In the study, “Can an analysis method be developed by analyzing social and spatial segregation from the scale of the city to the scale of the building element? and "While developing an analysis method; can social and spatial segregation indicators be reached within the scope of closed housing settlements that are spatially integrated and segregated in the study area?" answers to the questions were sought. With the developed four-stage analysis method, social and spatial segregation is handled at different scales. The scope of the research; It consists of settlements in gated communities located in Başak, Başakşehir and Kayabaşı Neighborhoods in Başakşehir district. In the urban scale analysis of the spatial segregation in the first stage; Using the Depthmap program, which uses space syntax formulas, closed residential settlements were selected and this data was taken as a basis in the study. In the second stage; The social and spatial segregation in the identified settlements was made on the neighborhood scale by using qualitative content analysis over the slogans in the sales advertisements. In the third stage, social segregation was examined at the neighborhood scale with the analysis of real estate values. In the fourth stage; The physical features that cause spatial segregation in the selected settlements were analyzed from the settlement scale to the building element scale.It has been determined that social and spatial segregation will increase with the discriminating slogans used in advertisements, the differences between sales values, the barriers that are impermeable and cut off the visual communication.
Keywords: Başakşehir, gated communities; space syntax method; social and spatial segregation.Çalışmada “Sosyal ve mekânsal ayrışma, kent ölçeğinden yapı elemanı ölçeğine analiz edilerek bir analiz yöntemi geliştirilebilir mi?" ve "Bir analiz yöntemi geliştirilirken; çalışma alanındaki mekânsal olarak bütünleşen ve ayrışan dışa kapalı konut yerleşimleri kapsamında sosyal ve mekânsal ayrışma göstergelerine ulaşılabilir mi?" sorularına cevap aranmıştır. Geliştirilen dört aşamalı analiz yöntemi ile sosyal ve mekânsal ayrışma farklı ölçeklerde (kent, mahalle, yerleşim ve yapı elemanı ölçeği) ele alınmıştır. Araştırmanın kapsamını; İstanbul/ Başakşehir ilçesindeki Başak, Başakşehir, Kayabaşı Mahallelerinde bulunan dışa kapalı konut yerleşimleri oluşturmaktadır. Birinci aşamadaki mekânsal ayrışmanın kent ölçeğindeki analizinde; mekân dizimi formüllerini kullanan Depthmap programı kullanılarak bütünleşen ve ayrışan dışa kapalı konut yerleşimleri seçilmiş ve çalışmanın devamında bu veri temel alınmıştır. İkinci aşamada; tespit edilen yerleşimlerdeki sosyal ve mekânsal ayrışma durumu satış reklamlarında yer alan sloganlar üzerinden nitel içerik analizi kullanılarak mahalle ölçeğinde yapılmıştır. Üçüncü aşamada, emlak değerleri değerlendirme analizi ile sosyal ayrışma mahalle ölçeğinde incelenmiştir. Seçilen dışa kapalı konut yerleşimlerine ait emlak satış değerleri belirlenmiş ve sınıflandırma yapılmıştır. Dördüncü aşamada; seçilen yerleşimlerdeki mekânsal ayrışmaya neden olan fiziksel özellikler, yerleşim ölçeğinden yapı elemanı ölçeğine analiz edilmiştir. Reklamlarda kullanılan ayrıştırıcı sloganlar, satış değerleri arasındaki farklılıklar, geçirgen olmayan ve görsel iletişimi kesen sınırlayıcılar ile sosyal ve mekânsal ayrışmanın artacağı; Başak, Başakşehir ve Kayabaşı Mahalleri kapsamında tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Başakşehir, dışa kapalı konut yerleşimleri; mekân dizimi yöntemi; sosyal ve mekânsal ayrışma.