Doðu Akdeniz liman kentlerinin pek çoðunun geliþiminde ve bazýlarýnýn da bir iskeleden liman kentine evrilmesinde, on dokuzuncu yüzyýlýn özellikle Doðu Akdeniz’de yarattýðý üretim biçim ve iliþkilerindeki deðiþimin etkisini yadsýmak olanaksýzdýr. Ancak öte yandan, söz konusu kentlerin, ortak bazý yapýsal özellikler taþýdýklarý ve sahip olduklarý liman olanaklarý ile deniz üzerinden kurulan yeni bir iliþki aðý ve biçimini üreten birer aktör olduklarý görülür. Peki, özellikle on dokuzuncu yüzyýlýn ikinci yarýsýndan itibaren, Doðu Akdeniz’de artan ticaret ve nüfus hareketlerinin birer odak noktasý olan bu kentlerin, sahip olduklarý benzer yapýsal özellikler, yirminci yüzyýla kadarki süreçte nasýl bir geliþim ve deðiþim geçirmiþtir? Bu soru çerçevesinde, söz konusu kentlere iliþkin çeþitli çalýþmalar incelenerek, Doðu Akdeniz liman kentlerinin ortak yapýsal özellikleri ve on dokuzuncu yüzyýlda geçirdikleri benzerlik gösteren mekânsal deðiþim ele alýnmýþtýr.

The Mediterranean attracted researchers as a field of study due to its existence as the material space of reciprocal and regenerative relationships between human beings, their culture and nature, land and sea. The port cities in the Eastern Mediterranean region had been mostly discussed in relation to their economic relationships, owing to their geographic location, and to globalization processes. In this study, the spatial structure of the Eastern Mediterranean port cities in the nineteenth century is discussed. Accordingly hereby, the shaping of the urban structure of the Eastern Mediterranean port cities is discussed in the study with reference to the components of urban structure throughout different examples. Since most of the previous studies on Mediterranean port cities focus on their economical and social aspects, this study aims to contribute to these studies with a spatial perspective.

Farklý sosyolojik özellikleri ile mahalleler kent dokusunun en özgün parçasýdýr. Ayný zamanda temel bir planlama birimi olarak mahalle her zaman plancýlarýn ve kent vizyonerlerinin özel ilgi alanýdýr. Literatürde mahallenin genel bir tanýmý olmamakla birlikte mahalle sýnýrlarý hem öznel hem de nesnel olarak tanýmlanabilmektedir. 20. yüzyýlýn baþlarýndan beri, daha iyi ve yaþanabilir mahalleler oluþturmak amacýyla çeþitli teoriler ve modeller geliþtirilmiþtir. Sürdürülebilir kalkýnma kavramýnýn ortaya çýkmasý ile birlikte yer ve yerele vurgu saðlayarak mahalle planlamasý için yeni giriþimler yükseliþe geçmiþtir. Mahalle planlamasý hareketleri 20. yüzyýlýn baþýndan, günümüze kadar olan süreçte geliþirken, her planlama hareketi bir önceki yaklaþýmdan çýkan derslere göre geliþtirilmiþtir. Bu makalede de sürdürülebilir mahalle temelli komþuluk birimi planlama hareketleri (tarihsel süreçteki sýrasý; Bahçe Þehir, Mahalle Birimi, Modernizm, Neo-gelenesel, Eko-kentleþme ve EkoYer hareketleri) ilgili yazýndaki eleþtirileri ile karþýlaþtýrýlarak açýklanmýþtýr. Yakýn zamana rastlayan yaklaþým Ecodistrict olarak literatürde yer almaktadýr. Ecodistict kavramýnýn içeriðindeki yer ve yere vurgunun öncelikli olmasý nedeniyle makalede kavram EkoYer olarak kullanýlmýþtýr. EkoYer hareketinin diðer yaklaþýmlarýn sürdürülebilirlik hedefli sentezi, birçok Amerikan ve Avrupa kentinde de uygulama olanaðý bulmuþtur. Bu nedenle makalenin hedefi Türkiye’deki mahalleleri daha sürdürülebilir ve yaþanabilir kýlmak için EkoYer yaklaþýmý ile planlamanýn mümkün olabileceðidir. EkoYer yaklaþýmýnda kullanýlan sosyal, ekonomik, fiziksel bileþenler ile kriterler tanýmlanmýþ, daha sonra Analitik Hiyerarþi Süreci (AHS) yöntemi kullanýlarak Türkiye’de yere özgü sürdürülebilir mahalle EkoYer ajanda önerisi geliþtirilmiþtir. Bu amaçla, mahalle ölçeðinde sürdürebilir insan yerleþimleri tasarýmýný hedefleyen ve çerçeve niteliðinde içeriðe sahip olan EkoYer hareketinin ülkemizde uygulanabilirliði sonucuna varýlmýþtýr.

