborhood governance in Turkey. The period that the present study is opened for discussion is important, because Turkey’s new local election will be held on March 31, 2019. Thus, the present study also aimed to expand the debates by representing the requests and expectations of local actors and communities and new propositions. In this context, the institutional development of muhtarlýk will be examined in two periods (The Ottoman and The Republic) and one approach (“New Turkey”) with emphasizing the continuities and the paradigm shifts in the political, discursive, and legislative areas. The present study focuses directly on demands of Sarýyer neighborhoods, which have a significant position in Turkey’s neighborhood governance because of their struggle, empowerment, and solidarity practices against urban transformation treatment. In conclusion, influential principles will be reminded for local democracy, and suggestions will be developed within the base of neighborhood governance and muhtarlýk.

Keywords: Neighborhood, neighborhood governance; muhtarlýk; The Union of Sarýyer Neighborhoods; local democracy.

---