Planning. 2020; 30(2): 294-312 | DOI: 10.14744/planlama.2020.04934

Ýklim Duyarlý Kentsel Tasarým Ýlkeleri: Erzurum Kenti Örneði

Merve Yavaþ¹, Sevgi Yýlmaz^2
1Atatürk Üniversitesi Mimarlýk ve Tasarým Fakültesi, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, Erzurum
²Atatürk Üniversitesi Mimarlýk ve Tasarým Fakültesi, Peyzaj Mimarlýðý Bölümü, Erzurum

Ülkemizde son yýllarda iklime duyarlý ve sürdürülebilir kentsel geliþmeye yönelik farkýndalýðýn artmasýna raðmen, bu süreci kararlý, esnek ve yerel ölçekte yöneten çok az sayýda strateji bulunmakta-dýr. Ýklim koþullarýna duyarlý bir planlama yaklaþýmý, diðer iklim tip-lerinde olduðu gibi soðuk iklim bölgeleri için de tasarým sürecine iklim bilgisinin etkili bir þekilde dâhil edilmesini gerektirmektedir. Soðuk iklim bölgelerindeki kýþ koþullarý, açýk alan tasarýmý ve dýþ mekân konforu açýsýndan oldukça zorlayýcý durumlar yaratmaktadýr. Bu zorlayýcý koþullar kýþ kentleri olarak adlandýrabileceðimiz kentler için iklim duyarlý tasarým ilkelerini ve diðer uygula-ma araçlarýný zorunlu kýlmaktadýr. Soðuk iklim koþullarý altýndaki kentsel alanlarda yaþam kalitesi, bu tür bir planlama yaklaþýmýnýn geliþtirilip geliþtirilmemesine baðlý olarak olumlu veya olumsuz etkilenebilmektedir. Bu bilgiler ýþýðýnda çalýþmada Türkiye’nin en soðuk iklimlerinden birine sahip olan Erzurum kentinde, kent-sel planlama pratiklerinin mikro iklimi nasýl etkilediði açýklanmaya çalýþýlmýþtýr. Bu doðrultuda seçilmiþ bir kentsel doku üzerinden yürütülen çalýþmada, 2018–2019 yýllarýnda kentte 2 metreden kaydedilen meteorolojik verilerle toplam 32 iklim simülasyonu yapýlmýþ ve mikro ölçekte kentin termal konfor durumu deðerlen-dirilmiþtir. Simülasyonlar ve termal konfor hesaplamalarý için son yýllarda tercih edilen ENVI-met mikro iklim modeli kullanýlmýþtýr. Oluþturulan varyasyonlar ile kýþ döneminde hava ve yüzey sýcak-lýklarý üzerindeki deðiþim incelenmiþtir. Bulgular kentin özellikle kýþ döneminde aþýrý soðuk stres altýnda olduðunu göstermiþtir. Simülasyonlara dayalý olarak oluþturulan yere özgü iklim duyarlý tasarým ilkeleri ve yazýndan elde edilen teorik bilgilerin bütüncül olarak kullanýmýyla, dýþ mekân konforunu kýþ aylarýnda 2°C’ye kadar arttýrýlabileceði tespit edilmiþtir. Bu çalýþmada elde edilen sonuçlar yerel yönetimlerin ve tasarýmcýlarýn gelecekte benzer mahallelerde simüle edilmiþ önlemlerin etkisini tahmin etmele-rini saðlayarak iklim duyarlý planlama alanýndaki bilgi birikimlerine katkýda bulunacaktýr.

Anahtar Kelimeler: ENVI-met, Erzurum; kent mikro iklimi; soðuk iklim; termal konfor.

---

Climate Sensitive Urban Design Principles: The Case of Erzurum City

Merve Yavaþ¹, Sevgi Yýlmaz^2
1Atatürk University Faculty of Architecture and Design, Department of City and Regional Planning, Erzurum
²Atatürk University Faculty of Architecture and Design, Department of Landscape Architecture, Erzurum

In the last decade, the awareness of climate sensitive and sustainable urban development is increased in Turkey. However, there are very few strategies managing this process at a stable, flexible and local scale. A climate-sensitive urban planning approach is the main strategy in this process requiring the effective integration of climate information into the design process especially for cold climate conditions as for all other climate zones. Since, the harsh winter conditions of cold climate cities create very challenging conditions in terms of outdoor design and outdoor comfort. It also directly affects the quality of life. These challenging conditions make cold climate-sensitive urban design principles and other application tools essential for winter cities. By this way, it is possible to positively change the effects of weather on the quality of life. In the light of this information, the effects of urban planning practices on microclimate of Erzurum as one of the coldest climate cities in Turkey are explained within the scope of this study. Accordingly, the analyses are conducted on four selected settlement patterns in the city within 2018–2019. The meteorological data of these settlements was obtained from the record taken from approximately 2 meters high from ground. Then, 32 climate simulations were made for these four different study areas. Additionally, thermal comfort level of the city was also evaluated at micro-scale, through these case areas. For the simulations and evaluations of thermal comfort, ENVI-met micro climatic model was used. Changes on air and surface temperatures during the winter period were investigated within the variations of design parameters. The fin-dings show that the city is under extreme cold stress, especially in winter. It has been confirmed that urban design projects can increase outdoor comfort up to 2°C in winter. The design principles used in the projects are based on the principle of location specific climate-sensitive urban design principles produced within the results of simulations and theoretical knowledge obtained from literature. The results of this study will contribute to the knowledge of local governments and designers. It enables them to predict the impacts of simulated design parameters in similar districts.

Keywords: ENVI-met, Erzurum; cold climate; thermal comfort; urban micro climate.

---