Neighborhoods with different sociological characteristics are the most original part of the urban fabric. At the same time, as a basic planning unit, the neighborhood is always of special interest to planners and city visionaries. Although there is no general definition of neighborhood in the literature, neighborhood boundaries can be defined both subjectively and objectively. Since the beginning of the 20th century, various theories and models have been developed to create better and livable neighborhoods. With the emergence of the concept of sustainable development, new initiatives for neighborhood planning have been on the rise with emphasis on place and locality. While the neighborhood planning movements have developed from the beginning of the 20th century to the present day, each process has been selected according to the lessons learned from the previous approach. In this article, sustainable neighborhood based neighborhood unit planning movements (historical order; Garden City, Neighborhood Unit, Modernism, Neo-traditional, Eco-urbanization and Ecodistrict movements) are explained by comparing with their criticisms in the related literature. The most recent approach is the Ecodistrict in the literature. Since the emphasis on the place and place in the content of the Ecodistict concept has priority, the concept has been used as the EkoYer. The sustainability-targeted synthesis of the other approaches of the Ecodistrict movement has also been implemented in many American and European cities. Therefore article’s goal, more sustainable neighborhoods in Turkey and that there may be possible with the planning ecodistrict approach to make livable. Ecodistrict approach used in social, economic, physical components defined criteria, then the Analytic Hierarchy Process (AHP) in Turkey, using the method of location-specific sustainable neighborhood ecodistrict the organizer of proposals have been developed. For this purpose, it is concluded that the ecodistrict movement, which aims to design sustainable human settlements at the neighborhood scale and which has a framework content, is applicable in our country.

Bu makale stratejik mekansal planlama sürecleri ile iliþkili olarak Türkiye’deki Bütünleþik Kýyý Alanlarý Yönetimi (BKAY) süreçlerini incelemekte ve bu süreçlerin özelliklerini stratejik planlama pratikleri ile birlikte açýklamayý hedeflemektedir. Dünyada ve Türkiye’de özellikle 1990’lardan sonra stratejik mekansal planlamanýn kapsamlý planlamaya alternatif olarak kentsel ve bölgesel planlama uygulamalarýnda etkili olmasýyla ortaya çýkmýþtýr. Bu planlama yaklaþýmý kapsamlý planlama ile karþýlaþtýrýldýðýnda daha esnek, eylem odaklý, katýlýmý destekleyerek ve karar alma süreçlerinde müzakereci olma özellikleriyle farklý seviyelerdeki devlet kurumlarýnýn farklý ölçeklerde birlikte çalýþmasýný (çok düzeyli yönetiþim) ve farklý sektörlerin iþbirliðini ön plana çýkarmaktadýr. Ancak, 2000’li yýllarda stratejik planlarýn uygulama süreçlerine entegre edilememesi, yetki karmaþasýndan doðan sorunlar, plan süreçlerini destekleyen eylem plan ve programlarýnýn eksikliði ile izleme ve deðerlendirme aþamalarýndaki yetersizlikler, bu planlarýn öneminin azalmasýna neden olmuþtur. Son yýllarda, stratejik mekansal planlama yaklaþýmýnýn kentsel ve bölgesel planlama süreçleri ile iliþkilendirilmeye çalýþýldýðý görülse de bu konuda yapýlan çalýþmalarýn yetersiz olduðu anlaþýlmaktadýr. Bu makalede, bir stratejik mekansal planlama süreci olarak BKAY ve Planlama sürecinin mevcut yasal, kurumsal yapý ve planlama süreçleri ile iliþkisi incelenecektir. BKAY süreçlerinde yer almýþ uzmanlarla yapýlan derinlemesine görüþmeler ýþýðýnda bu süreçlerin olumlu ve olumsuz yönleri belirlenerek, BKAY sürecinin yeniden etkinleþtirilmesi için yapýlmasý gereken düzenlemeler tartýþýlacaktýr. Bu görüþmelerden elde edilen çýkarýmlar ile kýyý alanlarý ve planlamasý ile mevcut düzenlemelerin iyileþtirilmesi için öneri planlama politikalarý ve programlarý geliþtirilebilecek; stratejik mekansal planlamanýn güçlü yönleri ile kýyý alanlarýnýn sürdürülebilir þekilde yönetimi arasýnda iliþki kurulabilecektir.

