Türkiye’de kentsel dönüþüm projeleri 2000’li yýllardan sonra aktif bir kentsel müdahale aracý olarak tercih edilmektedir. Gerek Türkiye gerekse de dünyada projelere dair yapýlan araþtýrmalar uygulamalarýn en yaygýn etkilerinden birinin ilk kullanýcýlarýn yerinden edilmesi olduðunu ortaya koymaktadýr. Fakat yerinden edilme süreçleri sonrasýna dair bilgi eksikliði literatürde kendisini hissettirmektedir. Bu çalýþma Gaziantep Yazýcýk Mahallesi kentsel dönüþüm projesinden hareket ederek yerinden edilme sonrasý hanehalklarýnýn izini sürmektedir. Çalýþmanýn temel amacý yerinden edilmiþ hanehalklarýnýn kent içi hareket kalýplarýnýn ve yeni yer seçim tercihindeki nedenselliklerin açýða çýkarýlmasýdýr. Çalýþmanýn amacýna ulaþmak için nicel ve nitel veri setleri beraber deðerlendirilmiþtir. Kentsel dönüþüm projesi gerçekleþtirilen Yazýcýk mahallesindeki yerinden edilmeyi tespit etmek amacýyla alanýn yeni kullanýcýlarýna anket uygulanmýþtýr. Proje sonrasýnda mahalleden gitmek zorunda kalan 14 hanehalkýyla yarý-yapýlandýrýlmýþ mülakatlar gerçekleþtirilerek yeni yer seçim tercihindeki nedensellikler açýða çýkarýlmýþtýr. Sonuçlar kentsel dönüþüm projesinin yerinden edilme süreçlerini doðurduðunu ortaya koymuþtur. Yerinden edilmiþ hanehalklarýnýn yeni yer seçim tercihinde ise ýsýnma tercihleri, konutlarýn fiziksel durumlarý, gelir düzeyi gibi farklý parametrelerin rol oynadýðý anlaþýlmýþtýr. Bu durum yerinden edilme sonrasý konut ve mahalle seçiminde yaþam þartlarýnýn iyileþtirilmesi içerisine girildiðini göstermektedir.

In Turkey, urban regeneration is being utilized as a tool for actively manipulating cities, especially after the 2000s. Even though studies on both Turkey and the world reveal that one of the most common effects of such practices is the displacement of residents, follow-up studies on the impact of displacement on the lives of displaced residents lack in literature. This study pursues the residents of Yazýcýk Neighborhood of Gaziantep who were displaced due to an urban regeneration project. The main purposes of the study are to discover the patterns of movement of displaced residents within the city and to find out the factors contributing to the choice of new neighborhoods. Quantitative and qualitative data sets were co-evaluated to fulfil the goals of the study. A questionnaire was applied to the post-regeneration residents of the Yazýcýk area to determine the scale of the displacement. With this strategy, the percentage of residents who remained in Yazýcýk after the regeneration was estimated. Semi-structured interviews were conducted with 14 households who were found to be displaced from the neighborhood after renewal, and the factors that shaped their preference for new neighborhoods were discovered. The outcomes of the study confirmed that the urban regeneration project indeed resulted in displacement. Moreover, various parameters such as the income level of the displaced household, heating infrastructure, and overall quality of housing in the area were found to play a role in the decision of the neighborhood. These results showed that improvement in the quality of life was a shared motive amongst displaced residents for the decision of new neighborhoods.

Bu makale Türkiye’de Samsun'da alýþveriþ caddesi yeniden canlandýrýlmasý ve yayalaþtýrýlmasýnýn karþýlýklý etkileþimini çalýþmaktadýr. Ýstiklal Caddesi’nin—yerelde Çiftlik Caddesi olarak tanýnýyor—yayalaþtýrma yoluyla yeniden canlandýrýlmasý, belediyenin projesini desteklemek için ticari bir dernek kuran yerel dükkân sahiplerince baþta olumlu karþýlanmýþtýr. Ancak yayalaþtýrma yoluyla yeniden canlandýrmanýn fiziksel sonucu betonlaþtýrma ve cadde boyunca apartman cephelerinin türdeþleþtirilmesi olmuþtur. Proje caddede toplumsal ortamýn yitirilmesine ve bir ekonomik gerilemeye neden olmuþtur. Caddedeki aile iþletmelerinin mirasçýlarý bu olumsuz sonucun ana nedeni olarak, yukarýdan aþaðýya uygulamayý eleþtirmiþlerdir. Bu eleþtiriyi yanýtlamak ve Samsun’un sosyete caddesinin yeniden canlandýrýlmasýnda neyin yanlýþ yapýldýðýný anlamak için, bu çalýþma yerel dükkân sahiplerinin eleþtirilerini çözümlemiþtir. On beþ derinlemesine yerel dükkân sahibi görüþmesi, bir ulus aþýrý göçmen yaþayan görüþmesi ve dükkân sayýmlarý önemli sorunlarý açýða çýkarmýþtýr. Bunlar sanayisizleþme, banliyöleþme ve yakýn uzaklýklarda alýþveriþ merkezlerinin açýlmasý ve ek olarak, 2010’lardan sonra Ortadoðulu göçmenlerin geliþiyle sonuçlanan kent merkezindeki sosyo-demografik deðiþimlerdir. Bu araþtýrma yakýnda alýþveriþ merkezlerinin eþ zamanlý açýlmasýnýn marka dükkânlarý ve müþterileri oradan uzaklaþtýrarak, caddenin bozulmasýný arttýrdýðýný ileri sürmektedir. Yayalaþtýrma yalnýzca ‘buzdaðýnýn tepesi’ olsa da, günah keçisi yapýlmýþ ve tersine çevrilmiþtir. Bu çalýþma görünüþte iyi olan kentsel planlama uygulamalarýnýn baðlama baðlý olarak, beklenmedik sonuçlar yaratabileceðini göstererek, planlanan mekânlarýn gerçekte yaþanan mekânlarla her zaman örtüþmeyebileceði düþüncesini vurgulamayý amaçlamaktadýr.

