Ýpotekli Konut Kredilerinin Türkiye’de Finansallaþmaya Etkisi

Ýnþaat sektörü ve onu besleyen diðer sektörlerin oluþturduðu ekonominin önemi bu sektörlerin finansal araçlarla iliþkilerinin geliþmesi sonrasýnda daha da artmýþtýr. Finansallaþma sürecinin baþlamasý ve hýzlanmasý ile kentsel mekanýn þekillenmesinde finans kurumlarýnýn etkileri daha önce olmadýðý seviyelere gelmiþtir. Finansallaþma tartýþmalarýnýn coðrafya ve þehir planlama uzmanlarýnýn odaðýna girmesi Amerika Birleþik Devletleri’nde 2007’de baþlayan ekonomik kriz ile oldu. Bu krizin çýkýþ sebebi olan mortgage pazarýna baðlý türev piyasalarýn çökmesi sonrasýnda mortgage sistemi ve kent mekaný finansallaþma çalýþmalarýnda öne çýkmaya baþlamýþtýr. Bu çalýþmalarýn erken kapitalistleþmiþ ülkelerde yoðunlaþmýþ olduðu görülmektedir. Buna karþýn Türkiye gibi geç kapitalistleþen ülkelerde de finansallaþma süreci yaþanmaktadýr ve bu süreci kentsel mekanda gözlemleyebilmek mümkündür. Bu baðlamda çalýþma finansallaþma tartýþmalarýna 2001 ekonomik krizi sonrasý Türkiye’sinde yaþanan neoliberal reformlara, kamu politikasý ve konut piyasasýndaki geliþmeler üzerinden bakarak katkýda bulunmayý amaçlamaktadýr. Çalýþmada tek bir yöntemin saðlayamayacaðý baþka seçenekler sunmasý sebebiyle karma yöntem belirlenmiþtir. Ýlk basamakta ipotekli krediler baþta olmak üzere kredi sistemine iliþkin veriler toplandý. Daha sonra ise bu verilerin yol göstericiliðinde niteliksel görüþmeler yapýlandýrýlarak derinlemesine mülakatlar gerçekleþtirildi. Çalýþma ilk aþamada sorunu ortaya koymakta, daha sonra metodolojiyi anlatmaktadýr. Sonrasýnda ise kent mekanýný ipotekli konut kredilerini odaða alarak finansallaþma kavramý hakkýnda kýsa bir tartýþma sunulmaktadýr. Aktarýlan literatür incelemesi Türkiye’nin yaþadýðý finansallaþma deneyiminde konutun hangi yönlerden etkilendiðini tespit edebilmek için analitik bir temel saðlamayý amaçlýyor ve konu, geç kapitalistleþen ülke Türkiye’nin finansal baþkenti olarak adlandýrýlan en büyük metropolü Ýstanbul örneðinde inceleniyor. Ýpotekli konut kredisi sistemi olkuça yeni olan ve dolayýsýyla sistemin hacmi sektörün istediði düzeyde olmayan Türkiye gibi geç kapitalistleþen bir ülkede hýzla artan hanehalký borçluluðunun yeni bir ekonomik krize sebep olup olmayacaðý da araþtýrýlmayý beklemektedir.

The Impact of Mortgage Loans on the Financialization Process in Turkey

The importance of the economy created by the construction sector and the related sectors that support it has become more significant since the growth in the use of financial instruments. The influence of financial institutions has reached an unprecedented level in the shaping of the urban space with the implementation and acceleration of financialization. Geography and urban planning specialists have been at the center of the debate over financing in the United States as a result of the economic crisis that began in 2007. After the collapse of derivative markets due to the mortgage market, which was the principal cause of the crisis, the mortgage system and the urban space began to come to the forefront of financialization studies. These studies seem to be concentrated on the early capitalist countries. However, there is also a financialization process occurring in late capitalist countries such as Turkey, and this process can be observed in urban spaces. The present study aims to contribute to the financialization debates from this point of view, by evaluating neoliberal reforms, public policy, and housing market developments that were implemented in Turkey after the 2001 economic crisis. A mixed method of analysis was applied, as it offered options a single method cannot provide. This study first describes the problem, and then the methodology is explained. A brief discussion of the concept of financialization is presented, focusing on the urban space and mortgage loans. A literature review provides an analytical basis for assessing how the housing sector in Turkey is affected by the process of financialization, and the case of Istanbul, called the financial capital of Turkey, is examined. In a late capitalist country such as Turkey, where the mortgage market volume is quite new and thus not at a level that the sector desires, the possibility that the rapidly increasing amount of household debt will cause a new economic crisis should be investigated.