The purpose of this article is to evaluate Integrated Coastal Zone Management (ICZM) features and processes in relation to strategic spatial planning processes and practices in Turkey. Strategic planning processes have become effective in urban and regional planning and evolved as an alternative to comprehensive planning processes, in particular, in the 1990s. These processes are more flexible, action-oriented, participatory and deliberative, and they support planning activities that focus on collaboration of different levels of state institutions on various scales (multi-level governance) and sectors compared to comprehensive planning. In the 2000s, however, failure to integrate strategic plans into implementation processes, problems arising from the authority incompatibility, lack of action plans and programs that support planning processes and the inaptitude in monitoring and evaluation stages have reduced the significance of these plans. In recent years, while strategic spatial planning approaches are still associated with urban and regional planning processes, it is observed that the studies on this subject are insufficient. In this article, existing legal, institutional and planning structure of ICZM and Planning processes as significant strategic spatial planning processes will be analysed. The positive and negative aspects of ICZM processes and the possible re-enabling of ICZM processes will be discussed under the light of in-depth interviews with experts that are involved in ICZM processes in various cities in Turkey. The findings of the content analysis with these experts will offer an opportunity to develop new planning policies and programs for the improvement of current regulations regarding coastal area and planning, and to establish a relationship between the strengths of strategic spatial planning and sustainable management of coastal areas along with planning practices.

Dünya ticaretinde orta ve ileri teknoloji ürünlerinin toplam ticarete oraný hýzla artmaktadýr. Bu duruma uyum gösterebilme kabiliyeti, geliþen ülke ekonomilerinin baþarýsýný etkileyen önemli faktörlerdendir. Bundan dolayý her ülke dünya ekonomisindeki yerlerini güçlendirebilmek veya koruyabilmek için çeþitli politikalar geliþtirmektedirler. Özel ekonomi bölgeleri, ileri teknoloji üretimine yönelimi saðlamalarý, etkin yönetim yapýlarý, lojistik kabiliyetleri ve ARGE altyapýlarý nedeniyle bu kapsamda önemli bir araç olarak ortaya çýkmaktadýr. Konya Ovasý bölgesinde de özel ekonomi bölgelerinin kurulmasýna yönelik bir istek ve bu konuda çeþitli araþtýrmalar mevcuttur. Özel ekonomi bölgelerinin (ÖEB) nitelikleri ve kurgularý ülkeden ülkeye deðiþtiðinden, bölgenin güçlü ve zayýf yönlerinin ortaya konulmasý ilk aþama olarak görülebilir. Bu noktada bölge uzmanlarýnýn görüþlerinin yansýtýlmasý, bölgenin beklentilerinin anlaþýlmasýnda ve bölgeye özel ÖEB kurgusunun yapýlabilmesinde önemlidir. Bu gerekçelerden dolayý 129 davetli uzman ile bir çalýþtay gerçekleþtirilmiþ ve Ortak Akýl Platformu adýmlarý ile sistematik þekilde uzmanlarla GZFT analizi gerçekleþtirilmiþtir. Uzmanlar ile yapýlan çalýþmanýn ilk aþamasýnda GZFT çalýþmasý gerçekleþtirilmiþ, ikinci aþamasýnda ise belirlenen sýkýntýlara yönelik öneri geliþtirme çalýþmasý gerçekleþtirilmiþtir. GZFT çalýþmasýnýn sonucunda bölgenin konum avantajý, üretim kapasiteleri, maliyet avantajlarý gibi güçlü ve fýrsatlar ortaya çýkmýþ. Bürokrasi, kurumsallaþma, nitelikli istihdam, limana mesafe gibi baþlýklarýn ise tehdit veya zayýf yön olarak gösterilmiþtir. Bu çalýþma kapsamýnda elde edilmiþ olan bulgular bölgede kurulmasý muhtemel olan ÖEB’e yönelik beklentiyi ortaya koymuþtur. Bu nedenle, makale çalýþmasý ÖEB ile ilgili bir ön çalýþma olarak kurgulanmýþtýr.