This paper studies the interplay between shopping street revitalization and pedestrianization in Samsun in Turkey. The revitalization via pedestrianization of Ýstiklal Street—known in the vernacular as Çiftlik Street—was first welcomed by the local shopkeepers who formed a merchants association to support the municipal project. Yet the physical outcome of pedestrianizationled revitalization was the concretization and homogenization of facades throughout the street. The project caused a loss of social atmosphere and an economic downturn on the street. The successors of family businesses on the street criticized the top-down implementation as the main cause of this negative outcome. To answer this criticism and to understand what was done wrong in the revitalization of Samsun’s high street, this study analyzed local shopkeepers’ criticisms. Fifteen in-depth local shopkeeper interviews, one transnational migrant resident interview, and walking censuses revealed significant issues. These were deindustrialization, suburbanization, and opening of shopping malls in close distances as well as the sociodemographic changes in the city centre finalized by the arrival of Middle Eastern migrants after the 2010s. This research suggests that the simultaneous opening of shopping malls nearby heightened the street’s deterioration by pulling away branded shops and customers. Pedestrianization, while being only the ‘tip of the iceberg’, was used as a scapegoat, and reversed. This study aims to emphasize the idea that conceived spaces might not always overlap with the lived spaces by showing that urban planning practices that are good at face value might create unexpected outcomes depending on the context.

Ýklim deðiþikliðine baðlý deniz seviyelerindeki artýþlarýn uzun vadede kýyý kentleri üzerinde oluþturacaðý baskýnýn yaný sýra, yoðun ve sýk aralýklý yaðýþlar sonucu ani fýrtýna kabarmalarý da su seviyelerinde yükselmelere neden olarak kýyý kentlerinin düþük kotlu alanlarýnda tehdit oluþturabilmektedir. Dolayýsýyla, kýyý kentlerinde adaptasyon odaklý kentsel tasarým ve yapýlaþma süreçlerinin geliþtirilmesi önemlidir. Makale, iklim deðiþikliðine baðlý deniz seviyesindeki yükselmenin ve aþýrý yaðýþlar sonucu ortaya çýkan taþkýnlarýn etkilerini temel almakta; bu sorunlara karþý kentsel kýyý alanlarý için uyum stratejileri öneren bir yaklaþýma atýfla, Ýzmir kenti için mevcut durum analizlerini yaparak projektif bir deðerlendirme yapmayý amaçlamaktadýr. Makalede araþtýrma yöntemi iki aþamalýdýr. Önce, kentsel kýyý alanlarýnýn yerel özelliklerinin analizi için parametreler coðrafi/morfolojik, mekânsal/iþlevsel ve yönetsel olmak üzere üç düzeyde belirlenmiþtir. Literatürde yer alan olasý etkiler ve adaptasyon stratejileri üç parametre ile makro ölçekten mikro ölçeðe küresel, bölgesel, ulusal, kentsel ve mimarlýk olmak üzere sýnýflandýrýlmýþtýr. Bu çerçeve ile, kapsam özellikle kentsel tasarým ölçeðindeki uyum stratejilerine odaklanarak Ýzmir'in kentsel kýyý alaný ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Bulgular, kentsel ölçekteki analizlerin taþkýn riskiyle ilgili mevcut ve gelecekteki yerel koþullara karþý etkili ve doðru stratejilerin belirlenmesinde önemli olduðu yönündeki temel savý desteklemektedir. Çalýþmanýn sonuçlarý, hem Ýzmir'in kentsel kýyý kesimindeki taþkýn riskinin çok boyutlu olarak deðerlendirilmesine olanak tanýmakta hem de konunun farklý senaryolar için farklý ölçeklerde tartýþýlmasýna zemin hazýrlamaktadýr.

