Yapýlý Çevrelerde Zamana Baðlý Mekansal Deðiþimin Analitik Olarak Ölçülmesi ve Görselleþtirilmesi: Ýstanbul Beyazýt Meydaný Örnek Alan Ýncelemesi

Tobler’in “Birinci Coðrafya Kanunu” birbirine yakýn mekansal unsurlarýn, uzak unsurlara göre birbirleriyle daha iliþkili olduðunu belirtir. Diðer bir deyiþle, birbirine yakýn bileþenler veya parçalar arasýnda birbirine uzak bileþenlere veya parçalara kýyasla daha yakýn bir iliþki vardýr. Bu ayný zamanda yapýlý çevrenin iliþkisel bir süreç içinde topolojik olarak vücud bulduðunu ve toplam mekansal oluþumun belli bir bütünlük derecesi ortaya çýkardýðýný ifade eder.
Bu araþtýrma, C. Alexander’ýn “Ölçek Dereceleri” bütünlük özelliðini C. Shannon’ýn “Shannon Bilgi Enropisi” ile birlikte morfolojik bir çeviri arayüzü olarak kullanarak veri elde etmekte ve bu yolla mekansal bir formun barýndýrdýðý belirsizliði ve düzensizliði ölçmeye izin vermektedir. Verilen bir bilgiyi ölçme yöntemi olarak Shannon’ýn bilgi entropisi teorisi bu araþtýrmada yapýlý çevrelerin çok ölçekli baðlamlarýnýn taþýdýðý belirsizlik ve düzensizliklerinin ölçülmesinde kullanýlmaktadýr. Sonuçlar incelenen örnek yapýlý çevrenin bütünlük derecesini açýklamada kullanýlmaktadýr. Son 60 yýlda geçirdiði yýkýcý kentleþme, yaklaþýk 50 hektarlýk yakýn çevresiyle birlikte Beyazýt Meydaný’nda dikkate deðer bir deðiþime yol açtý. Bu deðiþimi, geliþtirilen yöntem ile ölçmek amacýyla, ham veri olarak 1946 ve 2013 yýllarýna ait bina ayak izleri vektörel verisi kullanýldý ve çok-ölçekli analizler sonucunda elde edilen sonuçlar meydanýn son 60 yýlda toplam bütünlüðünün, toplam entropy-iqr deðerinin 0,77’den 1,02’e çýkarak, önemli oranda azaldýðýný ortaya koymaktadýr. Örnek alan analizleri sonuçlarý meydanda yapýlan deðerlendirmelere ait raporlarýn tespitlerini desteklemekte ve bu tespitler tarafýndan doðrulanmaktadýr. Alanda yapýlan deðerlendirmeler ayrýca renk-kodlamasý görselleþtirmesi sonuçlarýyla da tutarlýlýk arz etmektedir.

Analytical Measuring and Visualization of Spatio-Temporal Change in Built Environments: Beyazýt Square Case Study Area in Istanbul

Tobler’s First Law of Geography states that nearby things are more related than distant things. In other words, there is a close relationship between nearby things compared to distant things. This also implies that built form is in a relational process in its topologic embodiment and the overall spatial form emerges a certain degree of wholeness. Mediating C. Alexander’s “levels of scale” property as a morphologic translation interface and using Shannon’s Entropy theory as a data-mining method, this study allows revealing the degree of uncertainty and disorderliness that a certain spatial complexity embodies. Shannon’s Entropy, a method of measuring the information, has been employed in this study in measuring the state of uncertainty and disorderliness conveyed through the multi-scalar context of built configuration across scales. Results have been hypothesized to correlate with the degree of wholeness, in other word completeness, of the case built area. Beyazit Square with its 50-hectare environs in the Peninsula of Istanbul has been selected as the case area due to the remarkable change that the square experienced through a harsh urbanization over the last sixty years. Building footprints belonging to two time periods have been used as raw data. Multi-scalar analyses conducted upon the data of 1946 and 2013 revealed that the wholeness of the square has deteriorated, from 0,77bit to 1,02bit entropy level within last sixty years. This finding is being verified by the remarks of the spatial assessments done for the square and visualized by the color-coding way of data-visualization.