The share of medium and high technology products in world trade is increasing rapidly. The ability to adapt to this situation is an important factor affecting the success of developing country economies. Therefore, each country develops various policies to protect its place in the world economy. Special economic zones (SEZ) are important tools in this context due to their orientation towards advanced technology production, effective management qualifications, logistics capabilities and R&D capabilities. There is also a discussion for the establishment of Special Economic Zones in Konya Region and there are various researches on this subject. Since the characteristics and the structure of special economic zones have changed from country to country, understanding of the strengths and weaknesses of the region can be regarded as the first stage. At this point it is important to reflect the views of the region experts, to understand the expectations of the region, and to make the special SEZ concept for the region. Due to these reasons, a workshop was held with 129 invited experts and a SWOT analysis was conducted with these experts in a systematic manner with the common knowledge platform steps. In the first phase of the workshop, the SWOT study was carried out. In the second phase, solution discussions for the determined problems in the first phase were carried out. As a result of the SWOT study, strong and opportunities such as location advantage, production capacities and cost advantages of the region emerged. Headings such as bureaucracy, institutionalization, lack of qualified employment and distance to the port are shown as threats or weaknesses. The findings obtained in this study revealed the expectation for the SEZ which is likely to be established in the region. For this reason, the article was designed as a preliminary study on SEZ.

Bu çalýþmanýn amacý Mersin ili Mezitli Ýlçesi genelinde Dünya Saðlýk Örgütü Yaþam Kalitesi Ölçeðini kullanarak saðlýk eþitsizliklerinin ortaya çýkmasýnda etkili olan kýrýlma noktalarýný ortaya koymaktýr. 18 yaþ ve üstündeki nüfusa mahalle bazýnda mahalle nüfusu, yaþ grubu ve cinsiyet gözetilerek uygulan toplam 1083 anket sonucunda bedensel, psikolojik, sosyal ve çevresel alan puanlarý açýsýndan bireyin mensup olduðu sosyal sýnýfý belirleyen tüm deðiþkenlerin yaþam kalitesi ölçeði üzerinde tanýmlayýcý etkisi olduðu gözlenmiþtir. Buna karþýn yaþanýlan mahallenin yaþam kalitesi ölçeði üzerinde doðrudan bir etkisi yoktur. Ancak mahallelerin homojen alanlar olmadýðý düþünüldüðünde, ayný mahalle içindeki mekânsal nitelik farklýlaþmalarý (saðlýk hizmetlerine kolay eriþim, yeterli yeþil alan varlýðý, yeterli gölgelik alan varlýðý) yaþam kalitesi alan puanlarýný etkilemektedir. Buna ek olarak bazý konut kullaným kolaylýklarý da (konutun mülkiyeti, konutta kullanýlan ýsýnma biçimi, evdeki oda sayýsý, evde kullanýlan içme suyu kaynaðý, konutu kullanma süresi) yaþam kalitesi alan puanlarý üzerinde fark yaratan bir etkiye sahiptir. Dolaysýyla bireyin sýnýfsal konumu hem doðrudan hem de konutun kullaným kolaylýklarý ve çevresel olanaklar gibi dolaylý yollardan yaþam kalitesi ölçeðini etkilemektedir.