Increase in sea levels due to climate change and sudden floods as a result of heavy rainfalls can pose a threat especially in low-elevation areas of coastal cities. Therefore, it is important to develop adaptation-oriented urban planning and construction processes in coastal cities. This article focuses on the impacts of sea level rise due to climate change and flooding caused by excessive precipitation; it aims to make a projective assessment, with reference to an approach that proposes adaptation strategies for urban coastal areas against these problems, by analysing present conditions for the city of Izmir. The research method is twofold: First, analysis parameters for the local characteristics of urban coastal area are grouped in three --geographical/morphological, spatial/functional and administrative levels. According to these three parameters, possible impacts and adaptation strategies in the literature are classified from macro to micro, in five scales of global, regional, national, urban and architecture. After this framework is dwelled on, the scope was limited to the urban coastal areas of the city of Izmir focusing specifically on the adaptation strategies in urban design scale. The findings support the main argument in this study that the analyzes in urban scale have a significant role for determining effective and correct strategies against the present and future local circumstances regarding the flood risk. The results obtained both enable to assess multi-dimensionally the flooding risk in the urban coastal areas of Ýzmir, and lay a ground for discussing the issue in different scales for different scenarios.

Mersin tarihi kent merkezi tarihi kimliðini büyük oranda kaybederek günümüze ulaþmýþtýr. Mevcut durumda kültür varlýðý niteliði taþýyan yapýlarýn büyük çoðunluðu uygunsuz kullanýmlar ve terkler ile tahrip olmaya devam etmektedir; yeni yapýlarýn önemli bir bölümü ise tarihi dokuya uyumsuzdur ve fiziki sorunlar taþýmaktadýr. 1998 yýlýnda hazýrlanmýþ olan Koruma Amaçlý Ýmar Planý, alanýn korunmasýný ve kullanýmýn devamlýlýðýný saðlayamamýþtýr. 2015 yýlýnda kentsel sit alaný ve etkileme geçiþ alanýný da içine alan 59.47 HA alanýn Yenileme Alaný olarak ilan edilmesi, tarihi kent merkezinde fiziki müdahale süreçlerini daha karmaþýk hale getirmiþtir. Tarihi kent merkezinde, kültür varlýklarýnýn korunabilmesi ve saðlýklý bir yapýlý çevrenin oluþturulabilmesi için koruma ve kullanýma yönelik fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin acilen planlanmasý gerekmektedir.
Mersin tarihi kent merkezi tarihi kimliðini büyük oranda kaybederek günümüze ulaþmýþtýr. Mevcut durumda kültür varlýðý niteliði taþýyan yapýlarýn büyük çoðunluðu uygunsuz kullanýmlar ve terkler ile tahrip olmaya devam etmektedir; yeni yapýlarýn önemli bir bölümü ise tarihi dokuyla uyumsuzdur ve fiziki sorunlar taþýmaktadýr. 1998 yýlýnda hazýrlanmýþ olan Koruma Amaçlý Ýmar Planý, alanýn korunmasýný ve kullanýmýnýn devamlýlýðýný saðlayamamýþtýr. 2015 yýlýnda kentsel sit alaný ve etkileme geçiþ alanýný da içine alan 59.47 hektar alanýn Yenileme Alaný olarak ilan edilmesi, tarihi kent merkezinde fiziki müdahale süreçlerini daha karmaþýk hale getirmiþtir. Yeni statünün gerektirdiði mevzuat, alanda ihtiyaç duyulan müdahalelerin yapýlmasýný zorlaþtýrmýþtýr. Tarihi kent merkezinde, kültür varlýklarýnýn korunabilmesi ve saðlýklý bir yapýlý çevrenin oluþturulabilmesi için koruma ve kullanýma yönelik fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin acilen planlanmasý gerekmektedir. Bu çalýþma, Mersin Büyükþehir Belediyesi talebi ile Mersin Üniversitesi’nde gerçekleþtirilen “Mersin Tarihi Kent Merkezi Koruma ve Canlandýrma Modeli Araþtýrma Geliþtirme Projesi”’nin yöntem, tespit ve sonuç önerilerini sunmaktadýr. Çalýþmayla, Mersin tarihi kent merkezi gibi farklý koruma ve müdahale statüleri tanýmlanan ve tarihi kimliðini kaybederek alan bazýnda fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin yapýlmasý gerekliliði olan alanlarýn korunmasý ve canlandýrýlmasýna yönelik çalýþmalara yöntemsel bir örnek oluþturarak katký saðlamak amaçlanmaktadýr.
Bu çalýþma, Mersin Büyükþehir Belediyesi talebi ile Mersin Üniversitesi’nde gerçekleþtirilen “Mersin Tarihi Kent Merkezi Koruma ve Canlandýrma Modeli Araþtýrma Geliþtirme Projesi”’nin yöntem, tespit ve sonuç önerilerini sunmaktadýr. Çalýþmayla, Mersin tarihi kent merkezi gibi farklý koruma ve müdahale statüleri tanýmlanan ve tarihi kimliðini kaybederek alan bazýnda fiziksel ve iþlevsel müdahalelerin yapýlmasý gerekliliði olan alanlarýn korunmasý ve canlandýrýlmasýna yönelik çalýþmalara yöntemsel bir örnek oluþturarak katký saðlamak amaçlanmaktadýr. Bu çerçevede projenin gerekliliklerinin açýklandýðý giriþ bölümünden sonra ikinci bölümde tarihi kent merkezleri kentsel koruma çalýþmalarý örnekleri yer almaktadýr. Üçüncü bölümde proje yöntemi ve bulgular açýklandýktan sonra koruma ve canlandýrmaya yönelik belirlenen prensip ve stratejiler ile uygulamaya yönelik öneriler sunulmaktadýr. Sonuç bölümünde Mersin tarihi kent merkezi için önerilen çok paydaþlý, alanýn öncelikli sorunlarýna göre etaplama ve iþlevlere göre katýlým süreci öneren uygulama modeli deðerlendirilmektedir.

