The importance of rural planning in Turkey for the politicians and planners has increased considerably since the announcement of the Metropolitan Law in 2012. According to this law, the borders and authorities of local governments have been enlarged including districts and villages. Local governments have become responsible to bring all urban services and conduct planning activites in all the places within its borders. Local governments in Turkey whose lack of experience on rural planning are unquestinable have embraced Village Design Guides as a sole planning tool to manage the planning issues in rural areas. However Village Design Guides can not be enough to manage the development of the rural areas unless it is relationally developed with the other planning tools. This article aims to contribute to rural plannning literature and practice in Turkey as it introduces new planning tools in rural planning by focusing on the Erdek Yukarıyapıcı Village Design Guide Project. The first part of the article introduces new discussions within rural planning literature, different rural planning tools and experiences in other countries In the light of the discussions in the first part, the design principles, approach, methodology and the content of the project, have been defined for the Erdek Yukarıyapıcı village in the second part. Socio-spatial analysis of the village takes place in the second part too. Following part is about proposed planning tools which are called Village Design Framework, Village Design Guide and Action Projects respectively In this part the content of these tools are explained in detail. The last part a discussion takes place on the potentials of the proposed planning tools for further rural planning practices in Turkey.
Keywords: Erdek-Yukarıyapıcı, Rural Planning, Village Design Guide.Türkiyede 2012 yılında kabul edilen Büyükşehir yasası ile kırsal alan planlaması, politikacılar ve plancılar açısından giderek daha fazla önem kazanmıştır. Yasa ile birçok yerel yönetimin, yetki ve sorumluluk alanları genişlemiş, sınırları içindeki tüm alanlara kentsel hizmetler götürmekle ve plan yapmakla yükümlü olmuşlardır. Kırsal alanlara ilişkin planlama deneyimi olmayan yerel yönetimler için kırsal alandaki gelişmeleri yönlendirme konusunda imar planları dışında Köy Tasarım Rehberleri ise neredeyse tek araçtır. Ancak mekânsal düzenleme araçlarından sadece biri olan Köy Tasarım rehberlerinin farklı tür araçlarla birlikte düşünülmedikçe başarılı olması zordur. Bu makalenin amacı; kırsal alan planlamasında köy tasarım rehberlerinin yerini tartışmak, Erdek Yukarıyapıcı Köyü özelinde geliştirilen farklı mekânsal düzenleme araçları üzerinden, kırsal alanda planlama süreçlerini tartışmaya açmak, böylece de Türkiye’de kırsal alan planlaması literatür ve pratiğine katkıda bulunmaktır. Makalede ilk olarak kırsal planlamadaki eğilimler ele alınmış köy tasarım rehberleri ve kırsal mekana müdahale araçları farklı ülke deneyimleri üzerinden aktarılmıştır. Daha sonra, Türkiye’de kırsal yerleşme planlamasına ilişkin mevzuat ve yaklaşımlar aktarılarak Yukarıyapıcı Köyü için kırsal mekanı düzenleme araçları ve planlama ilkelerine ilişkin öneriler tanımlanmıştır. Bir sonraki bölümde yerleşmenin toplumsal/mekansal analizlerinde ve tasarım süreçlerinde kullanılan farklı yöntemler ile alana ilişkin elde edilen bulgular aktarılmıştır. Bunu takip eden bölümde bu bulgular ışığında Yukarıyapıcı Köyü için geliştirilen Köy Tasarım Şeması, Köy Tasarım Rehberi ve Eylem Projeleri olmak üzere farklı mekansal düzenleme araçları ayrıntıları ile aktarılarak, bu araçlar arasındaki ilişki ortaya konmuştur. Makalenin sonuç kısmında Erdek Yukarıyapıcı Köyünde yaşanan deneyimlerin yerel yönetimler ve ülkemizde sınırlı olan kırsal mekansal çalışmalar için nasıl bir altlık teşkil edeceği üzerine bir tartışma yer almaktadır.
Anahtar Kelimeler: Erdek-Yukarıyapıcı, Kırsal Planlama, Köy Tasarım Rehberi.