The purpose of this study is to reveal the breaking points which are effective in the emergence of health inequalities by using the World Health Organization Quality of Life Scale in Mersin province, Mezitli District. As the result of 1083 questionnaires in total applied to the population aged 18 years and over by considering neighborhood population, age group and gender it was observed that all the variables determining the social class status of the individuals have a determinative effect on the quality of life scale in terms of physical, psychological, social and environmental field scores. On the other hand, there is no direct effect of neighborhoods on quality of life scales. However, when neighborhoods are not considered to be homogeneous areas, spatial quality differences within the same neighborhood (easy access to health care services, adequate green space availability, adequate sheltering assets) affect quality of life scores. In addition, some housing conveniences (ownership of the house, the type of heating used in the house, the number of rooms in the house, the source of drinking water at home, the duration of use of the house) have an influence on the quality of life scores. Thus, the individual’s class position influences the quality of life scores both directly and indirectly such as convenience of the home and environmental facilities.

Sosyo-mekansal ayrýþma, kentler için her zaman büyük bir olgu olmuþtur ve kentlerin sosyal ve mekansal çevresi küreselleþme temelli hegemonyaya paralel olarak dönüþürken ve yeniden yapýlanýrken daha da önem kazanmaktadýr. Bu çalýþma, Ankara ilinde eðitimin sosyo-mekansal ayrýmýnýn 2008’den 2014’e kadar 478 Ankara mahallesi için ve sýrasýyla birincil, ikincil ve üçüncül olmak üzere üç eðitim seviyesi için tartýþýlmasýný maçlamaktadýr. Bu kapsamda, tüm eðitim düzeylerinin mekansal daðýlýmý ve mekansal baðýmlýlýðý analiz edilmiþtir. Sonrasýnda, tüm eðitim seviyelerinin mekansal daðýlýmý ve mekansal baðýmlýlýðýn mekansal olarak nasýl deðiþtiði tahmin edilmiþtir. Mekansal veri analizleri, mekansal ayrýþma yöntemleri ve mekansal istatistik yöntemleri gibi ileri mekansal analizler, Ankara’da eðitimsel ayrýmcýlýðýn mekansal dinamiklerini ortaya çýkarmak için kullanýlmýþtýr. Bu çalýþma, önemli sonuçlarý ortaya koymaktadýr (i) her eðitim seviyesinin farklý eðilimlere sahiptir ve sosyo-mekansal ayrýþmada mekansal baðýmlýlýk paternleri belirgindir, (ii) yüksek öðretim eðitim seviyesinin hýzlý bir düþüþ eðilimine sahiptir, (iii) güney-kuzey düalizminin yeniden yapýlanmýþtýr.

Socio-spatial segregation has always been a big phenomenon for cities and it is getting more crucial while the social and spatial environment of cities transforming and restructuring in line with the hegemony of globalization. This study aims at discussing the socio-spatial segregation of education in Ankara city for 478 Ankara neighborhoods from 2008 to 2014 regarding the three education levels, primary, secondary and tertiary, respectively. To do so, we analyzed the spatial distribution and spatial dependency of the socio-spatial segregation of all education levels. Then, we estimated how the spatial distribution and spatial dependency of the socio-spatial segregation of all education levels are evolved, spatially. Advanced spatial analyses methodologies like the exploratory spatial data analyses, segregation measures, and spatial statistics methods are used for uncovering the spatial dynamics of educational segregation in Ankara. This study reports significant results (i) each educational level have different trends and spatial dependency patterns are apparent in the socio-spatial segregation, (ii) tertiary education level has a fast decreasing trend, (iii) the south-north dualism restructured.