Mersin historic city center has reached the present day by losing its historical identity to a great extent. Currently most of the heritage buildings are in danger by the effects of improper use and abandonment; most of the new buildings are incompatible with the historical texture and have physical problems. The Conservation Master Plan prepared in 1998 could not ensure the protection of the area and the continuity of its use. Declaring the 59.47-hectare area as the Renewal Area in 2015, including the urban conservation area and the conservation area transition zone, made the physical intervention processes in the historic city center more complex. The legislation required by the new status has made it difficult to make the necessary interventions in the area. Physical and functional interventions for conservation and use should be urgently planned in the historic city center. This study presents the method, survey outcomes and results of the "Research and Development Project of Conservation and Revitalization Model for Mersin Historic City Center" carried out at Mersin University with the request of Mersin Metropolitan Municipality. With this study, it is aimed to present a methodological framework to contribute the protection and revitalization of areas in the historic city center of Mersin, where different protection and intervention statuses are defined and where area based physical and functional interventions are required due to loses on historical identity.

Türkiye’de hýzla artmakta olan kentleþme ve taþýt sahipliliði, kentlerde ulaþým sorunlarýnýn yaþanmasýna yol açmaktadýr. Kentlerde ulaþým ve imar planlarý otomobil odaklý olmasýna karþýn otopark ihtiyacý göz ardý edilmiþtir. Kentin her yerinden yolculuk çeken kent merkezlerinde talebin yüksek olmasýna baðlý olarak otopark alanlarý ihtiyacý karþýlayamamýþtýr. Bu durum geleneksel yönetim stratejileri çerçevesinde yeni yol dýþý genel otopark alanlarýnýn oluþturulmasýna sebep olmuþtur. Literatürde otopark arzýný verimli yönetmek amacýyla talebin belirlenmesine iliþkin farklý yöntemler ele alýnmýþtýr. Bu çalýþmada örnek alan Ýzmir’in kent merkezi Alsancak’taki üç yol dýþý genel otoparkýn (çok katlý otopark, tam otomatik otopark ve yeraltý otoparký) yürüme mesafesi üzerinden tanýmlanan etki alanýnda otopark talebinin belirlenmesine iliþkin arazi kullaným, yol nitelikleri ve alternatif ulaþým parametreleri kullanýlarak bir deðerlendirme yöntemi uygulanmýþtýr. ArcGIS programý ile uygulanan yöntemde; sekiz farklý parametre kullanýlarak alandaki otopark talep daðýlýmý hesaplanmýþtýr. Parametrelerin farklý aðýrlýklarýna göre deðerlendi-rilen otopark talep olasýlýklarý içerisinden arazi kullanýmlarla ilgili parametrelerin aðýrlýkta olduðu olasýlýk seçilerek deðerlendirmeler yapýlmýþtýr. Sonuçta talebin Alsancak’ýn güney bölgelerinde yoðunlaþtýðý tespit edilmiþtir. Bu kapsamda üç yol dýþý otopark incelendiðinde hem yer seçimi hem de tasarým açýsýnda tam otomatik otoparkýnýn avantajlý olduðu sonucuna varýlmýþtýr. Ayrýca yol dýþý otoparklarýn yer seçimi, tasarýmý ve talep yönetim stratejilerine iliþkin deðerlendirmeler yapýlmýþ ve öneriler geliþtirilmiþtir.

Increasing urbanization and car ownership in Turkey cause to transportation problems in cities. In zoning and transportation plans, parking demand has been ignored. Due to the high demand in city centers that attract trips from all over the city, parking demand could not meet the supply. This situation has led to the building new parking facilities within the scope of traditional management strategies. Different methods of determining the demand are discussed in the literature in an attempt to manage the parking supply efficiently. Accordingly, in this study, determining parking demand method has been applied with using land use, road qualities and alternative transportation criterions in area defined over walking distance of three off-street parking facilities in Alsancak, the city center of Ýzmir. This method applied with ArcGIS program and demand density was calculated using eight different parameters. The probability of parking demands has been evaluated with different weights and the probability that land use is first priority has been evaluated. As a result, it has been determined that the demand is condensed in the southern regions of Alsancak. In this context, when three off-street parking facilities are examined, it’s concluded that fully automated car parking facility is advantageous with regards to both site selection and design. In addition, evaluations were made regarding the location and design of off-road parking lots and demand management strategies and suggestions were developed.

