Gömleðin Her Düðmesini Yanlýþ Ýliklemek: Artvin-Yusufeli Zorunlu Yeniden Yerleþtirme Sürecinin Eleþtirel Ýncelemesi

Baraj yapýmý ve yeniden yerleþtirme çalýþmalarý, teknik açýdan birbirinden farklý iþlerden oluþan zincirleme bir bütündür. Bu tür çok kapsamlý yer seçim, planlama ve uygulama çalýþmalarýnýn kimi aþamalarýndaki bazý aksaklýklar bir düzeye kadar kabul edilebilmektedir. Ancak çok kritik aþamalarda, özellikle de yer seçimi ve plan ana kararlarýndaki hatalar “risk” yaratmaya ve “planlama felaketine” dönüþmeye eðilimlidir. Artvin iline baðlý Yusufeli ilçe merkezinin, inþaatý devam eden Yusufeli Barajý ve Hidroelektrik Enerji Santralý Projesi nedeniyle 2006 yýlýnda Bakanlar Kurulu kararý ile taþýnmasýna karar verilmiþtir. Yeni ilçe merkezinin yer seçimi yapýlmýþ, imar planlarý onaylanmýþ, altyapý çalýþmalarý belli bir oranda tamamlanmýþ ve bir bölgede konut ve sosyal ve teknik altyapý alanlarýnýn inþasý Toplu Konut Ýdaresi (TOKÝ) tarafýndan ihale edilmiþ ve inþaatlara baþlanmýþtýr. Bu çalýþmada yeni ilçe merkezi yer seçiminden günümüze kadar gelen süreç eleþtirel içerik analizine tabi tutulmuþtur. Tespit ve bulgular, teknik iþlerin uzman mesleklerden oluþan ekiplerce hazýrlanmadýðý; alternatif olma niteliðine sahip olmayan alanlarýn alternatif olarak sunulduðu; alternatif belirleme ve eleme aþamalarýnýn öznel deðerlendirmelere ve yönlendirmelere dayandýðý; uygun olmayan arazide hazýrlanan imar planlarýnýn planlama esas ve ilkelerini aþýndýrdýðý; imalatlarýn imar planlarýndan baðýmsýz yürütüldüðü; yerel halkýn mevcut yaþam biçiminden farklý bir mekan kurgusu sunduðunu göstermektedir. Kritik aþamalardaki yanlýþlar, planlamada risk ve felaket yazýnýnda yer alan uyarýlarýn somut karþýlýðý olarak, çýkarýlmasý gereken derslere iþaret etmektedir. Baraj veya baþka nedenlerle zorunlu yeniden yerleþtirmelerin gündemden düþmeyeceði göz önüne alýndýðýnda, yaþanmýþ/yaþanmakta olan yer seçim, planlama, uygulama deneyimlerinin eleþtirel deðerlendirmesinin zorunlu olduðu görülmektedir.

Poor Planning: A Critical Inquiry of the Artvin-Yusufeli Involuntary Resettlement Process

Dam construction and resettlement operations include the work of professionals of various technical specialties. Large-scale resettlement, planning, and implementation processes can tolerate errors, to some extent; however, errors at critical phases, especially site selection and master plan decisions, can create risks that may evolve into planning disasters. The Yusufeli district in Artvin province has been subject to a resettlement process since 2006 because of the Yusufeli Dam and Hydroelectric Power Plant Project, presently under construction. The new location for the town has been selected, land use plans have been approved, infrastructure projects have been prepared, and the Housing Development Administration (TOKI) has issued invitations for tenders for social and technical infrastructure and housing construction in some areas. This article is a critical analysis of the entire process, beginning with the location chosen for resettlement. The findings showed that specific technical operations were not been prepared by teams of competent professionals, locations that do not meet the necessary conditions were defined as alternatives, selection processes were biased and based on subjective evaluations, land use plans prepared for inappropriate land have eroded the application of the principles of planning, construction has occurred independently of the land use plan, and a significantly different lifestyle awaits the local people in the new location. The literature offers lessons to be learned regarding mistakes made in critical phases. Since the desire to implement such large projects will persist, critical insight is necessary in order to learn from past and present involuntary resettlement, planning, and implementation experiences.