Kentsel taþýmacýlýkta önemli bir yeri olmasýna raðmen minibüs ve ara toplu taþýma sistemleri Türk yazýnýnda yeterince yer bulamamýþtýr. Ýhtiyaçlarý karþýlan(a)mayan ve hýzla büyüyen kentsel nüfusun ihtiyaçlarýna cevap olarak ortaya çýkan minibüs taþýmacýlýðý, kendiliðinden ve enformel geliþen bir kent kültürüne de ýþýk tutmasý açýsýndan önemlidir. Doðasý gereði belirsizlik ve kuralsýzlýðýn etkin olduðu minibüs taþýmacýlýðý kiþisel güvenlik ile ilgili kaygý ve korkularý arttýrýcý etkiye sahiptir. Bu makale, Ocak ve Þubat 2018’de gerçekleþtirilen odak grup çalýþmalarýnda elde edilen veriler ýþýðýnda güvenlik algýsý ve güvenlik algýsýný etkileyen etmenleri ortaya çýkarmayý hedeflemektedir. Bu çalýþma güvenlik algýsýnýn; bir sistemin nasýl çalýþtýðýnýn ve özgün niteliklerinin anlaþýlmasý için anahtar nitelikte olduðunu savunmaktadýr. Çalýþma bulgularý, görüntü ve konforun güvenlik algýsýný etkileyen önemli faktörler olduðunu ortaya koymuþtur. Görsel, iþitsel ve kokusal uyaranlar minibüsün özel bir iþletme olduðunu vurgular nitelikte olduðundan yolcular minibüste, bir toplu taþýma sisteminde özel mekan kurgusuna maruz kalmakta, bu da güvenlik algýlarýný olumsuz etkilemektedir. Çalýþmadan elde edilen bir önemli bulgu da katýlýmcýlarýn minibüs taþýmacýlýðýný tercih deðil mecburiyet olarak tarif etmeleri ile ilgilidir. Odak grup tartýþmalarýnýn açýk bir þekilde ortaya koyduðu üzere katýlýmcýlar kendi korku ve rahatsýzlýklarýný hafifletebilmek için stratejik taktikler geliþtirmekte, yolculuklarý ile ilgili hal ve tavýrlarýný; inmesi gereken durakta inmemek, seyahat zamanlamasýný deðiþtirmek gibi güvenlikle ilgili yeni kýrýlganlýklar geliþtirmelerine sebep olan belirli deðiþiklikler yaparak modifiye etmektedirler. Esneklik, büyüklük ve sunduðu hizmet açýsýndan deðerlendirildiðinde minibüs taþýmacýlýðýnýn potansiyelleri olduðu kadar zayýf yönleri de bulunmaktadýr. 32 milyon günlük yolculuk hacmi olan metropoliten bir þehirde, basit bir arz-talep dengesine dayalý olarak geliþmiþ enformel bir sistemin dinamiklerini anlamak önemlidir. Minibüs taþýmacýlýðý, yolcu taleplerini, kentin mekânsal sýnýrlýlýklarýný ve ulaþým planlamasý mekanizmalarýný anlamak için önemli bir araþtýrma sahasýdýr. Minibüs taþýmacýlýðýnýn iyileþtirilmesine yönelik çalýþmalar verimli olmayacaktýr; ancak bu sistemin derinlemesine bir analizinin yapýlmasý, mevcut toplu taþýma sistemlerinin geliþtirilmesi için bir araç olma potansiyeli taþýmaktadýr.

Minibüs, as well as other intermediate public transportation systems, continue to be a much-neglected field of study in Turkey despite its significance in urban transportation. Having evolved in response to unmet needs of a growing urban population, minibüs provides a remarkable insight about an adventitious and informal urban culture. The uncertain and irregular nature of minibüs, as an intermediate public transportation system, generates fears and concerns about personal safety. Moving from a series of focus group studies conducted in January and February 2018, this paper claims that the examination of perception of safety of passengers is key to understanding the operation and the distinctive features of this specific intermediate public transportation system. Research findings indicate that the appearance of minibüs and the comfort of passengers are critical in people’s perception of safety. As visual, audio and olfactive stimuli represent minibüs as a private enterprise, the passengers are torn between the conception of using a public transportation and being exposed a setting that intimidates them for the sake of a shorter or a cheaper ride. One crucial finding derived from the focus group study is that participants describe minibüs as a compulsion rather than a preference. It also became clear that they have adopted various tactics to facilitate their state of discomfort and fear such as getting off at far-out places or choosing a different time of the day for travel. However, these tactics pave the way for new vulnerabilities. It appears to be obvious that the flexibility, the size and the range of service provided by the minibüs have its own potentials and weaknesses. In a metropolitan city of a daily commuting volume of 32 million, it is important to learn from this informally developed system relying on a basic supply-demand chain. As it is, minibüs is an important research field to understand the needs of the passengers, limits of city’s land use and transportation planning mechanisms. Arguably – as long as minibüs remains to a private establishment, efforts to overcome its weaknesses will remain frantic. However, its careful analysis can be an effective tool to improve the existing formal public transportation.