Ayýrt edici özelliði tanýmlayan/ vurgulayan kimlik kavramýna kent kimliði açýsýndan bakýldýðýnda kent kimliðinin; kente deðer ve anlam kazandýran, kenti diðerlerinden ayýran ve kente özgü unsurlardan oluþan bir olgu olduðu görülmektedir. Kentlerde kimlik unsurlarýný insanlarýn deneyimlemesi o kente ait ortak bir kimliðin oluþmasýný ve aidiyet duygusunun geliþmesini saðlamaktadýr. Küreselleþmeyle birlikte yere özgü olmayan ayný tipte/ üslupta üretilen çeþitli yapýlar kentlerin kimliksizleþmesine ve tektipleþmesine neden olmaktadýr. Endüstri devrimi kentlere yeni yapý tipolojileri ve sosyal yaþamla birlikte yeni kimlik ve imajlar kazandýrmýþtýr. Türkiye’nin Batý Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Zonguldak ili de kömür endüstrisi ile kimlik kazanmýþ bir kenttir. Zonguldak kentinin kimliðini oluþturan bu deðerlerin zaman içerisinde insan ve doðal kaynaklý tehlikelerle zarar görmesi/ yok olmasý kent imajýnýn ve öz kimliðinin sürdürülebilirliðini riske atmaktadýr. Bu çalýþmada, Zonguldak’taki kent kimliðini oluþturan endüstri mirasý deðerleri analiz edilerek sürdürülebilirlik ve endüstriyel peyzaj kavramý baðlamýnda tartýþýlacaktýr.

When the concept of identity that defines/emphasizes the distinctive feature is considered from the urban identity standpoint, the urban identity consists of elements that are particular to the city, and that give value and meaning to the city, distinguishing it from others. Experiencing these identity elements of the city by the people enables the formation of a common identity belonging to that city and the development of a sense of belonging. With globalization, various structures of the same type/style, which are not unique to the place, cause the cities to become disidentification and uniform each other. The industrial revolution brought new building typologies to the cities and new identities and images together with the social life. Zonguldak province, located in the Western Black Sea region of Turkey, is also a city that has gained its identity shaped with the coal industry. The fact that these values, which constitute the urban identity of Zonguldak province, are damaged/destroyed by human and natural factors over time puts the sustainability of the city's image and selfidentity at risk. In this study, the industrial heritage values that constitute the urban identity of Zonguldak will be analyzed and discussed in the context of sustainability and industrial landscape concept.

Türkiye kentlerinin geliþim sürecinde ve kýr-kent iliþkileri baðlamýnda çeþitli ve çok sayýda mekânsal, ekonomik, toplumsal ve ekonomik belirleyici yapý bulunmaktadýr. Ancak bu belirleyiciler politik süreçler ile iliþkilendirildiðinde çeliþkiler yaratmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý; politik yönü aðýr basarak alýnmýþ bir idari kararýn, sonraki süreçte, kentleþmenin mekânsal, sosyal ve ekonomik açýdan etkilerini araþtýrmaktýr. 1996 yýlýnda idari statüsündeki deðiþimle birlikte Ýl ilan edilen Osmaniye, aradan geçen 25 yýllýk sürecin ardýndan ilk defa bu baðlamda incelenmiþtir. Kentin sosyal, ekonomik ve mekânsal yapýlarýndaki dönüþümler ve güncel durum; eleþtirel bir perspektiften deðerlendirilerek ortaya konulmuþtur. Araþtýrmada, nicel ve nitel veriler bir arada incelenmiþ ve karma yöntemli bir araþtýrma yöntemi benimsenmiþtir. Sayýsal ve mekânsal veriler, anket uygulamasý sonuçlarý, uzman görüþleri, yerinde yapýlan katýlýmcý gözlemler ve kent deneyimi; çalýþmanýn veri kaynaklarýný oluþturmuþtur. Araþtýrma bulgularýna dayanarak, Osmaniye’nin çok yönlü olarak arada kalmýþ bir kentleþme deneyimine sahip olduðu ortaya konmaktadýr. Bu temel iddia, sonuç bölümünde tartýþmaya açýlarak Osmaniye'deki kentleþmenin geleceðine yönelik öneriler geliþtirilmiþtir.

There are various spatial, economic, social and ecological determinant structures in the development process of Turkish urban settlements and its urban-rural relations. However, all determinant factors in these structures create contradictions due to affiliation with the political processes. The study aims to investigate how a strong political decision affected the spatial, social and economic structure of the city. In this context, the last 25 years of Osmaniye is investigated for the first time after its administrative change in 1996. The current situation and the social, economic and spatial transformations of the city are studied from a critical perspective. In the study, a mixed methodological research is conducted with quantitative and qualitative data. The data consists of statistics, spatial data, survey results, expert interviews and on-site observations. Based on the research findings, it is revealed that the city of Osmaniye has a multi-faceted urbanization experience "in limbo". This main argument is discussed in the conclusion and enhanced with recommendations.

