Türkiye’de Yakýnsama ve Bölge Ýçi Eþitsizlikler: Ýlçe Düzeyinde Sosyo-Ekonomik Geliþme Endeksi Aracýlýðý ile Bir Deðerlendirme

Neo-klasik büyüme teorisinin varsayýmlarýndan birine göre bölgesel eþitsizlikler uzun erimde yok olacaktýr. Bunun nedeni olarak sermayenin daha yüksek getiri oranýna sahip azgeliþmiþ bölgelere gitme eðiliminde olmasý ile emeðin daha yüksek ücret düzeylerine sahip geliþmiþ bölgelere doðru kayma eðilimi gösterilmektedir. Bu iki eðilimin birlikte bölgeler arasýnda bir yakýnsamaya neden olacaðý varsayýlmaktadýr. Neoklasik paradigmanýn konumunu sorgulayan diðer düþünce okullarý ise büyümenin mekânsal olarak seçici ve birikimsel bir süreç olarak eþitsizlikleri artýracaðýný iddia etme eðilimindedirler. Bölgesel yakýnsama çalýþmalarý 1990’larýn baþýndan beri Türkiye’de bölgesel kalkýnma sorunsalý etrafýnda çalýþýlan konulardan biri olmuþtur. Yakýnsama çalýþmalarý þimdiye kadar farklý sonuçlar vermiþtir. Bunun nedeni farklý mekânsal ölçeklerin, farklý zaman aralýklarýnýn ve farklý deðiþkenlerin kullanýlmasýdýr. Bu çalýþma ise yakýnsama tartýþmalarýna farklý bir deðiþkeni, farklý bir zaman aralýðý için farklý bir mekânsal ölçekte çalýþarak katký koymayý amaçlamaktadýr. Çalýþma mekânsal ölçek olarak ilçeyi, zaman aralýðý için 1985–2004 arasýný ve deðiþken olarak geliþmiþlik endeksini kullanmaktadýr. Çalýþmanýn bir diðer amacý da Moran’s I endeksini hesaplayarak geliþmiþlik düzeyi açýsýndan ilçeler arasýnda herhangi bir mekânsal ilgileþim olup olmadýðýný anlamaktýr. Çalýþmanýn sonucuna göre ilçe düzeyinde bir sigma yakýnsamasý gözlenmemiþ, düþük ve orta düzey geliþmiþlik düzeyine sahip ilçeler arasýnda beta yakýnsamasý gözlenirken geliþmiþ ilçelerin diðer ilçelerden ýraksama eðiliminde olduðu gözlenmiþtir. Bu durum ise geliþmiþ ve geliþmemiþ ilçelerden oluþan iki kutuplu bir yapýnýn ortaya çýkmasýna neden olmuþtur. Bunun dýþýnda çalýþmanýn diðer bulgularý da þunlardýr: geliþmiþlik düzeyi açýsýndan ilçeler arasýnda yüksek düzeyde bir mekânsal iliþki olduðu, ancak sadece geliþmiþ ilçelerden oluþan kümelenmelerin gözlendiði ve il içi (veya ilçeler arasý) geliþmiþlik farklýlýklarý yüzünden Türkiye’de bölgesel kalkýnma politikalarýnýn uygulanmasý için doðru ölçeðin ilçe düzeyi olduðudur.

Convergence and Intra-Regional Inequalities in Turkey: An Evaluation Through Socio-Economic Development Index at District Level

According to one of the assumptions of the neoclassical growth theory, regional inequalities will disappear in the long run. The reason for this is that capital tends to go to less developed regions with higher return rates and labor tends to migrate to developed regions with higher wage levels. It is assumed that these two trends together will cause a convergence between the regions. Other schools of thought, questioning the position of the neoclassical paradigm, tend to argue that growth will increase inequalities as a spatially selective and cumulative process. Regional convergence studies have been one of the topics being studied around the problem of regional development in Turkey since the early 1990s. Convergence studies so far have yielded different results. The reason for this is the use of different spatial scales, different time intervals, and different variables. This study aims to contribute to the convergence discussions by working at a different spatial scale for a different period with a different variable. It uses district level as a territorial unit, years of 1985 and 2004 for time period and development index for variable. Another aim of the study is to understand whether there is any spatial autocorrelation between the districts in terms of development level by calculating Moran's I index. According to the findings of the study, sigma convergence was not observed at the district level. Beta convergence was observed between undeveloped and underdeveloped districts, while divergence was observed among developed districts. This situation led to the emergence of a polarized structure consisting of un(der)developed and developed districts. Other findings of the study are as follows: there is a high level of spatial correlation between districts in terms of development level, however only clusters of developed districts are observed and the district level is the right scale for the implementation of regional development policy in Turkey due to inequalities within provinces (or inter-districts inequalities).