Bu çalýþma, turizm odaklý bir geliþim senaryosunda turizmden herhangi bir fayda saðlayamayacak kadar karar verme sürecinden soyutlanabilen yerel iþletmelerin turizm geliþmesine yönelik tavýr ve tutumlarýný görünür kýlmayý hedeflemektedir. Bu amaçla Ýstanbul’un önemli doðal ve kültürel kaynaklarýndan biri olan Boðaziçi Bölgesi’ndeki eðlence, yiyecek ve içecek hizmeti veren yerel iþletmelere anket uygulanmýþtýr. Araþtýrmanýn evrenini Boðaziçi Bölgesi’nde soyut ve somut kültürel mirasý ve doðal mirasý ile ön plana çýkan 26 mahalledeki iþletmeler oluþturmuþtur. Ýþletmelerin turizm müdahalelerine karþý davranýþ ve tutumlarýný ölçebilmek için elde edilen veriler Temel Bileþenler Analizini (TBA), “Aðýrlýklandýrýlmýþ Doðrusal Kombinasyon Yöntemi (WCL)” kullanýlarak analiz edilmiþtir. Bu analizler sonucu, yerel iþletmelerin turizm odaklý davranýþ ve tutumlarýný belirleyen yedi adet faktör belirlenmiþtir. Bu faktörler “turizm odaklý stratejiler”, “turizmin algýlanan olumlu etkileri”, “rekabetçi çevre koþullarý”, “sosyo- ekonomik çevre koþullarý”, “yere baðlýlýk”, “sosyo kültürel çevre koþullarý“, turizmin algýlanan olumsuz etkileri” olarak adlandýrýlmýþtýr. Yerel iþletmelerin turizme karþý davranýþ ve tutumlarýný belirleyen en önemli faktörün “turizm odaklý stratejiler” olduðu görülmüþtür. Sonuç olarak yerli ve yabancý giriþimcileri kente çekmek üzere yapýlan müdahalelerin mahalledeki sosyo-ekonomik ve fiziki dokusunda bir deðiþim meydana getireceði ve bu deðiþimin mahallenin özgün kimliðinin de deðiþmesine ve hatta hem mahalle sakinlerinin hem de yerel iþletmelerin giderek yerlerinden edilmelerine neden olan bir soylulaþma sürecini tetikleyeceði unutulmamalýdýr. Bu ise kent hakký ve yerel kimlikle ilgili pek çok problemi de beraberinde getirecektir. Bu çalýþma, sürdürülebilir ve adaletli bir kentsel geliþme için yerel halký ve yere özgü deðerleri gözeten kamu politikalarýna ihtiyaç olduðunu ortaya koymaktadýr.

This study, therefore, aims at revealing reactions and attitudes towards tourism, of local enterprises, which are excluded from the decision-making process to the extent that they can get no benefits in a tourism-oriented development scenario. To that end, a questionnaire conducted on local food-beverage and accommodation enterprises at Bosporus Site, which is a significant natural and cultural asset of Istanbul. Population of the research consist enterprises at 26 neighborhoods, which stand out with their cultural and natural heritage. In order to measure reactions and attitudes of enterprises to tourism interventions, obtained data was analyzed through “Principal Components Analysis (PCA)”, “The Weighted Linear Combination Method (WCL)”. Seven factors as determinants of local enterprises’ reactions and attitudes towards tourism were concluded from the analysis. Those factors were respectively named “tourism- oriented interventions,” “positive influences of tourism”, “competitive environmental conditions”, “socio -economic environment perception”, place attachment”, “socio-cultural environment perception,” and “negative influences of tourism.” It was found that “tourism- oriented interventions” is the factor most determining local enterprises’ reactions and attitudes towards tourism. To conclude, it should be remembered that interventions made in order to attract local and foreign entrepreneurs to the city will change the socio-economic and physical texture of the neighborhood, and such a change, in turn will trigger a gentrification process which will also change authenticity of the neighborhood and will even pave the way for the gradual displacement of both inhabitants and local enterprises. That will bring along many problems regarding the right to the city and local identity. This study shows that public policies safeguarding local people and indigenous values are required for a sustainable and fair city development.

