Kamu Hukuku ile Özel Hukuku Çatýþtýran Protokole-Baðlý Planlama: ‘Ýzmir Basmane Dünya Ticaret Merkezi’ Vakasý

Bu makalede Ýzmir kamuoyunda Basmane Çukuru olarak bilinen bir parselin hikâyesini uç-örnek olay yöntemiyle ele alan bir araþtýrmanýn bulgularý sunulmaktadýr. Parsel, metin boyunca “Arsa” olarak adlandýrýlmýþtýr. 1997 yýlýna kadar kamu mülkiyetinde bulunan Arsa bir protokol uyarýnca kat karþýlýðý inþaat sözleþmesi kurularak kýsmi özelleþtirme giriþimine konu olmuþ, ardýndan planlama süreçleri, yargý kararlarý, sermaye hareketleri gibi olaylar neticesinde çözülemeyen bir kentsel soruna dönüþmüþtür. Arsa sorunu, 2016 yýlýnda yeni bir sermaye grubunun giriþimi ile Ýzmir kamuoyunun gündemine tekrar yerleþmiþtir. Çeþitli nedensel açýklamalarýn olasý olduðu bu kapsamlý olaylar örgüsü içinde, planlama yazýnýnda yer almayan bir planlama olgusu dikkat çekicidir. Raci Bademli’nin Plan, Program, Proje, Politika, Para olarak tanýmladýðý ve meslek çevresinin aþina olduðu planlamanýn 5 P’sine eklenmesi gereken bir boyut daha olduðu bulgulanmýþtýr: Protokol. Bir projeyi gerçekleþtirmek için taraflar arasýnda yapýlan bu anlaþma türü Arsa örneðinde kat karþýlýðý inþaat sözleþmesi biçiminde hazýrlanmýþ ve imar planý kararlarýnýn belirleyicisi olmuþ, imar hukuku ile borçlar hukuku arasýnda çatýþmalý bir ara kesit ortaya çýkarmýþtýr. Makalede aktarýlan örnek olay araþtýrmasýnýn bulgularý, iletiþimsel planlama yaklaþýmýna temel oluþturan “müzakere” ve “katýlým” kavramlarý etrafýnda kurulu hakim söylemin sýnýrlarý ve imkanlarýný göstermesi bakýmýndan da bir tartýþma zemini oluþturmaktadýr.

Clash of Public Law and Private Law as Results of Protocol – Governed Planning: The ‘Ýzmir Basmane World Trade Center’ Case

This article presents findings of an extreme-deviant case study about a single parcel which is known as The Basmane Hole. The parcel is named as “The Land” through the text. The Land which was a public property until 1997 was partially privatized via in-return-for-flats type of a protocol. Following several planning processes, jurisdiction and capital mobilizations, The Land transformed into an unresolved urban question. By the year 2016, The Land stands at the city’s agenda after initiation of a new investment group. Besides the fact that various causal explanations are possible within the complexity of events, a crucial planning phenomenon which is not thoroughly referred in planning literature appeared in The Land case. Research argues that the five dimensions of planning proposed by Raci Bademli (plan, programme, project, policy, pecuniary) requires a sixth one: Protocol. This mode of agreement among shareholders aiming to achieve a concrete project is formed as an in-return-for-flats type, and determines planning codes to a significant extent, yet resulted in conflict between planning law and law of obligations. Findings of the research also provide a ground for necessary debate regarding the limits and potentials of communicative planning approach that is the dominant discourse in planning circles revolving around concepts of negotiation and participation.