Geleneksel merkezler, ticaret, yönetim, finans, eðitim, kültür, eðlence ve toplanma mekânlarýnýn yoðun olduðu, bir dönemin ve/veya dönemlerin coðrafya, tarih, kültür ve yaþam biçimlerine göre doðal olarak oluþmuþ, anýtsal yapýlarý, sivil mimarlýk örnekleri, yaþanmýþlýk ve kültür özellikleri ile özgün dokulara sahip odak noktalarýdýr. Çarþý olarak da tanýmlanan geleneksel merkezlerde özgünlüðü saðlayan etmenler, kullanýcýlarýn, dokuyu oluþturan ticari yapýlar ve dini kurumlar ile iliþkisi, bu yapýlar arasýnda oluþan akslar, yapýlarýn birbirlerine göre konumlarý ve yöneliþleri olmaktadýr. Akropol, Asklepion, Kýzýl Avlu gibi kültürel miras alanlarý ile UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmiþ bir yerleþme olan Bergama’nýn özgün geleneksel merkez dokusu, Osmanlý Dönemi’nde birbirine eklemlenerek inþa edilen ticari ve dini ögeler ile oluþmuþ ve tarihsel süreç içinde geliþerek günümüzdeki haline gelmiþtir. Ancak bu süreçte uzun süre koruma amaçlý imar planýndan yoksun kalmýþ, koruma amaçlý olmayan imar planý kapsamýna alýnmýþ ve fiziksel olarak bozulmalara maruz kalmýþtýr. Bu çalýþmada 2009 ve 2018 yýllarýnda geleneksel merkezde belirlenen sýnýrlar içerisinde tüm sokaklarda yapýlan tespit ve fotoðraflama çalýþmalarý ile 2018 yýlýnda Ýzmir II. Numaralý Kültür Varlýklarýný Koruma Bölge Kurulu Müdürlüðü arþivinde yapýlan araþtýrma doðrultusunda, Bergama geleneksel merkez dokusunu özgün kýlan nitelikler, dokunun tarihsel süreç içindeki oluþum-geliþim-deðiþim süreçleri, koruma amaçlý uygulama imar planý onaylanana kadar olan zaman zarfýnda dokunun bozulmasýna neden olan kararlar ve 2012 tasdik tarihli 1/1000 ölçekli Bergama Kentsel + III. Derece Arkeolojik Sit Alaný Koruma Amaçlý Uygulama Ýmar Planý’nýn geleneksel merkezi içeren plan kararlarý ile plan notlarý aktarýlmaktadýr. Yapýlan inceleme ve tespitler sonucunda geleneksel merkezlerin korunmasý ve sürdürülebilirliðinin saðlanmasý için yapýlan uygulamalarýn etkinliði tartýþýlarak önerilerde bulunulmuþtur.

Traditional centers have unique patterns where trade, administration, finance, education, culture, entertainment and meeting places are located, naturally formed according to the geography, history, culture and life styles of a period and/or periods with monumental structures, examples of civil architecture, experiences and cultural features. The factors that ensure authenticity in traditional centers are the relations between the users and the commercial-religious structures, the positions, the orientations and the axes formed between these structures. The traditional center of Bergama, which was named in the World Heritage List with its historical and cultural identity,was formed in line with the commercial and religious elements that were built in the Ottoman period and developed in the historical process. However, Bergama traditional center was deprived of the conservation plan for a long time and was included in the non-conservation plan and it was exposed to physical deterioration. In this study, the characteristics of traditional central pattern, the formation-development-change processes of the pattern, decisions that cause the deterioration, the 2012 approval dated 1/1000 scale Bergama Urban+III. Archaeological Site Conservation Plan decisions and plan notes were presented in line with the determinations in the traditional center in 2009 and 2018 and the researches carried out in the archives of the Directorate of Izmir 2nd Regional Cultural Heritage Conservation Board. As a result of the researches and determinations made, the effectiveness of the practices for the conservation and sustainability of traditional centers were discussed and suggestions were presented.