Bir kentin zaman içerisinde uðradýðý deðiþimin, geliþme yönünün ve arazi kullanýmlarýndaki deðiþim eðilimlerinin simülasyonlarla belirlenmesi ile geleceðe yönelik tahminler yapmak etkili bir planlama çalýþmasýnda oldukça önemlidir. Mevcut literatürde, kentlerin çevreye yayýlýmý; Hücresel Öziþlem, Çok Ajanlý Sistemler, Yapay Sinir Aðlarý gibi karmaþýk sistem modelleme teknikleri ile modellenmektedir. Hücresel Öziþlem bu yöntemlerin en çok uygulananlarýndan biridir. Kentsel mekanýn zamanda uðradýðý deðiþim ve CBS’de Hücresel Öziþlem (HÖ) yöntemiyle tahminlenmesi önemi artan bir konu olmuþtur. Ülkemiz gündeminde yer alan köprü, tüp geçit, vb. projelerin kendileri kadar önemli ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri vardýr. Özellikle bu tür mega-projelerin kentsel rantlara olduðu kadar, planlama süreçlerine de olumlu/olumsuz ikincil ve sinerjik etkileri bulunmaktadýr. Bu tür etkilerin gelecekte ne olacaðý da planlama açýsýndan ayný derecede önemlidir. Ancak, mega-projelerin kentsel ranta söz konusu yöntemle etkisinin ele alýnmasý oldukça yenidir. Rayiç bedel ve rantý belirleyen parametreler hakkýnda emlakçý görüþleri veri alýnarak Ýzmir Ýnciraltý’ndan geçmesi planlanan Ýzmir Körfez Tüp Geçiþ Projesinin (ÝKTG) HÖ ile üç olasý senaryo bazýnda ve 2016’dan sonra beþer yýllýk dönemlerde rant etkileri simüle edilmiþtir. Yöntemin iþleyiþ sýnamasý yapýlmýþ, Ýnciraltý bölgesindeki rantlarýn geleceðe iliþkin verisi üretilmiþtir. ÝKTG’nin, bölgenin hangi noktalarýna güçlü etkide bulunabileceði gözlemlenmiþtir. Böylece, büyük projelerin olasý rant etkisi ile ilgili planlamanýn yararlanabileceði ve ileride yazýlýma dönüþtürülebilecek elveriþli bir araç geliþtirilmiþtir.

Using simulations and perform predictions with results of the simulation to discover the changes in cities over time, the direction of growth and tendency of change patterns is pretty vital for an effective planning study. In the current literature, the sprawl of cities to their closer environs have in general been modeled by complex methods such as Cellular Automata, Multi-agent Systems and Artificial Neural Networks. Cellular Automata is one of the most common of these methods. Urban spatial change and its simulation by GIS-based Cellular Automata (GCA) is a trending issue. Such mega-projects as the bridge and tube-tunnel projects, etc., which are at the agenda of our country, are supposed to have quite important socio-economic and environmental impacts as well as the importance given to the traffic relief and transportation. These big project are known to have the secondary and synergetic impacts on urban rental values, too, and also positive and negative effects on the planning process.However, estimation of urban rent impacts of mega-projects through the method is quite new. Using data of current land values and realtor opinions on determining rent parameters, rent impacts were estimated for Izmir Bay Tube-Tunnel Project (IBTT) for three scenarios and 5-year periods after 2016. The method utility was tested for Inciraltý region, and which locations would be significantly affected by the IBTT were detected. A useful instrument that the planning can use to know rent impacts of big projects, which can be a software application in the future, was developed.