Bir ‘‘Planlama Örneði” Olarak Köy Enstitüleri Deneyimi

Köy Enstitüleri, Cumhuriyet’in ilanýnýn ardýndan modernleþme sürecine giren Türkiye’nin tarihinde, kýrdan baþlayan bir kalkýnma vizyonuna sahip planlý bir eðitim hamlesinin en etkin özneleridirler. Uzun yýllar süren bir ulusal savaþýn ardýndan, ülkenin yüksek oranda bir kýrsal nüfusa ve düþük bir eðitim düzeyine sahip olduðu göz önünde bulundurularak, kýra öncelik veren eðitim odaklý bir kalkýnma planlanmýþtýr. O dönemin aydýnlanma ruhu ile köy enstitüleri vizyonu bir araya gelerek ülke sathýnda 1940-1948 yýllarý arasýnda 21 bölgede köy enstitüleri kurulmuþtur. Köy enstitüleri kuruluþ kararýnýn arkasýnda, bu yorgun fakat kararlý ülkenin içinde bulunduðu koþullarýn geniþ bir analizinin izleri bulunmaktadýr. Tüm köy enstitüleri; çaðdaþ kültürel, bilimsel ve uygulamalý bilgilerin saðlandýðý ortamlar olmalarýnýn yanýsýra yere özgü içsel kaynaklardan beslenmeleri ile kalkýnmanýn lokomotiflerinden olmuþlardýr. Köy enstitüleri; iþbirliði ile gerçekleþen yapým süreçleri, teorinin yanýsýra uygulamaya ve üretime verdikleri yer, kampüs organizasyonlarý, özgün eðitim modelleri, planlý geliþim süreçleri, bulunduklarý yöreye ve ülkeye olan katkýlarý gibi nitelikler ile, alýþýlmýþ eðitim kurumlarýndan farklýlaþan bir yere sahiptirler. Ülkesel ve bölgesel planlamadan sorumlu bir kuruluþun olmadýðý bir dönemde, dönemin eðitimden sorumlu bakanlýðý; dünya için çok yeni bir eðitim anlayýþýný ülkeye tanýtmýþ olmanýn yanýsýra, eðitim kurumlarýnýn yer seçimlerinde bölgesel bazlý bir öngörüyü geliþtirmiþtir. Bu noktada çalýþmanýn temel amacý; köy enstitülerini, enstitülerin kuruluþunda gözetilmiþ olan planlý yaklaþým üzerinden deðerlendirmektir. Araþtýrma; o döneme ait belgeler ile köy enstitüleri üzerine yapýlmýþ çalýþmalardan derlenen yazýlý ve görsel kaynaklar ýþýðýnda sürdürülmektedir. Ortaya çýkan sonuçlar; yere özgü dinamiklerinin ortaya çýkarýlmasýný bekleyen bölgeler öncelikli olmak üzere, ulusal ve bölgesel ölçekte bir planlama vizyonuna sahip eðitim yaklaþýmlarý için bugün de yol gösterici niteliktedir.

The Village Institutes’ Experience of Turkey as a “Planning Case” Itself

Village institutes are the active subjects of planned education movement having development vision that rose from villages in the history of Turkey, which entered in the process of modernism with the proclamation of the Republic. After a national war extended for many years, a development giving precedence to the villages and focusing on education was planned by taking into consideration of high level of rural population and low level of education in the country. The spirit of enlightenment and the vision of rural institutes came together, and 21 village institutes were founded throughout the country between 1940 and 1948. On the background of founding village institutes, there are the marks of a comprehensive analysis of the conditions of this exhausted but determined country. All the village institutes were the locomotives of development by virtue of the fact that feed by endogenous resources alongside the contemporary cultural, scientific, and applied knowledge they provided. Village institutes have unique features in comparison with the usual educational institutions such as their collaborative construction processes, emphasis on practicing and producing they placed besides theoretical information, spatial organization of campuses, precious education models, planned development processes, their contributions to the locality and the country as well. When there was no public institution responsible for national and regional planning, the ministry responsible for education developed a regional-based vision while deciding the locations of these institutions, besides it introduced an education approach to the country that was very new for the world. At this point, the main purpose of this research is to evaluate the village institutes regarding the planned approach that had been taken into consideration in their establishment process. The research is conducted through the records concerning that period, and the written and visual documents compiled from the studies carried on about the village institutes. The results reached have a guiding role even for today for the regions primarily waiting for their local-specific dynamics to be revealed, and also for educational approaches those have a planning vision at national and regional levels.