Kentlerin kontrolsüz ve plansýz büyümesi kentsel yayýlmaya neden olmakta ve kontrolsüz yayýlma, enerji tüketiminin artmasý, altyapý ve ulaþým gereksinimlerinin fazlalaþmasý, ekosistemler üzerinde baský oluþmasý gibi ekolojik ve sosyo-ekonomik sorunlara yol açmaktadýr. Kontrolsüz ve plansýz büyümeye yol açan politik, ekonomik ve sosyal faktörlerin olumsuz sonuçlarý ise aðýrlýkla kent çeperlerindeki yaþamý etkilemektedir. Türkiye'de birçok kent bu faktörlerden etkilenmesine raðmen, kent çeperinde kontrolsüz büyümeden kaynaklanan gerilimleri inceleyen sýnýrlý sayýda çalýþma bulunmaktadýr. Bu makale, Türkiye’nin baþkenti Ankara’da yaþanan kentsel büyüme sürecinin ve büyümenin kontrolü için uygulanan planlama ve politika araçlarýnýn arkasýnda yer alan gerekçeleri tanýmlamayý amaçlamaktadýr. Araþtýrma, büyümenin kontrolü konusunda gerçekleþen ve gerçekleþmeyen politikalar ile planlama araçlarýný tartýþarak bu çerçevede teorik ve pratik düzeyde katkýda bulunmaktadýr. Kent çeperindeki deðiþime vurgu yaparak, kentsel büyümeyi kontrol etmek için daha etkili planlama ve politika araçlarýna ihtiyaç olduðunu belirtmektedir. Makalenin önemli sonuçlarýndan biri, Ankara’da 19.yüzyýldan günümüze kadar büyümenin kontrolüne iliþkin birçok strateji ve araç geliþtirildiðidir. Ancak, Ankara kenti için oluþturulan mekânsal planlarda büyümenin kontrolüne dair kamulaþtýrma, yeþil kuþak, yerleþme sýnýrý belirleme, yerleþimi bölgelere ayýrma, kentsel yoðunluðu arttýrma, desantralizasyon, koridorlar üzerinde büyüme, karma kullanýmýn teþvik edilmesi ve entegre kent formu stratejileri önerilmesine raðmen, araþtýrma özellikle 1980’lerden sonra artan piyasa odaklý ve parçacý planlama uygulamalarýnýn kent çeperindeki gerilimleri arttýrdýðýný ortaya koymaktadýr.

Uncontrolled and unplanned growth of cities causes urban sprawl, leading to various ecological and socio-economic problems such as increasing energy consumption, infrastructure and transportation requirements and stress on ecosystems. The negative results of political, economic and social factors causing uncontrolled and unplanned growth impacts mostly on life at the urban fringe. The cities in Türkiye have been also influenced from these factors, nevertheless, there are only a limited number of studies examining the tensions at the fringe arising from uncontrolled growth. This article aims to identify the rationales behind urban growth process and the implementations of planning and policy instruments for growth control in Ankara, the capital of Türkiye. This research contributes at both theoretical and practical levels, investigating the realized and unrealized policies and planning tools for growth control, reveals the need for more effective planning and policy instruments, with emphasis on the change in fringe. One of the important results of the research is that many strategies and tools have been produced for the control of urban growth since the 19th century up until the present day in Ankara. However, although the growth control strategies have been proposed in urban plans of Ankara as expropriation, greenbelt, creation of a boundary for the settlement, separating the settlement into districts, increasing building densities in city, decentralization, growth along the corridors, encouraging mixed-use development and integrated urban form strategy, the research reveals that the tensions at the fringe have increased particularly after the 1980s due to the markedled and partial planning implementations.

Bu çalýþmada Web of Science veri tabanýnda bulunan Türkiye’de þehirleþme ve þehirler ile ilgili çalýþmalar betimsel ve bibliyometrik bir analize tabi tutulmuþtur. Konu ile ilgili araþtýrma makalesi, inceleme makalesi, kitap bölümü, tam metni yayýnlanmýþ sunum gibi toplam 2370 adet çalýþma incelenmiþ ve çalýþmalar yýllara, ülkelere, dergilere ve yazarlara göre sýnýflandýrýlmýþtýr. Elde edilen veriler VOSviewer programý kullanýlarak ortak yazar analizi, anahtar kelime analizi, ortak alýntý analizi gibi çeþitli analizlere tabi tutulmuþtur. Tüm bu çalýþmalar sonucunda Web of Science veri tabaný özelinde Türkiye’deki þehirleþme ve þehirlerle ilgili çalýþmalarýn 1980’lerde baþlamýþ olmakla birlikte 2010 yýlýndan sonra çalýþma sayýsýnda ve disiplin çeþitliliðinde büyük bir artýþ olduðu gözlenmiþtir. Ýlgili literatürde yayýnlanan çalýþmalarýn büyük bir kýsmý Türkçe ve Türkiye’deki kurumlara mensup olan yazarlar tarafýndan üretilmiþ olmakla birlikte 11 adet farklý dil ve 72 farklý ülkeden ilgili literatüre katkýda bulunmuþtur. Bu konuda araþtýrma yapan baþlýca kurumlar ÝTÜ, ODTÜ, Gazi Üniversitesidir. Ýlgili çalýþmalarýn kaynak bazlý daðýlýmýnda ise Megaron, Planlama, ODTÜ Mimarlýk Fakültesi Dergileri ön plana çýkmaktadýr. Ortak atýf analizinde çalýþmalarýnda ise en sýk baþvurulan yazarlarýn Ýlhan Tekeli, David Harwey, Çaðlar Keyder olduðu tespit edilmiþtir. Ýlgili çalýþmalarýn anahtar kelimelerinin analizinde en çok kullanýlan kelimelerin baþka bir ifadeyle odaklanýlan konularýn baþýnda kentsel dönüþüm, göç ve kentsel yenileme olduðu tespit edilmiþtir.

