Kartografik Analiz ve Rehberli Gezi Yöntemleriyle Peyzaj Deðiþiminin Tespiti: Ýzmir Selçuk Örneði

Ýnsan ve doða arasýndaki karmaþýk iliþkilerin bir ürünü olan peyzajýn, zamansal olarak deðiþiminin çoklu yöntemlerle tespit çalýþmalarý son 30 yýlda ön plana çýkmýþtýr. Konu farklý disiplinlerin kendi yöntem ve teknikleri ile açýklanmaya çalýþýlmýþ ve bu kapsamda farklý teorilerle geliþmiþtir. Bu makalenin amacý peyzajdaki deðiþimi niteliksel ve niceliksel olmak üzere çoklu yöntemler ile tespit ederek, peyzajdaki deðiþim süreçlerinin belirlenmesi ve bunlarýn nüfus verileri ve planlar kapsamýnda deðerlendirilmesidir. Bu amaçla 1957’den 2009’a kadar olan zamansal süreçte, Ýzmir’in Selçuk ilçesinin kent merkezi ve yakýn çevresini kapsayan çalýþma sýnýrlarýndaki peyzaj deðiþimi; niceliksel olarak kartografik analiz, niteliksel olarak rehberli gezi yöntemi ile tespit edilmiþtir. Araþtýrma alaný niceliksel olarak yapay alanlar, tarým alanlarý, meyve bahçeleri/zeytinlik alanlar ve diðer olmak üzere 4 arazi örtüsü/kullaným biçimine göre sýnýflandýrma yapýlmýþtýr. Bu kapsamda elde edilen sonuçlar ile çalýþma alanýn alansal (ha), istatiksel ve mekansal deðiþimleri tespit edilmiþ ve niceliksel olarak kentleþme, tarýmda yoðunlaþma, yeniden bitkilenme ve stabil olmak üzere 4 deðiþim süreci belirlenmiþtir. Çalýþmanýn niteliksel yönteminde ise saha çalýþmasý ile 15 rehberli gezi yapýlmýþtýr. Peyzajýn deðiþimine dair rehberlerden elde edilen bilgiler ise tarým alanlarýndaki deðiþim, meyve bahçeleri/zeytinlik alanlarýn deðiþimi, yapay yüzeylerin deðiþimi ve peyzajdaki diðer deðiþimler olmak üzere 4 tematik baþlýk altýnda deðerlendirilmiþtir. Bu deðerlendirme sonucunda ise peyzajdaki deðiþim mekansal olarak tespit edilerek haritalandýrýlmýþ ve kentleþme ve stabil olmak üzere 2 deðiþim sürecine referans verdiði görülmüþtür. Araþtýrma sonucunda niceliksel ve nitelikel yöntemlerden elde edilen bulgularýn karþýlaþtýrýlmasýnda her iki yöntemin eksikliklerinin birbirlerini tamamlayarak giderdikleri görülmüþtür. Bu kapsamda baþta arazi örtüsü /kullanýmýndaki deðiþim olmak üzere çoklu yöntemler kent çalýþmalarýnda da bir fýrsat yaratacaðý görülmektedir.

Detection of Landscape Change with Cartographic Analysis and Commented Walk Methods: The Case of Ýzmir-Selçuk

Multiple methods of determining the temporal change of landscape which is a product of the complex relations between man and nature have been the foreground in the last 30 years. The issue has been tried to be explained by its own methods and techniques of different disciplines and it has developed with different theories in this context. The aim of this article is to determine the changes in landscape by using multiple methods, to determine the change processes in the landscape and to assessment them within the scope of population data and plans. For this purpose, landscape changes from 1957 to 2009 in the study area which is covering the city centre of Ýzmir Selçuk district and surroundings of the city centre were quantitatively determined by cartographic analysis and qualitatively by commented walk methods. The research area was classified according to 4 land use/land cover type, including artificial field, agricultural areas, fruit gardens/olive grove areas and others. Within this scope, statistical and spatial changes of the study area were determined and 4 change processes were defined quantitatively as urbanization, increased cultivated land, re-vegetation and maintenance of land cover (no change). For the qualitative part of the study, commented walks were carried out with 15 people. The information obtained from the guidelines was evaluated under 4 thematic headings: change in agricultural areas, change of fruit gardens/olive grove areas, change of artificial field and other changes in landscape. As a result of this evaluation, the change in the landscape has been spatially determined and mapped, and it has been seen that it refers to 2 change processes as urbanization and maintenance of land cover (no change). As a result of the research, it was seen that the deficiencies of both methods were complementary to each other in comparing the findings obtained from qualitative and quantitative methods. In this context, it is seen that multiple methods, especially the change in land cover/use, will create an opportunity in urban studies.