Planning. 2017; 27(1): 7-15 | DOI: 10.14744/planlama.2017.38358

Karmaþýk Kentler ve Planlamada Karmaþýklýk

Emine Yetiþkul
Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara

Geleceðin kentlerinin yirminci yüzyýl kentlerinin devamý niteliðinde olmayacaðý açýktýr. Ekonomilerin, kültürlerin ve kurumlarýn hem küresel ölçekte hem de yerel ölçekte birbirlerine olan karþýlýklý baðýmlýlýklarý, sonsuz sayýdaki nesnelerle ve yapýlarla oluþan kentsel çevrede milyonlarca temsilcinin ve paydaþýn etkileþimi, bu etkileþimin oluþturduðu çeþitli aðlardan yayýlan bilgi ve iletiþim kentlerin nasýl farklýlaþacaðýný göstermektedir. Karmaþýklýk içinde kentlerin geçmiþteki gibi sadece temel üretim ve tüketim iliþkileriyle açýklanamayacaðý ve benzer uzun dönemli ve deðiþmez kararlarla kentlerin planlanamayacaðý açýktýr. Bu kentlere ve kent planlamaya olan yaklaþýmda deðiþikliði gerektirmektedir. Kentler artýk dinamik, doðrusal olmayan, açýk ve sürekli evrilen, beklenmedik durumlar yaratan, kendi kendini örgütleyen karmaþýk sistemler olarak kabul edilmektedir. 1990’lý yýllardan bu yana karmaþýklýk kuramýna dayanan araþtýrmalar ve model çalýþmalarý kentleri açýklamaktan çok anlamak için geliþtirilmektedir. Bilgisayar ve biliþim teknolojilerindeki ilerlemelerle bir kentteki temsilciler ve onlarýn kentin geliþimine esas iliþkisel davranýþlarý belirlenmiþ ve kentin geçmiþteki deðiþim evreleri doðrultusunda geleceðine iliþkin senaryolar üretilmeye baþlanmýþtýr. Böylece doða bilimlerindeki karmaþýklýk sosyal bilimlerde de uyarlanabilir olmuþtur. Bu derleme çalýþmasýnda karmaþýklýk kuramýndan yola çýkarak geliþtirilen fraktal kentler, hücresel öziþleme kentleri gibi biliþim ve matematik-temelli modelleme çalýþmalarýyla mekansal planlama ve siyasa-geliþimi odaklý eleþtirel ve söylemsel çalýþmalar birleþtirilerek kent planlamadaki yeni yaklaþým tartýþýlmaktadýr.

Anahtar Kelimeler: Fraktal kentler, hücresel öziþleme, karmaþýklýk, karmaþýk uyumlu sistemler, kent planlama.

---

Complex Cities and Complexity in Planning

Emine Yetiþkul
Middle East Technical University, Faculty of Architecture, Department of City and Regional Planning, Ankara

It is becoming ever more clear that cities in the future will not be a continuation of the twentieth century’s ones. The interdependence of economies, cultures and institutions at both global and local scales; assemblages of infinite numbers of objects and structures; interactions of agents and stakeholders in that physical environment; and information transmissions equally and pervasively through networks show how cities will change and evolve differently. Under this complexity cities could not be explained only by basic production and consumption relations as well as urban planning could not keep pace with planners’ desire only by long-term, static and similar land-use decisions. This brings about a new approach towards cities and urban planning. According to this approach cities are assumed to be complex systems, which are dynamic, non-linear, open and evolutionary, adaptive with emerging properties and self-organizing. Since the 1990s research and model studies based on the complexity theory have been accumulated to understand how cities evolve rather than formulating them. With the technological advents in computers and informatics it is possible to identify agents in a city and their relational behaviors while developing scenarios for the future after specifying phase-transitions and bifurcations in the process. By this way complexity in natural sciences could be adapted to social sciences. In this article, we compile prominent computational and mathematical modeling studies such as fractal cities and cellular automata cities in the complexity literature and critical and narrative studies that highlight strategic spatial planning and policy-making issues to open new urban planning approach up for discussion.

Keywords: Fractal cities, cellular automata, complexity, complex adaptive systems, urban planning.

---