Desantralizasyon, Basitleþtirme, Deregülasyon ve Yeniden-regülasyon Politikalarý Kapsamýnda Planlamanýn Araçsallaþtýrýlmasý; Bursa’da Riskli Yapý Tespitine Dayalý Parsel Bazýndaki Plan Deðiþikliklerinin Kentsel Mekana Etkisi

1980’li yýllardan itibaren, Türkiye’de uygulanan neoliberal süreçlerin, kentlere iliþkin biçtiði yeni rol tanýmý içerisinde özellikle metropoliten kentler, küresel sermaye açýsýndan önemli düðüm noktalarý olarak yeniden örgütlenmiþtir. Bu örgütlenmeyle birlikte mekansal yapý da deðiþim ve dönüþüme uðramýþtýr. Metropoliten kentlerin süregelen deðiþim ve dönüþümünü yönlendiren temel politikalarýn belirlenmesinde ise 2000’li yýllardan itibaren kentler üzerinden þekillenen küresel sermayeye eklemlenme çabasýnýn bütünleyicisi olarak yerelleþme eðilimleri etkili olmuþtur. Pek çok ülke gibi Türkiye’de de inþaat sektörünün desteklenmesi, makroekonominin geliþmesi için politik bir araç olarak kullanýlmýþtýr. Bu baðlamda birikim hýzýnýn arttýrýlmasýndaki engellerin aþýlmasý için devlet tarafýndan yapýlan doðrudan ve dolaylý kamu altyapý yatýrýmlarý, yasal ve yönetsel düzenlemeler, planlama ve imar düzeninin basitleþtirilmesi ile bunlarýn desantralizasyonu, deregülasyonu ve yeniden-regülasyonu gözlenmiþtir. Mekanýn metalaþmasýný hedef alan birikim stratejisini kolaylaþtýracak mekansal sabitler olarak kentsel dönüþüm uygulamalarý, planlama pratiðine bir araç olarak girmiþ ve imar ve planlama yetkilerinin çok büyük oranda yerel yönetimlere devredilmesi mekanýn metalaþmasýný hedef alan birikim stratejisini kolaylaþtýrmýþtýr. Devlet gücünün bir kýsmýnýn, imar ve planlama yetkilerinin devri sayesinde, kilit hale gelen ve en etkin yerel devlet kurumlarý olan belediyelere aktarýlmasý, kamu-özel iþbirliklerinin de önünü açan bir merkezi strateji olmuþtur. Sermayenin yerelde devletle temasýný arttýrarak ona yeni birikim alanlarý açan bu stratejinin bir örneði olarak 6306 sayýlý Kanun kapsamýnda riskli yapýlara iliþkin onay yetkisi Bursa Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý’na devredilmiþtir. Bu çalýþmanýn temel amacý söz konusu yetki devrinin Bursa’da kentsel mekana etkilerinin ortaya konmasýdýr. Bu kapsamda çalýþmada izlenecek yöntem riskli yapý tespiti yapýlan parseller ve yetki devri kapsamýnda riskli yapý tespiti halinde emsal artýþý verilmesine iliþkin onaylanan plan deðiþiklikleri verilerinin; dönemsel, mekansal daðýlýmý ve yoðunlaþma eðilimleri ile kentsel mekana etkilerinin incelenmesidir. Çalýþmada elde edilen bulgu neoliberal politikalar kapsamýnda sermayenin önündeki engellerin gevþetilmesi için yerelin yetkilendirilmesi yoluyla planlama ve imar düzeninin serbestleþtirilmesi ve kuralsýzlaþtýrýlmasý sürecinin, dönüþümün kamusal yarar temelinden uzak, yaþam standartlarýný düþüren parsel bazýnda uygulamalara evrilmesine neden olduðu ve kentsel dönüþümün mekandaki yöneliminin risk faktöründen çok ekonomik beklentiler temelinde acil müdahaleye ihtiyaç duymayan bölgelerde kendini gösterdiðidir.

Instrumentalization of Planning Within the Scope of Decentralization, Simplification, Deregulation and Re-regulation Policies; the Impact of Parcel-scale Plan Amendments for Risky Buildings Upon Urban Space in Bursa

Metropolitan cities in Turkey have been re-organized to play a significant role for global capital as result of the neoliberal process after the 1980s. Consequently, the spatial structure has also undergone a change and transformation. Localization, which is an indispensable part of Turkey integration process into the global capital through cities since the 2000s, has been determinant in setting up the basic policies to govern the ongoing change and transformation of metropolitan cities. Like many countries, the construction sector has been purposely supported used as a political tool for the development of macroeconomics in Turkey as well. In this regard, direct and indirect public infrastructure investments, legal and administrative arrangements, simplification of planning and zoning, and decentralization, deregulation and re-regulation of the state have all been used as steps taken to overcome the obstacles against acceleration of the accumulation rate. Urban regeneration practices, as spatial constants facilitating the accumulation strategy aimed at the commodification of space, became the key tool in planning practices while the authority of zoning and planning was transferred to local administrations to a great extent. Decentralization became the central strategy that paved the way for public-private cooperation. As an example of this strategy in Bursa, the authority for approval of the buildings at risk was transferred to Bursa Metropolitan Municipality. The main purpose of this study is to reveal the effects of this shift in authority upon urban space in Bursa. In this context, the method to be followed in the study is to determine the parcels with risky buildings and to analyze the data on the approved plan amendments within the scope of periodic, spatial distribution and concentration trends and their impact upon urban space. The findings obtained in this study reveal that the process of liberalization and deregulation of planning and zoning processes through the empowerment of local authority to loosen the barriers to capital within the scope of neoliberal policies has led to loss of public benefit in urban regeneration practices, while focusing on economic expectations and decreasing urban living standards as it mostly takes place in areas not requiring emergent intervention.