In this study, the publications in the Web of Science database on urbanization and cities in Turkey were submitted to a descriptive and bibliometric analysis. A total of 2370 studies, such as research articles, review articles, book chapters, and presentations with the full text of which were published, were examined, and the studies were classified according to years, countries, journals and authors. The obtained data were subjected to various analyzes such as co-author analysis, keyword analysis, co-citation analysis using the VOSviewer package program. As a result of all the studies, it has been observed that there has been a great increase in the number of studies and in the diversity of disciplines after 2010, although the studies on urbanization and cities in Turkey, in particular on the Web of Science database, started in the 1980s. It has been with the writers' 11 different language related literature courses, as well as an academic element in most of the literature articles. The main institutions conducting research on this subject have been ITU, METU, and Gazi University. Megaron, Planning and METU Faculty of Architecture Magazines have come to the fore in the sourcebased distribution of related studies. In the co-citation analysis, it has been determined that the most frequently referenced authors are Ýlhan Tekeli, David Harwey, and Çaðlar Keyder. In the analysis of the related studies’ keywords, it has been determined that the most used words are urban transformation, migration and urban renewal, in other words, the most focused topics.

1980’li yýllardan itibaren küreselleþme, teknolojik ilerlemeler, ekonomik, sosyal ve demografik deðiþimle birlikte coðrafi ve siyasi geliþmelerin de etkisiyle Türkiye’de mekansal örüntü deðiþmiþtir. Bu deðiþim sürecinde yerleþme sistemindeki il, ilçe merkezi kademelenmesi, kentsel, kýrsal alan veya tarým, tarým dýþý gibi ikilemler giderek ortadan kalkmýþtýr. Kýrsal alanýn olmadýðý bir yapý ve yönetim biçimi ile büyükþehirler yeniden tanýmlanmýþtýr. Yerleþmeler artýk sýnýrlarý belirgin olan yapýlar bütünü olarak deðil çeþitli yoðunluklardaki ve iþlevlerdeki aðlarýn bütünü olarak görülmektedir. Bu doðrultuda, Türkiye’de deðiþen yerleþme örüntüsünün irdelenmesi ve bu deðiþimin ana belirleyicilerinin ortaya çýkarýlmasý için TÜBÝTAK Kentleþme Programý Çaðrýsý kapsamýnda üniversite-kamu iþbirliðiyle çok ortaklý bir araþtýrma projesi geliþtirdik. “Ýzmir Örneði ile Türkiye'de Deðiþen Yerleþme Örüntüsünün Yorumlanmasý” baþlýklý Projemizi 15 Nisan 2018– 15 Ekim 2021 tarihleri arasýnda yürüterek tamam-ladýk. Projede, yerleþmeleri ve yerleþme örüntüsünü anlamak ve yorumlamak için Karmaþýklýk Kuramýnýn hem nicel hem de nitel araþtýrma yöntemleri içeren mikro-makro kavramsallaþtýrma temelli bir yaklaþým izledik. Bu yazýda, Ýzmir örneði üzerinden yerleþmelere iliþkin geliþtirdiðimiz bu Araþtýrma Projesinin ana hedefleri ile genel araþtýrma çerçevesi açýklanmýþtýr. Ýzmir kent bölgesi ve metropoliten alanýný farklý mekansal ve zamansal ölçeklerde inceleyen Projenin, kentsel temalarý (kentsel çevre, kentsel altyapý, kýrsal çevre, kentsel ulaþým ve kentsel dönüþüm), kavramlarý ve bulgularý ana hatlarýyla verilmiþtir. Buna ek olarak, planlama alanýnýn/kurumunun nasýl ve ne þekilde dönüþmesi gerektiði tartýþmasý da yazýnýn sonunda yer almaktadýr.

From 1980s, globalization and technological advances, and demographic, economic and social changes, together with effects of geographical and political developments, have transformed the settlement pattern in Turkey. Traditional settlement hierarchy as well as dichotomies between urban and rural or agricultural and non-agricultural areas has become obsolete. With legislative and institutional arrangements that includes rural areas but disregard them, greater (metropolitan) municipality definition has changed too. Now, instead of being a totality with clearly defined borders, settlements have also become a totality of networks with various densities and functions. In this context, a multi-partner Research Project within the scope of TÜBÝTAK Urbanization Program Call was developed in university-public agency cooperation. The Project titled “Interpretation of Settlement Pattern Changes in Turkey: The Case of Ýzmir” was carried out between April 15, 2018 and October 15, 2021. It was aimed to examine the settlement pattern changes in Turkey and reveal the main determinants of the transformation. In the project, an approach based on micro-macro level conceptualization of Complexity Theory, which includes both quantitative and qualitative research methods, was followed. This article represents main targets and general research framework of the Research Project, which exemplifies Izmir city region and metropolitan area at different spatial and temporal scales. Various urban themes (urban environment, urban infrastructure, rural environment, urban transportation and urban transformation), concepts and main findings of the project are outlined. The final section discusses how and in what ways the planning discipline/institution should be transformed in respect to Complexity Theory thinking.