Planning. 2013; 23(1): 35-44 | DOI: 10.5505/planlama.2013.03521

Somut Olmayan Kültür Mirasýnýn Sürdürülmesi Ýçin Üç Sektörlü Bir Model: Ýstanbul Tarihi Kent Merkezi için ‘Kuyumculuk Mahallesi’ Önerisi

Ayþe Nur Ökten, Yiðit Evren
Yýldýz Teknik Üniversitesi, Mimarlýk Fakültesi, Þehir Ve Bölge Planlama Bölümü

Bu makalede Ýstanbul Tarihi Yarýmada’da, Kapalýçarþý ve çevresindeki hanlarda yoðunlaþmýþ ve o bölgenin kimliðini inþa etmiþ kuyumculuk zanaatinin kendi faaliyet alanýný ve mekanýný, tabandan gelen katýlýmcý bir modelle nasýl canlandýrabileceði konusu tartýþýlýyor. Yazýda, kuyumculuk sektöründeki küçük üreticilerin yoðunlaþtýðý bölge Kuyumculuk Mahallesi adýyla ele alýnýp; çok yönlü bir kentsel canlandýrma için buradaki sosyal sermaye üzerinden, çarþý dayanýþmasýnýn ve iþbirliðinin yollarý aranýyor. “Zanaat Eksenli Canlandýrma” adýyla sunulan bu modelde, söz konusu alandaki esnafýn yapý, ada veya bölge ölçeðinde çeþitli düzlemlerde örgütlenerek koruma, canlandýrma ve geliþme projelerinin insiyatifini üstlenmesine uygun bir ortam hazýrlamak için neler yapýlabileceði tartýþýlýyor. Bu baðlamda bölgede dayanýþma ve iþbirliðini yönetecek STK niteliðinde bir iþlemci kurum -Kuyumculuk Mahallesi Vakfý- öneri olarak sunuluyor. Bunun yanýsýra model, tabandan gelen canlandýrma politikalarýnýn kapsamlý olmasýný ve bölgede sosyal ve ekonomik geliþmeye öncelik verilmesini öngörüyor. Bu doðrultuda Kuyumculuk Mahallesi’nde sürdürerek canlandýrma stratejilerinin yönetileceði, ayný zamanda eðitim, kültür ve sanat etkinliklerinin gerçekleþtirileceði çok amaçlý bir merkez -Kuyumculuk Tasarým, Araþtýrma ve Kültür Merkezi- öneriliyor. Üçüncü olarak kiracý konumundaki zanaatkarýn da bölgedeki projelerde söz sahibi olmasýna olanak tanýyan bir düzenleme -Geniþletilmiþ Hak Sahipliði- model kapsamýnda tartýþmaya açýlýyor. Bu düzenleme ile bir yandan canlandýrma modelinin tabandan ivmeli kimliði güçlendirilirken, diðer yandan canlandýrma sürecinin etkisiyle bölgede yaþanabilecek olasý bir soyulaþtýrma dalgasýndan kiracý zanaatkarýn etkilenme riski azaltýlmýþ oluyor.

Anahtar Kelimeler: kuyumculuk, zanaat, katýlým, canlandýrma, somut olmayan kültürel miras, üç sektörlü ortaklýk

---

Safeguarding the intangible cultural heritage through a tri-sector model: the jewellery quarter in the Old City of Istanbul

Ayþe Nur Ökten, Yiðit Evren
Yýldýz Technical University, Faculty Of Architecture, Department Of City And Regional Planning

This paper discusses the possibilities of reviving the traditional craftsmanship in its original, historic location through a bottom-up approach. The jewellery production in the Old City of Istanbul is clustered in the Grand Bazaar (Kapalicarsi) and its vicinity where the crafts’ characteristics has been embedded into the built environment. The traditions of production and urban life are merged in this part of the Old City. Therefore, the authors designate this specific area as “the jewellery quarter” and propose a tri-sector regeneration approach through which the artisans in the area can safeguard their craft and place relying on the local social capital. In this context, this paper proposes an Artisan-led Regeneration Model which allows craftsmen to initiate regeneration projects at various scales while relying on institutional support and guidance of local jewellers. The model assumes that collaboration and solidarity can be orchestrated by a non-governmental organization such as the Jewellery Quarter Foundation. Furthermore, the model assumes that a bottom-up regeneration policy should be compresensive and give priority to social and economic development in the area. Thus, a multipurpose center is proposed to serve as the headquarters of the regeneration where artistic, cultural, social, and educational activities as well as spatial improvemens can be administered. The third proposition of the model is to introduce tenant artisans as one of the rightful stakeholders into the legal system concerning urban operations. Including the tenant artisans into the institutional structure would reinforce the grassroots character of the regeneration process and diminish the risk of gentrification.

Keywords: jewellery making, craftsmanship, participation, regeneration, intangible cultural heritage; tri-sector partnership

---